Wp/kus/Catherine Ablema Afeku

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Catherine Ablema Afeku
Catherine Ablema Afeku
human
Sex or genderfemale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameCatherine Dɛmisim gbɛlima
Date of birth27 June 1967 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthAxim Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, marketer Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister of Tourism of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Educated atDeVry University Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNew Patriotic Party Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima

Catherine Ablema Afeku (born June 27, 1967) anɛ Ghana nid kanɛ an pɔlitis wɛ’ɛd. O anɛ wabʋg na’adɔɔg la nid nɛ wadmaan tis Evalue Gwira Constituency n bɛ Western Region sʋ’ʋlim. O anɛ  kpanaraan minista  n bɛ  gɔmena zugdaan Nana Akuffo-Addo gɔmena ni,ka nɛ o an minista tis gɔmma lʋgir kanɛ ti buon ye  Tourism, Culture and Creative Arts of Ghana yi February 2017 ti paae February 2019[1][2][3]

O daa yi minista  bɛ Tourism keŋ teŋ zugdaa ɔfis  Ghana Republic bɛ 28 February 2019.[4]Nannana on na an minista  teŋ zugdaan ɔfis.[5]

O sin’iŋ si’em nɛ o sakur yɛla

Ba da du’a nɛ bɛ Axim n bɛ Western Region sʋ’ʋlim. O mɔr Master of Business Administration n yit Keller Graduate School of Management of DeVry University in Atlanta, Georgia n bɛ yʋʋm tusa ayi la ni.[6]

O tʋʋma yɛla

Afeku daa tʋʋm nɛ dunia wʋsa Bank ni nɛ Stico Petroleum bɛ Kenya, ani ka o daa an business development consultant. O[7] daa lɛm tʋʋm bɛ Inlingua School of languages bɛ Brescia, Italy.[7] nwɛnɛ yʋʋm 2000s saŋa o daa an gɔmena zugdaan pian’adi’es Ghana nwa tis infrastructure in the John Agyekum Kufour saŋa[6]

O politiks tʋʋma yɛla

Afeku kpɛn’ Ghana dim politiks n bɛ 2000s bɛ Ghana gɔmena zudaan John Agyekum Kufuor saŋa.[6]O daa anɛ gɔmma zʋgdaan pian’adi’es .

On an wadmaan la yɛla

O daa nya’ad yʋʋm tusa ayi nɛ anii vɔɔtʋg la bɛ Evalue Gwira constituency.[6] o daa di ka bas onɛ daa mɔr la, Kojo Armah onɛ daa zi’enɛ tis nɔraug paati, o paami  11,671 vɔɔts .N pass wadmaandib yikanɛ paasi anu la be Ghana Republic kanɛ paasi anaasi la, yiiga o daa paasi nidiba  gɔsid ti suoya nam maanlʋg yɛla  anɛ ya’andɔl tis ti pian’ad nam la’asʋg .[6] nya’aŋa o daa lɛm anɛ k la’asʋg kanɛ ka ti boun  business committee nid yinne[6] .O da lʋ onɛ lɛn zi’el la  bɛ  2008  vɔɔtʋg tita’a la ni. O daa lɛm nya’ad  na’am ya’as bɛ o  constituency bɛ 2016 vɔtʋg la ni , ani Ka o daa nyaŋ on daa mɔr, Kweku Tanikyi Kesse onɛ zi’enɛ tis ma’asim tiig paati la, onɛ paam 11,641 vɔɔts yit  20,179, ka kɔbiga pʋʋginɛ ka o paam 57.7%  yit vɔɔts la wʋsa ni.[6]

Tourism minista

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi la, li nwadi yinne la ni ka gɔmma zugdaan   Nana Akuffo-Addo gaan  Afeku onɛ   Tourism minista. Onɛ daa an tourism minista, o daa keŋ ken bɛdigʋ ye o ku’os ti teŋ la zin’iŋ banɛ an nyalima ka teŋ si’eba kena gɔs.[8]

O daa keŋ People's Republic of China bɛ March 2017, ani ka o daa si’el investors nɛ exhibitors ye ba sʋŋ iɛɛ tourist nam nɛ arts nɛ culture Ghana nwan.[8]

Ba gaan Afeku ka o an kukdaan nɛ kpɛɛm bɛ Taskforce n bɛ United Nations World Tourism Organization (UNWTO). Ba yɛl lina ka li bɛ 25 January 2018.[9]

Yɛlkanɛ daa naam yi o vɛɛnsʋg la nya’aŋ (Vetting controversy)

Vɛɛnsʋg la pʋʋginɛ wadmaanib yir la’asʋg kanɛ gɔsid vɛɛnsʋg yɛla la, daa mɔr labaar ye, Catherine nɛ o sid , ka kɔɔtʋ zɛrigir ba ye gɛɛns wada bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ ayɔpɔi la ni ( 2007).[10][11]  pɔɔtim pa’al ye, Accra kɔɔtʋʋ tita’ar la daa yɛl Afekus sʋm ka yɔ ligikaŋa  $217,464.00 paas nɛ 50%  nyɔɔd tis  American couple, Patricia nɛ Bill Gick, ban daa baŋ ye gbɛlʋŋ la yinɛ ba ni la.[12] Catherine nɛ o sid la daa pʋ yɔ ligidi  la nwɛnɛ kɔɔtʋ la yɛl si’em la. Asu’oe-m-mɛŋ la’asʋg buon ye (Truth and Accountable Governance)daa fabil tis gɔmena zugdaan Akuffo-Addo ye o yisʋg  minista ni bas. Vɛɛnsʋg la’asʋg daa ye nwana la, ka Afeku yɛli ba ye, asida o na pʋ yɔ ligidi la, bɔzugɔ o na sɔsi kɔɔtʋ la nɛ 2013 ka ba pʋ zin’inɛ lina kɛ ka o pʋ di’e kɔɔtʋ la nɔɔr nanɛ.[11]Ba daa vɛɛns o nɛ yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ  ayɔpɔi la, li nwadis ayi la ni,li daba ayuobʋ daar, n yi wadmaanib yir vɛɛnsʋg  la’asʋg kanɛ gɔsid minista nam gaansʋg yɛla .[13]Ban daa vɛɛns o la ka wadaanib banɛ pʋ zu’oe la daa ye, ba ku siak tis o ya’a ka o an minista la bɔzugɔ o pʋ maan ka ti buon ye National Service. On daa lɛbis si’el zaŋi keŋ yɛlkan anɛ ye o daa bɛnɛ Nairobi, Kenya nɛ o du’adib saŋa,lin ka o daa pʋ nyaŋ maalɛ.[14] o daa tis ya’a la nɛ  11 February 2017  on daa paam gbaʋŋ yi National service secretariat, ka o zaŋi tis vɛɛnsʋg la’asʋg banɛ gɔsid minista nam gaansʋg yɛla nya’aŋ.[15]Ba daa bas o suor yinɛ ba wʋsa daa siak la.[15]

Cabinet minista

Yʋum tusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi la, li nwadis anu (May 2017), ka gɔmena zugdaan Akufo-Addo gaŋi Afeku paas o minista nam piinɛ awai la ni ye ba an cabinet mimista.[16] Ba daa nɔk minista nam piinɛ awai la yʋ’ʋra tis wadmaanib yir kpɛɛm Rt. Hon. Prof. Mike Ocquaye ye o zaŋi ba bigis.[16] on daa cabinet minista la, Afeku daa paasi gɔmena zugdaani nɛ ba zin’il gban’e gban’asa tis teŋ la.[16]

O mɛŋ vʋm yɛla

Catherine daa ɛli Seth Afeku ka ba mɔr biis atan’. O an kristio biig ka Catholic Church nid.[6]

Gbanvɛɛnsa

  1. https://web.archive.org/web/20170114184201/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Meet-Akufo-Addo-s-36-ministerial-nominees-500657
  2. https://www.modernghana.com/news/748612/12-more-ministers-picked.html
  3. https://citinewsroom.com/2020/07/photojournalists-in-western-region-boycott-catherine-afekus-programmes/
  4. https://www.graphic.com.gh/showbiz/news/reshuffle-catherine-afeku-axed-from-tourism-ministry.html#&ts=undefined
  5. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-speaks-about-her-new-post-at-Osafo-Marfo-s-office-727756
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=36
  7. 7.0 7.1 https://web.archive.org/web/20190724020722/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3444-hon-catherine-afeku-minister-for-tourism-arts-culture
  8. 8.0 8.1 https://web.archive.org/web/20180721231058/http://kasapafmonline.com/2017/04/04/photos-hon-catherine-afeku-markets-ghanas-travel-tourism-industry-china/
  9. https://web.archive.org/web/20190202102359/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-gets-UN-tourism-appointment-720146
  10. http://ghanapoliticsonline.com/npps-catherine-afeku-found-guilty-fraud/
  11. 11.0 11.1 http://www.myjoyonline.com/entertainment/2017/january-25th/akufo-addo-probes-tourism-minister-designate.php
  12. http://citifmonline.com/2017/01/26/catherine-afeku-not-a-fraudster-qualifies-to-be-minister-dame/
  13. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-appears-before-Appointments-Committee-Highlights-507390
  14. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Minority-rejects-Catherine-Afeku-s-approval-508787
  15. 15.0 15.1 https://en.wikipedia.org/wiki/News_Ghana
  16. 16.0 16.1 16.2 https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839