Wt/zea/haar

Nederlands

Etymologie

Ziet bie 'aer.

Omschrievienge

haar

1. zelfstandig naemwoôrd m eên ienkelden 'aer
2. zelfstandig naemwoôrd o ('t) 'aer (collectief)
3. persoônlijk vònaemwoôrd: 'eur (casus obliquus bie zij (vrouwelijk ienkelvoud))
4. bezittelijk vònaemwoôrd: 'eur
5. bezittelijk vònaemwoôrd: 'ulder (sterk verouwerd)
   1. schrieftaele, minder verouwerd as de bovenstaende mae nog altoos ouwerwes: 'ulder specifiek vò 'n groep van vrouwen gebruukt.
6. tussenwerpsel 'aer: bevel van de voerman om nae lienks te gaen
7. zelfstandig naemwoôrd, verouwerd: drôge wind
8. diverse werkwoôrdsvurmen van haren

Opmerkienge: 't verschil tussen hun vò vinters of gemiengd en haar vò vrouwen ei noôit geleefd in de spreektaele, mae wier ingevoerd om de Nederlandse taele te verrieken. Vergliekt ok hen tegen hun.

Uutspraek

• [ɦaːr], [ɦaːɻ], [ɦaːʀ] Nederlands in Nederlands
• [haːr] Belgs-Nederlands, Surinaoms-Nederlands

Verbugienge

haren meêrvoud (bet. 1), haartje verkleinwoôrd

hare verboge vurm bezittelijk

Saemenstelliengen

• borsthaar
• haardos
• haarlak
• haaruitval
• haarvat
• hoofdhaar
• kroeshaar
• schaamhaar
• snorhaar

Uutdruksels

Ziet ok hand, hot, huid, spijt en vos.

• Alles op haren en snaren zetten
• De haren rijzen mij te berge, ik krieg d'r rilliengen van
• een haar in de boter zoeken, 'n klein probleempje zoeke
• elkaar in de haren vliegen, mee mekaore vechte
• Frans met haar op, Frans mee 'aer op
• geen haar beter
• Geen haar op mijn hoofd die eraan denkt, glad nie eej!
• grijze haren krijgen van iets, zot ore van iets
• haar op de tanden hebben
• het haar op zolder dragen, z'n 'aer opgestoke è
• het scheelde maar een haartje, dat school niks
• iemand geen haar krenken, iemand gin kwaed doeë
• iemand tegen de haren in strijken, wat doeë dat-a 'n ander nie gaef vindt
• iemand van haar noch pluim kennen, iemand glad nie kenne
• iets er met de haren bijslepen, wat d'rbie 'aele dat 'r niks mee te maeken eit
• ik ben me daar haartje betoeterd, 'k za mien dae zot weze eej
• mijn haren gaan recht overeind staan, dat maek me kwaed
• op een haar na, naebie
• zich de haren uit het hoofd trekken
• zijn wilde haren kwijtraken, ouwer, wiezer en saoier ore

Ontlêniengen en afstammeliengen

Ziet ok bie 'aer

• haar Afrikaons
• har Chinees-Maleis
• haar Iengels
• haar Westerlauwers Vries
• haar, haur Schos

Bronnen

• Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 281-3

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'haar'