Wp/kus/Samia Nkrumah

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Samia Nkrumah
Samia Nkrumah
human
Sex or genderfemale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameSamia Dɛmisim gbɛlima
Date of birth23 June 1960 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthAburi Dɛmisim gbɛlima
FatherKwame Nkrumah Dɛmisim gbɛlima
MotherFathia Nkrumah Dɛmisim gbɛlima
SiblingGamal Nkrumah, Sekou Nkrumah Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationjournalist, politician Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Educated atSchool of Oriental and African Studies, University of London, Achimota School Dɛmisim gbɛlima
Work period (start)1989 Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyConvention People's Party Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima
Official websitehttp://www.samiankrumah.org/ Dɛmisim gbɛlima

Samia Nkrumah (ba da duיa o nɛ 23 naadʋʋnr nwadig 1960)[1] anɛ Ghana pↄlitis nwɛיɛd ka an Nↄraʋg naיadↄↄg la kpɛɛm ( CPP). Wadmaanib vↄↄdʋg kanɛ da bɛ yʋma 2008 la ni la, o da di Jomoro wadmaan kʋk la,[2] ka li da anɛ o yiiga nyiיab ka o da ziיen nyiיa. O anɛ Ghana yiiga gↄmena zudaan kʋdʋg Kwame Nkrumah puיayua.[3]

O pinיilʋg bɛllim nɛ o sakur ken yɛla

Ba da duיa samia bɛnɛ Aburi teŋ kanɛ bɛ Eastern Region Ghana nwa ni la nɛ yʋma tusir nɛ kↄbiswai nɛ pisyuobʋ (1960) la ni.[4] Ba da mʋgʋs o nɛ o maי nɛ o tanp la ye ba yi Ghana sʋיʋlʋm kpala daakanɛ ka mʋgʋsʋg nɛ paŋ zaba da duoe ye ba yiis Kwame Nkrumah kʋk la ni la. Ala ka Egyipt gↄmma da diיe ba buudi la wʋsa zinיin Egyipt sʋיʋlʋm anina.[5] Ka on nɛ o yidim la da lɛb Ghana sʋיʋlʋm na nɛ yʋma 1975 kanɛ ni ka General Acheampong National Redemption Council da buol o la, o keŋ Achimota sakur bɛ anina. Ka laיam nɛ lin da an siיem la, o da lɛn bas Ghana sʋיʋlʋm la yaיas saŋkanɛ ka o maי da gbanיe bɛɛ bↄↄd ye o lɛb EGYIPT sʋיʋlʋm yʋma 1980 pinיilʋgʋn sa la. Samia da tↄlis keŋ London sʋיʋlʋm ti keŋ university of London sakur kanɛ an school of oriental and African studies yʋma 1991 la ni. O da lɛn naae o mastɛs digirii kasɛta gbaʋŋ bɛ sakur kan ni nↄↄ yʋma 1993 la ni.[1]

O tʋʋma yɛla

Samia Nkrumah pinיili o tʋʋma bɛnɛ London bank kanɛ da bɛ India sʋיʋlʋm yʋma 1989 la ni n an onɛ gↄsid nidib ligidi digilʋg nɛ yiisʋg yɛla nɛ ↄfis tʋʋma sieba paas. O da lɛn anɛ labaya tʋmtʋn n tʋm nɛ Al-Ahram zinיis kↄnיↄb-kↄnיↄb ni yʋma 1989 la ni.[1]

Pↄlitis nwɛיɛb yɛla

Zaŋ kenne o labaar yɛla kanɛ ka ba da sↄb ka li yʋיʋr buon ye, “mandela paal la anɛ puיa” la. Huffington post da paיal ka pianיa o yɛlasʋma banɛ sʋŋ Ghana pↄlitis nwɛיɛdib siיem. O anɛ ninbanɛ da sʋיoe Africa must unit[6] kanɛ ka li yɛlkpan an ye li sʋŋ nↄbig Kwame Nkrumah nyɛɛb (pʋtɛnיɛr baŋir) nɛ pↄlitikal malima yɛla la nid yinne.[7] Nwɛnnɛ on da paas ninbama ni la, o da gbanיe o pʋtɛnיɛr ye o kpɛnי Ghana pↄlitis nwɛיɛbin.[8]

Wadmaan yɛla

Vↄↄdʋg kanɛ da bɛ yʋma 2008 la ni la, o da ziיen nyiיa Jomoro teŋ kanɛ bɛ western region sʋיʋlʋm la wadmaan naיam kʋk la ka dii li nɛ vↄↄt kal 6,571 ka bas Lee ocran onɛ an maיasim tiig naיadↄↄg nid la, ka li an pisnu kↄbʋga pʋʋgin (50%) vↄↄtnam la wʋsa pʋʋgin.[9][10] Ka lin da an on maיaa da an nↄraʋg naיadↄↄg nid (CPP) bɛ wadmaanib yin la, li da anɛ gaŋir tis o ye o dↄl NDC dim banɛ an ninbabʋg bɛ wadmaanib yin la bɛɛ o dↄl NPP dim banɛ an biיela la.[11] li nyaיaŋ ka o da gbanיe o pʋtɛnיɛr ye o dↄl NPP dim bɛ Ghana republic kanɛ aan anaasi la wadmaanib yir kanɛ paas anu la ni.[12][13]

CPP kukdaan

On da lieb Anↄraʋg naיadↄↄg (CPP) la kpɛɛm yɛla,Onɛ da an puיa kanɛ an yiiga sↄb n an paati titaיar kpɛɛm bɛ Ghana nwa ni. O paŋ bɛɛ o nyaŋir kanɛ ka o mↄr la laיas nɛ paati la puיaba atanי yina ziיen nyatir ye ba vʋיʋg bɛɛ tɛndig CPP paati la, ka ziיen tis nↄↄr nyain waיae kati naיadↄↄg la da mↄr pʋtɛnיɛr ye li sʋŋ nↄbig puיab nɛ mↄr suor ka ba naa nyaŋir maan siיel la. Onɛ da an yiiga puיa kanɛ ka ba vↄↄt gaŋ o ka o an kpɛɛm tis nↄraʋg naיadↄↄg la (CPP) sawaיad nwadig la dapiiga daar yʋma tusa ayiי nɛ pii nɛ yinne la ni (10th September 2011). O da di vↄↄt la nɛ vↄↄt kal 1,191, ka onɛ da pʋn dɛŋim bɛ kʋk la zug ka o saŋa paae ka o lɛn nyiיad nɛ o la mɛ da mↄri vↄↄt kal 353. Ka on da paam yaיan kaŋa la zug la, o da an puיa kanɛ an yiiga sↄb lieb paati titaיar kanɛ bɛ Ghana nwa ni kpɛɛm, tʋm ala hali ti paae yʋma 2015.[14]

Mɛŋ bɛllim yɛla

Samia aan o saam Kwame Nkrumah onɛ da an yiiga Ghana gↄmma zudaan nɛ o maי Fathia Nkrumah bikanɛ tial ayiי o biis la wʋsa ni. Kwame Nkrumah da an yiiga prim minista nɛ Ghana gↄmma zudaan onɛ da faaen Gold Coast yi nasanam la nuיusin ka mↄr faangir kena yʋma 1957.[3] On da an pan-Africanism kpɛɛm kanɛ ziיe li yɛla la, Nkrumah da an onɛ sʋיoe bɛɛ naam Africa nↄↄr yinnɛ laיasʋg la ka an onɛ di Lenin sunmalisim ligidi la yit soviet union yʋma 1962 la ni.[15] Sania mↄr tanpa ayiי; ba anɛ Gamal Nkrumah nɛ Sekou Nkrumah. O mɛ lɛn mↄri o taʋn kpɛɛm professor francis Nkrumah[16] onɛ an sakur paיan-paיan kanɛ keŋ vʋיʋsʋm ka da lɛn an noguchi memorial institute tiima vɛɛnsʋg kpɛɛm bɛ Legon Ghana nwa ni.[17] Ka ban da nyaŋ yiis o saam nɛ Ghana yiiga sↄgianam paŋ zaba kanɛ da bɛ yʋma tusir nɛ kↄbiswai nɛ pisyuobʋ nɛ ayuobʋ la nwadisa ayiי la li dabisim piiga daar la,[18] samia mɛŋ nɛ o maי nɛ o tanp la da kpɛnי lↄpit keŋ Cairo kanɛ bɛ Egypt teŋin la ka li anɛ Egypt zudaan Gamal Abel gↄmma la da mↄri ba keŋ anina ye ba ti zinיin ka ba saam la mɛ keŋ Guinea.[19] O ɛlli Micheal Melega onɛ an Italy Danish dim dau la. Ba mↄr biribiŋ ka o yʋיʋr buon kwame Thomas melega.[20][21] Samia miיi nɛ Arabic nɛ Italy nɛ Danish nɛ naיasaal pianיad. O da an labaya tʋmtʋn nɛ media consultant laיam nɛ Egypt media tʋʋma ni yʋma bɛdegʋ banɛ gaad.[1][22] O da anɛ kpɛɛm kanɛ pianיad kpiיad sʋŋir ye bipʋnbibis pʋ nar ye ba kul sidib ka ba saŋa nam pʋ paae la. O da zɛrigir nwaי sʋŋidi puיab paŋ nɛ ba tʋʋma.[23]

Gbanvɛɛns

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 https://web.archive.org/web/20110727232758/http://www.samiankrumah.org/pdf/CV_Samia%20Nkrumah.pdf
  2. https://web.archive.org/web/20190426214229/http://ghanamps.com/constituency/details.php?id=2615
  3. 3.0 3.1 https://web.archive.org/web/20210514233103/https://doc-research.org/forum/forum2020/speaker/samia-nkrumah/
  4. http://www.theghanaianjournal.com/2008/12/12/samia-nkrumah-the-amazing/
  5. http://panafricannews.blogspot.com/2007/02/samia-nkrumah-says-that-her-father-dr.html
  6. https://web.archive.org/web/20081211063720/http://www.africamustunite.net/
  7. http://www.africamustunite.net/
  8. https://web.archive.org/web/20081211063828/http://www.samiankrumah.org/index.html
  9. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/election2008/parliament.constituency.php?ID=316
  10. https://www.aljazeera.com/news/2008/12/9/ghana-poll-results-show-tight-race
  11. https://www.modernghana.com/news/198082/battle-for-samia.html
  12. https://www.myjoyonline.com/samia-seeks-independence-in-parliament/
  13. https://www.businessghana.com/
  14. https://www.modernghana.com/news/350455/samia-wins-heart-of-cpp-guru.html
  15. https://en.wikipedia.org/wiki/Dictionary_of_National_Biography#Oxford_Dictionary_of_National_Biography
  16. https://www.modernghana.com/news/570559/africa-must-re-examine-implement-nkrumahs-ideas.html
  17. https://web.archive.org/web/20221220215312/https://www.noguchimedres.org/index.php/about/past-directors
  18. https://www.myjoyonline.com/
  19. https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/nkrumah-fathia-c-1931
  20. https://web.archive.org/web/20170821002657/http://m.classfmonline.com/1.8518352
  21. https://web.archive.org/web/20210514233103/https://doc-research.org/forum/forum2020/speaker/samia-nkrumah/
  22. https://web.archive.org/web/20220627083834/http://www.west-africa-brief.org/content/en/samia-nkrumah
  23. https://www.news18.com/news/india/desperate-actions-like-child-marriage-due-to-poverty-triggered-by-climate-change-ghana-leader-samia-nkrumah-2317491.html

https://web.archive.org/web/20210514233103/https://doc-research.org/forum/forum2020/speaker/samia-nkrumah/[1]

  1. https://web.archive.org/web/20210514233103/https://doc-research.org/forum/forum2020/speaker/samia-nkrumah/

http://www.theghanaianjournal.com/2008/12/12/samia-nkrumah-the-amazing/[1]

  1. http://www.theghanaianjournal.com/2008/12/12/samia-nkrumah-the-amazing/

http://panafricannews.blogspot.com/2007/02/samia-nkrumah-says-that-her-father-dr.html

https://web.archive.org/web/20081211063720/http://www.africamustunite.net/[1]

  1. https://web.archive.org/web/20081211063720/http://www.africamustunite.net/