Wt/zea/hart
Etymologie
[edit | edit source]Van Middelnederlands herte, ziet bie 'arte.
Omschrievienge
[edit | edit source]hart o
- 'arte (ok in aolle figuurlijke beteikenissen)
Uutspraek
[edit | edit source]- [ɦɑrt ~ ɦɑɻt ~ ɦɑʀt] Nederlands in Nederland
- [ɦɑrt] Belgs-Nederlands
- [hart] Surinaoms-Nederlands
Verbugienge
[edit | edit source]harten meêrvoud, hartje verkleinwoôrd, harte datief
Opmerkienge: harte was vanous ok nominatief, mae leef veraol voôrt in versteênde uutdruksels daerat 't dujelijk in 'n datiefverbindienge stae.
Saemenstelliengen
[edit | edit source]- as lienkerdeêl
- as rechterdeêl
Uutdruksels
[edit | edit source]- alles hebben wat zijn hartje begeert
- dat doet het hart sneller kloppen, dae oôr je blieë en opgewonden van
- dat is mij uit het hard gegrepen, dae bin 'k 't glad mee eêns
- dat ligt mij na aan het hart
- dat moet mij van het hart, da'k moe'k effe zeie
- de harten veroveren, mensen vò je winne
- een gebroken hart, 'n gevoel van droefenis
- een goed hart hebben, goed van aerd weze
- een groot hart hebben, vee kunne vergeve
- een hart van goud hebben, vreêd goed van aerd weze
- een klein hartje hebben, gevoelig weze
- er het hart niet toe hebben, nie durve
- geen hart hebben, gevoelloôs weze
- hart hebben voor iets, d'rom geve
- het gaat mij aan het hart, 't kan me vee schele
- het gaat niet van harte
- 't gae nie vanzelf
- ik doeë 't nie mee liefde
- het Groene Hart, 't boerengebied tussen de Randstad in
- het hart hoog dragen, groôs weze
- het hart op de juiste plaats hebben, uut 't goeie 'out weze
- het hart op de tong hebben, zeie wat-a je dienkt
- het hart zinkt hem in de schoenen, 'ie verliest de moed
- het komt uit een goed hart, 't is goed bedoeld
- het wordt mij bang om het hart, ik verschrik glad
- iemand een hart onder de riem steken, iemand moed inpraote
- iemand iets op het hart drukken/binden, 't nog mae 's extra zeie
- iemand een goed hart toedragen, 'n goed gezind weze
- iemand/iets in zijn hart sluiten, d'rvan gae 'ouwe
- iemand/iets naar mijn hart, zòas ik 't wil
- iemand op het hart trappen, kwesse
- iemands hart breken, vreêd piene doeë
- iemands hart stelen, iemand ergest glad mee inpaolme
- iets niet over zijn hart kunnen verkrijgen, d'r mee z'n geweten nie toe komme kunne
- iets op zijn hart hebben, wat zwaers kwiet wille
- iets ter harte nemen, d'rnae luustere
- in hart en nieren, toet in z'n diepste wezen
- in mijn hart, van binnen, a je 't mien eêrlijk vraegt
- laat het niet aan je hart komen, trekt 't je nie an
- met bloedend hart, bezwaerd
- met een gerust hart, zonder jen eige zurgen te maeken
- met hart en ziel, mee z'n vollen inzet
- mijn hart draait zich om in zijn lijf, 'k moet 'ier niks van 'ebbe
- van ganser harte, in volle overtugienge
- van zijn hart geen moordkuil maken, zeie wat 'n dienkt, soms 'n bitje te vee
- waar het hart van vol is, loopt de mond van over, as iemand 'eêl d'n tied ergest an dienkt, praot 'n d'r vee van
- zijn hart aan iemand schenken, verliefd ôre
- zijn hart luchten, is goed zeie wat 'n dienkt
- zijn hart ophalen, uutgebreid doeë wat 'n moôi vindt
- zijn hart uitstorten, 'n zwaer ver'ael vertelle
- zijn hart vasthouden, bange weze dat 't nie goed endigt
- zijn hart verliezen aan iemand/iets, d'r versliengerd an raeke
- zijn hart verpand hebben aan iemand/iets, d'r (langdurig) gek op weze
Varianten
[edit | edit source]- harte (in versteênde uutdruksels, daebuten ouwerwes)
Afstammeliengen
[edit | edit source]- hart Afrikaons
Bronnen
[edit | edit source]- Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 307-14