Jump to content

Wp/mag/मुम्बई

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > मुम्बई
मुम्बई
मुंबई
बम्बे बम्बई
महानगर
मुम्बई महाराष्ट्रपर अवस्थित
मुम्बई
मुम्बई
महाराष्ट्रमे स्थिति
निर्देशाङ्क: 18°59′N 72°50′E / 18.98°N 72.83°E / 18.98; 72.83निर्देशाङ्क: 18°59′N 72°50′E / 18.98°N 72.83°E / 18.98; 72.83
देस भारत
राज्यमहाराष्ट्र
मण्डलमुम्बई नगर मण्डल
स्थापना१५०७
नामस्रोतमुम्बादेवी
सरकार
  प्रकारमहानगर पालिका
  अङ्गबृहन्मुम्बई महानगरपालिका
जनसङ्ख्या
 (२०११)
  महानगर१,२४,४२,३७३
  क्रम२ स्थान पर (२०१९-२०)
  महानगर
१,८४,१४,२८८
वासिन्दामुम्बईकर
भाषा
  आधिकारिकमराठी[1]
समयमण्डलयुटिसि+०५:३० (भारतीय मानक समय)
पिनकोड
400 001 से 400 107
क्षेत्रीय सङ्केत+91-22
वाहन पञ्जीकरण
  • MH-01 मुम्बई (दक्षिण/मध्य), MH-02 मुम्बई (पश्चिम), MH-03 मुम्बई (पूर्व), MH-47 बोरिवली
एचडीआइ (2013)बृद्धि 0.846[2] (बहुत ज्यादा)
सकल घरेलु उत्पाद400 बिलियन अमेरिकी डॉलर
जालस्थलmumbaicity.gov.in

मुम्बई (मराठी: मुंबई ), जेकर पुराना नाम बम्बे हलै (१९९५ तक), भारतके महाराष्ट्र राज्यके राजधानी हे । २०१८ मे ई दिल्लीके बाद जनगननाके दृष्टिसे भारतके दोसरा सबसे बड़का आउ बिश्वके सतमा सबसे बड़का नगर हलै । भारतके २०११ के जनगणना अनुसार बृहन्मुम्बई महानगरपालिका द्वारा प्रशासिक क्षेत्रके अधीन १.२५ करोड़ आउ मुम्बई महानगरीय क्षेत्रमे २.३ करोड़ जन बसल हलथिन । मुम्बई भारतके सर्वबृहत्तम आर्थिक आउ वाणिज्यिक केन्द्रो हे, जेकर भारतके सकल घरेलू उत्पादमे ५% के भागीदारी हे ।[3] ई पूरा भारतके औद्योगिक उत्पाद के २५%, नौवहन ब्यपारके ४०%, आउ भारतीय अर्थ ब्यवस्थाके पूञ्जी लेनदेनके ७०% भागीदार हे ।[4][5]

मुम्बई गठन लावा निर्मित सात छोट-छोट द्वीप द्वारा होलै हे एवं ई सेतु द्वारा प्रमुख भूखण्डके साथे जुड़ल हे । मुम्बई बन्दरगाह भारतवर्षके सर्वश्रेष्ठ सामुद्रिक बन्दरगाह हे । मुम्बईके तट कटल-फटल हे जेकरा चलते एकर पोताश्रय प्राकृतिक एवं सुरक्षित हे । यूरोप, अमेरिका, अफ्रिका आदि पश्चिमी देशसे जलमार्ग या वायुमार्गसे आवेवाला जहाज यात्री एवं पर्यटक सर्वप्रथम मुम्बइए ऐलै हे, एहीसे मुम्बईके भारतके प्रवेशद्वार कहल जा हे । मुम्बईके सपनाके नगरो कहल जा हे ।

मुम्बई विश्वके सर्वोच्च दस वाणिज्यिक केन्द्रमे से एक हे ।[6] भारतके अधिकांश बैङ्क एवं सौदागरी कार्यालयके प्रमुख कार्यालय एवं ढेर महत्वपूर्ण आर्थिक संस्था जैसे भारतीय रिजर्व बैङ्क, बम्बई स्टॉक एक्स्चेञ्ज, नेशनल स्टॉक एक्स्चेञ्ज एवं अनेक भारतीय कम्पनीके निगमित मुख्यालय आउ बहुराष्ट्रिय कम्पनी मुम्बईमे अवस्थित हे । एहीसे एकरा भारतके आर्थिक रजधानियो कहल जा हे । नगरमे भारतके हिन्दी चलचित्र एवं दूरदर्शन उद्योगो हे, जे बॉलीवुड नामसे प्रसिद्ध हे । मुम्बईके व्यावसायिक अवसर आउ उच्चजीवन स्तर पूरा भारतवर्षभरके लोगके आकर्षित करहे, जेकरा चलते ई नगर विभिन्न समाज आउ संस्कृतिके मिश्रण बन गेलै हे । मुम्बई पत्तन भारतके लगभग आधा समुद्री मालके आवाजाही करहे । मुम्बई महानगरपालिकामे कुल २२७ नगरसेवक हे । मुम्बई महानगरपालिका पूरा विश्वमे पैसके मामलामे सबसे अधिक महानगरपालिका मानल जा हे ।[7]

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. "Maharashtra Official Language Act, 1964: Govt passes Bill to amend law for effective use of Marathi in administrative work". द इण्डियन एक्सप्रेस. 6 जुलाई 2021. अभिगमन तिथि 14 दिसम्बर 2021.
  2. Tembhekar, Chittaranjan (31 October 2013). "It's not so bad as we thought: Mumbai shows improvement on human development index | Mumbai News - Times of India". The Times of India. अभिगमन तिथि 2 नवम्बर 2019.
  3. "मुंबई अर्बन इंफ्रास्ट्रक्चर परियोजना". मुम्बई महानगरीय क्षेत्र विकास प्राधिकरण]]. मूलसे 23 जुलाई 2010 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 17 सितंबर 2008. |access-date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  4. "नवी मुंबई अन्तर्राष्ट्रीय विमानक्षेत्र" (JPG). महाराष्ट्र नगर एवं औद्योगिक विकास निगम लिमिटेड. मूलसे 9 जुलाई 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 18 जुलाई 2008.
  5. "विश्व गैज़ेटियर अनुमान 2008-01-01". मूलसे 10 जनवरी 2010 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 जनवरी 2010.
  6. "Mumbai among world's top 10 financial flow hubs". रीडिफ न्यूज. 18 जून 2007. मूलसे 21 सितम्बर 2008 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 17 सितम्बर 2008.
  7. मनोरमा ईयरबुक 2006. कोट्टयम्, भारत: मलयाल मनोरमा. 2006. आई॰ऍस॰बी॰एन॰ 8189004077.