Wp/kus/National Democratic Congress (NDC)

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > National Democratic Congress (NDC)
National Democratic Congress
political party
Inception28 July 1992 Dɛmisim gbɛlima
Official nameNational Democratic Congress Dɛmisim gbɛlima
Short nameNDC Dɛmisim gbɛlima
Founded byJerry Rawlings Dɛmisim gbɛlima
ChairpersonJohn Dramani Mahama Dɛmisim gbɛlima
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Member ofProgressive Alliance, Socialist International Dɛmisim gbɛlima
Political alignmentcentre-left Dɛmisim gbɛlima
Political ideologysocial democracy Dɛmisim gbɛlima
Headquarters locationAccra Dɛmisim gbɛlima
SRGB color hex triplet2E8B57 Dɛmisim gbɛlima
Official websitehttp://www.ndc.org.gh/ Dɛmisim gbɛlima

National Democratic Congress (NDC)[1] anɛ na’adɔɔg kanɛ bɛ Ghana ka ti buon ye Ma'asim Tiig Na'adɔɔg ka Jerry Rawlings da pin’ili di, ka da lieb Zuraani tis Ghana yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ pisnii nɛ yinne la ni (1981) paae yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ tan’ (1993) ka da lɛn an Zuraani tis Ghana din yi yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ tan la ni (1993) paae yʋʋm tusa ayi nɛ yinne la ni (2001).[2][3] Ban da maal Provisional National Defence Council (PNDC), dinɛ da bɛ Ghana ka sooginam da maal coup d'état yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ pisnii nɛ yinne nwadis piinɛ yi’ la dabpistan nɛ yinne daar (31 December 1981), mugusʋg da bɛ na’asaanamin ye ba mɔr wada suori lɛb Ghana na. Ba da maal NDC ka di an na’adɔkanɛ bɛ kʋk zug yʋʋm tuir kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi (1992) vɔɔtʋg la, ka ba da vɔɔti Rawlings ka o lieb Zuraan ka yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayuobʋ la ni (1996) ba da lɛn vɔɔt Rawlings ka o an Ma’asim tiig na’adɔɔg, NDC na’anya’ad. Rawlings' ken kanɛ paasi ayi la da naaenɛ yʋʋm tusa ayi nɛ yinne la ni.

Ma’asim tiig na’adɔɔg la, NDC da li yʋʋm tusir vɔɔtʋgin la (2000 election) ka pʋ lɛm paam ya’asɛ ti paae yʋʋm tusa ayi nɛ anii vɔɔtʋgin la (2008 election), ka ba da lɛn di’e kpɛŋ la ka John Atta Mills ka an ba na’anya’ad. Banɛ da maal yʋʋm tusir kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi wada gbaʋŋ la.

Ma’asim tiig na’adɔɔg la zanbin anɛ Ma’asim tiig ka danwan zug bɛ agɔl. Na’adɔɔg la si’im anɛ wiig, pi’el, dɛn’ɛn nɛ sabil ka ba pian’akpan an "nɔɔryinne, zi'esim sʋŋ, nɛ temmaalʋg". NDC paasnɛ Progressive Alliance[4] nɛ Socialist International.[5]

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayi nwadis piinɛ ayi daba awai daar, (9 December 2012), ka Electoral Commission of Ghana da yɛl ye NDC na’anya’ad John Dramani Mahama an onɛ di zuraan na’anya’ab la nɛ vɔɔt pisnu du’ali ayɔpɔi kɔbiga pʋʋgin (50.7%).[6]

Labakʋda

Jerry Rawlings onɛ da an zuraan 1981 soogianami da an zuraan nam la, da pin’il National Democratic Congress. Yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi la ni (1992), National Democratic Congress da sʋŋ ka na’adɔɔd kɔn’ɔb kɔn’ɔb  kena nya’ ka kɛ ka kpɛŋ widig ka ka’ zin’ig yinne ma’anɛ. NDC da di yʋʋm tʋsir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi (1992) nɛ yʋʋm tusir kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayuobʋ (1996) vɔɔtʋg la.[7][8][9]

2000 vɔɔtʋg

Yʋʋm tusir vɔɔtʋg la (2000 election) da an yiiga zuraannam vɔɔtʋg din yi yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi la (1992) ka na’akanɛ zin’i kʋk la zug pʋ lɛn yi vɔɔt gbaʋŋʋnɛ. Jerry Rawlings' yʋʋma anii kʋk la zug naaeya nwɛnɛ Ghana wada gbaʋŋ la yɛl si’em la. John Atta Mills da an zuraan na’anya’adi tis National Democratic Congress ban da gaans nidib ka ba vɔɔt Ho bɛ Volta Region sʋ’ʋlim, Ghana la. nidib la bɛdigʋ da gaŋ o ye o an na’adɔɔg la zuraan na’anya’ad yʋʋm tusa ayi (2000) Zuraan vɔɔtʋg la. Zuraan nya’andɔl John Atta Mills da li yʋʋm tusa ayi (2000) vɔɔt la tis Wabʋg na’adɔɔg, New Patriotic Party nid, John Kufour ban da vɔɔt nɔɔr ayi la.

2004 vɔɔtʋg

Yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi vʋʋtʋg la ni (2004 elections) na’adɔɔg la nɔɔr ku’om dinɛ da an "A Better Ghana".[10] John Atta Mills da lɛn nya’ ya’as yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi vɔɔtʋgin la (2004) ka Alhaji Muhammad Mumuni da an o nya’andɔl.[11][12] O da paam vɔɔt pisnaasi nɛ naasi du’ali ayuobʋ kɔbiga pʋʋgin (44.6%) vɔɔt la wʋsa ni, amaa o da lii tis New Patriotic Party. Vɔɔtkanɛ ka ba da maal yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi nwadis piinɛ ayi’ daba yɔpɔi daar la (7 December 2004), na’adɔɔg la da di kʋgʋs piswai nɛ anaasi (94) ma’aa yi kʋgʋs kɔbisyi’ nɛ pistan (230) pʋʋgin.

2008 vɔɔtʋg

Yʋʋm tusa ayi nɛ yuobʋ nwadis piinɛ yi’ dabpisi nɛ yinne daar (21 December 2006), ba da vɔɔt Mills ye zi’en ma’asim tiig na’adɔɔg nɔba zugʋ nya’ 2008 presidential election nɛ vɔɔt pisnii nɛ yinne du’ali anaasi kɔbiga pʋʋgin (81.4%), bɛɛt vɔɔt tusir yinne, kɔbistan’ nɛ pisyuobʋ nɛ yi’ (1,362). Ekwow Spio-Garbrah da ti’al ayi nɛ vɔɔt anii du’al ayɔpɔi kɔbiga pʋʋgin (8.7%) (dinɛ an vɔɔt kɔbiga nɛ pisnaasi nɛ yuobʋ (146), Alhaji Mahama Iddrisu da paasi atan’ daan nɛ vɔɔt anii du’ali ayi kɔbiga pʋʋgin (8.2%) (vɔɔt kɔbiga nɛ pistan’ nɛ yɔpɔi(137)), nɛ Eddie Annan onɛ da paasi anaasi nɛ vɔɔt yinne du’ali ayɔpɔi kɔbiga pʋʋgin (1.7%) (vɔɔt pisi nɛ nii (28)).[13] Yʋʋm tusa ayi nɛ anii nwadisa anaasi la ni (April 2008), ba da gaŋ John Mahama ye o an zuraan nya’adɔli tis na’adɔɔg la.[14] Yʋʋm tusa ayi nɛ awai yʋʋmpaal nwadig la daba atan’ daar, (3 January 2009), ba da tis nɔɔr ye Mills di ban da lɛm maligim vɔɔt yʋʋm tusa ayi nɛ anii nwadis piinɛ ayi dabpisi nɛ anii daar la (28 December 2008) ka o da lieb Ghana Zuraan.[15]

2012 kpɛŋ tiakir nɛ vɔɔtʋg

Zuraan John Atta Mills da lu ban’a ka maal ka’alim, yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayi nwadisa ayɔpɔi la dabpisi nɛ anaasi daar nintaŋ (24 July 2012) on da bɛ o ɔfisin la. Ba da zuŋ Zuraan nya’andɔl John Dramani Mahama onɛ bɛ NDC la daakan zaam ye o lieb Zuraan.[16] NDC dim da nɔk John Dramani Mahama ye o aan ba Zuraan na’anya’ad nɛ Paa Kwesi Amissah-Arthur ye o aan o Zuraan nya’andɔl yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ yi’ vɔɔtʋgin (2012 elections) la.

2016 vɔɔtʋg

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anu nwadis piinɛ yi’ la (November 2015) on da paam vɔɔt miliyɔŋ yinne, tusa kɔbiga nɛ piswai nɛ wai, kɔbiga nɛ piinɛ nii (1,199 118) yi vɔɔt la wʋsa an miliyɔŋ yinne, tusa kɔbisyi’ nɛ pisnii nɛ yuobʋ, kɔbisyɔpɔi nɛ pisi nɛ nii (1, 286, 728) dinɛ zɛmnɛ piswai nɛ nu du’al piiga kɔbiga pʋʋgin la (95.10%) o na’adɔɔg zuraan nya’abin la. Ba da bas Zuraan John Dramani Mahama suor ye o gaad NDC tuon yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ vɔɔtʋg la ni (2016 general elections).[17]

2020 vɔɔtʋg

Katti wa’ae yʋʋm tusa ayi nɛ pisi vɔɔtʋg la (2020 elections), February 2019, ba da siak ye John Dramani Mahama na an National Democratic Congress zuraan na’anya’ad ye o nya’ 2020 vɔɔtʋg la, Nana Akufo-Addo onɛ da dɛŋim zin’i kʋk la zug da diya ka bas Mahama 2016 vɔɔtʋgin la, dɔlisid on da yɛl ye teŋ la lɛbidnɛ nya’aŋ ka di yinɛ sanlima, kooko nɛ kpaam ligidi sied la.[18] O da di National Democratic Congress primaries la nɛ vɔɔt tusa ayi nɛ piinɛ atan, kɔbisnaasi nɛ pisnii nɛ yɔpɔi (213,487) dinɛ zi’eni tis vɔɔt piswai nɛ anu du’al pisi nɛ tan’ kɔbiga pʋʋgi (95.23%) ka basi o taaba ayuobʋ banɛ kpɛlim la ka ba nɔk vɔɔt anaasi kɔbiga pʋʋgin la pʋdʋg.[19][20][21]

25 June 2020 NDC ka Asiedu Nketiah onɛ aan di gbaʋŋ sɔbid la,[22] da keŋ Supreme Court of Ghana na’anɔɔg la yɛla ka pʋ di bʋʋdɛ on da mɔɔd ye o kɛ ka ba vɔɔt gbaʋŋ kʋda paas Electoral Commission da maan Vɔɔt gbampaala la.[23]

Yʋʋm tusa ayi nɛ pisi vɔɔtʋgin la (2020 elections), nidib piinɛ anii (18 members) da mɔɔd ye ba zi’eni ba kɔn’ɔ kɔn’ nya’ ka bay is na’adɔɔgin la. Banɛ wʋsa da tikki ba gbana la tisi ba nɛ banɛ da nwɛ’ pɔlitisi sʋŋi ba wusa, da yi na’adɔɔg la ni.[24]

Gɔmena banɛ maal

NDC da pin’ili paae zina, di mɔr gɔmena nam atan, ayi la dɔlisnɛ vɔɔtʋg ka yinne la mɛ dɔlis Zuraan Mills kum la yɛla. Gɔmena nam nɛ yʋʋmbanɛ ka ba da maali digi gbinin la,

·        Rawlings government (1993–2001)

·        Mills government (2009–2012)

·        Mahama government (2012–2017)

Tuon gatib

National Democratic Congress gaansidi ba tuongatibnɛ yʋma anaasi wʋsa.

2018 paae zina

National Democratic Congress da maali ba national delegates conference nɛ 17–19 November Ghana International Trade Fair Centre, La, Accra. Ba kpɛɛmnam la wʋsa yʋda nwa;

National Chairman – Samuel Ofosu-Ampofo,

First Vice Chairman – Chief Sofo Azorka,

Second Vice Chairperson Sherry Ayitey,

Third Vice Chairman – Alhaji Said Sinare,

General Secretary – Johnson Asiedu-Nketia,

First Deputy General Secretary – Madam Barbara Serwaa Asamoah,

Second Deputy General Secretary – Peter Boamah Otokonor,

National Organiser – Joshua Hamido Akamba,

First Deputy National Organiser – Kobby Barlon,

Second Deputy National Organiser – Chief Hamilton Biney Nixon,

National Communications Director – Sammy Gyamfi,

First Deputy Communications Director – Kwaku Boahene,

Second Deputy National Communications Director – Godwin Ako Gunn,

The National Zongo Caucus Coordinator – Alhaji Mamah Mohammed,

National Executive Committee Members:

Madam Evelyn Enyonam Mensa, Alhaji Adramani Haribu, Sheriff Abdul Nasiru, Alhaji Babanlame Abu Sadat and Mr William Wilson Agbleke,

National Youth Organiser – George Opare Addo,

First Deputy National Youth Organiser – Edem Agbana,

Second Deputy National Youth Organiser – Ruth Dela Sedoh,

National Women's Organiser – Hanna Louisa Bissiw,

First Deputy National Women's Organiser – Maame Efua Sekyi Addo,

Second National Women's Organiser – Madam Abigail Elorm.[25]

Onɛ da pin’il la kum yɛla

NDC gban’e ye ba nɔk yʋ’ʋŋ yinne tien J J Rawlings yɛla,[26] onɛ da pin’il na’adɔɔg la da maal ka’ailnɛ yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nwadis piinɛ yinne la dabpiinɛ yi’ daar (12 November 2020) Korle-Bu Teaching Hospital.[27]

Vɔɔt Na'anya'ad First Round Second Round Result
Votes % Votes %
1992 Jerry Rawlings 2,327,600 58.4% Elected
1996 4,099,758 57.4% Elected
2000 John Atta Mills 2,895,575 44.8% 2,728,241 43.3% Lost
2004 3,850,368 44.6% Lost
2008 4,056,634 47.9% 4,501,466 50.1% Elected
2012 John Dramani Mahama 5,574,761 50.7% Elected
2016 4,713,277 44.4% Lost
2020 6,213,182 47.36% Lost
2024 TBD TBD TBD TBD TBD

Wadmaan vɔɔtʋg

Vɔɔt Vɔɔt kanl kɔbiga

pʋʋgin %

Kʋgʋs +/– zi'esim Result
1992 1,521,629 77.5% 189 / 200 189 1st Supermajority government
1996 4,099,758 57.4% 133 / 200 56 1st Majority government
2000 2,690,360 57.4% 91 / 200 42 2nd Opposition
2004 3,567,021 40.9% 94 / 230 3 2nd Opposition
2008 3,776,917 44.2% 116 / 230 22 1st Majority government
2012 5,155,617 46.7% 148 / 275 32 1st Majority government
2016 4,713,277 44.4% 104 / 275 44 2nd Opposition
2020 6,094,478 46.2% 137 / 275 32 2nd Opposition

Gbanvɛɛnsa

  1. https://www.myjoyonline.com/history-of-the-national-democratic-congress-ndc
  2. https://www.myjoyonline.com/history-of-the-national-democratic-congress-ndc
  3. https://www.ghanaweb.com/person/National-Democratic-Congress-3181
  4. https://web.archive.org/web/20150302142054/http://progressive-alliance.info/participants/
  5. http://www.socialistinternational.org/viewArticle.cfm?ArticlePageID=931
  6. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/election2012/
  7. https://doi.org/10.1146%2Fannurev-polisci-052318-025732
  8. https://electiondatacenter.theghanareport.com/1992-2/
  9. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/1996/index.php
  10. https://web.archive.org/web/20070327235951/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/election2004/ndc_manifesto.pdf
  11. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Atta-Mills-formally-nominates-Mumuni-as-Running-mate-67531
  12. https://www.myjoyonline.com/news/ndc-running-mate-saga-alhaji-mumuni-is-also-disappointed/
  13. https://www.modernghana.com/news/120781/1/ndc-congress-results-prof-wins.html
  14. https://web.archive.org/web/20081019191857/http://www.modernghana.com/news/162261/1/Mills-chooses-john-mahama-as-running-mate
  15. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7809451.stm
  16. https://web.archive.org/web/20121007203447/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/the-executive
  17. http://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201511/261585.php
  18. https://www.reuters.com/article/us-ghana-politics-idUSKCN1QG246
  19. https://citinewsroom.com/2019/02/mahama-sweeps-95-votes-to-become-ndc-flagbearer-for-2020/
  20. https://www.bbc.com/pidgin/tori-47349208
  21. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/ndcvotes2019/index.php
  22. https://www.myjoyonline.com/e-levy-stop-the-wastage-cut-expenditure-asiedu-nketia-proposes-alternatives/
  23. https://citinewsroom.com/2020/06/ndc-walked-away-with-nothing-supreme-court-ruling-a-clear-loss-godfred-dame/
  24. https://www.graphic.com.gh/news/politics/you-ve-forfeited-your-party-membership-ndc-to-independent-candidates.html
  25. https://www.ghanabusinessnews.com/2018/11/19/full-list-of-elected-ndc-national-officers/
  26. https://www.graphic.com.gh/news/politics/ghana-news-ndc-to-hold-vigil-in-memory-of-rawlings-on-sunday.html
  27. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-news-bury-rawlings-in-keta-family-demands.html