Wp/isv/Amsterdam
| nid.: Amsterdam | |
 | |
 | |
| Administrativno děljeńje | |
|---|---|
| Država | Niderlandy |
| Provincija | Sěverna Holandija |
| Region | Stoličny region Amsterdam |
| Obča informacija | |
| Osnovany | 1300 |
| Plošča | 243,65 km² |
| Nasěljeńje (2022) | 921 402 ljudij |
| Časova zona | UTC+1 (CET) lětom: UTC+2 (CEST) |
<mapframe> problems:
| |
| Koordinaty: Template:Wp/isv/Coord | |
Amsterdam jest glavny i najnaseljeny grad kraljevstva Niderlandov. Grad nahodi se v provinciji Sěverna Holandija, na zapadu državy medžu Sěvernym morjem na zapadu i jezerom Ejselmer na iztoku. Grad imaje naseljenje 904.700 ljudij i jest čest aglomeracije Randstad. Hoti Amsterdam jest glavny grad Niderlandov, narodna vlada, parlament, ministerstva, vrhovny sud, kraljevska rodina i ambasady ne nahodet se v Amsterdamu, ale v Hagě. Jedine diplomatične uredy v Amsterdamu sut konsulaty.
Vo gradu nahodet se dva universitety (Amsterdamsky universitet i Svobodny Amsterdamsky universitet) i medžunarodny aeroport "Shiphol". V metropolijskoj teritoriji Amsterdama živut 2,2 milionov ljudij. Amsterdam takože jest jedin iz najvyše multikulturnyh gradov na světu, s ljudami iz 175 različnyh krajev.
Historija
[edit | edit source]V 13. stolětju jaz byl sbudovany v rěkě Amstel — "Amsterdam" na niderlandskom znači "jaz v rěkě Amstel". Stary port, Damrak, jest tutčas jedna iz najvyše mnogoljudnyh ulic vo gradu. Prvo spomněnje grada bylo v 1275. lětu, kogda Floris V dal naseljenju Amsterdamu nemnogo vyše svobody. Grad věrojetno dostal pravu grada / status grada okolo 1300. lětu. Uže skoro Amsterdam stal veliky trgovy centr s važnym trgovanjem do Baltičskogo morja. V 15. stolětju Amsterdam brzo narastl.
Iz togo povoda, že Amsterdam nahodi se v bagnu/močaru, žitelji trěbovali kopati kanaly, že by mogli koristati ostatok pěska za vozvyšenje zemje, kde oni htěli budovati domy. Budynky v Amsterdamu byli sbudovane na drěvěnyh stolpah za podpor, i kanaly byli primitivna kanalizacija.
Amsterdam objavil vojnu protiv Španiji v 1578. lětu, podčas Osmdesetlětnoj vojny. Kogda grad Antwerpen (v tutčasnoj Belgiji) byl okupovany od španskoj armije, mnogo žiteljev togo grada izběgli do Amsterdama. Antwerpen byl veliky trgovy grad, i kogda jego ljudi izběgli do Amsterdama, oni takože prinesli svoje trgove mrěže k Amsterdamu. Iz togo povoda, Amsterdam stal až vyše važny trgovy grad. Tuto bylo početok niderlandskogo zlatogo stolětja. Kolikost žiteljev narastla od menje než 30.000 v 1570. lětu, do vyše než 100.000 v 1622 lětu. Na koncu 17. stolětja naseljenje uže bylo 200.000 ljudij.