Wp/isv/Uralske jezyky
Uralske jezyky – jezyčna grupa, ktora sostoji se iz ok. 30 živyh i 10 mrtvyh jezykov, govorjenyh od ok. 22–24 milionov ljudij. Jejna teritorija razprostranjaje se po obširnyh čestah sěvernoj Evrazije, od Skandinavije do Tajmyrskogo poluostrova za Uralom, a kromě togo sodrživaje teritoriju sučasnoj Vugrije. Najvažnějše i najbolje znajeme srěd njih sut madjarsky, finsky i estonsky. Mnogymi jezykami iz tutoj grupy posluživajut se menše skupčiny v sěvernyh regionah Rosije, a s postupajučeju asimilacijeju jih jezyky sut zagrožene izumiranjem.
Uralske jezyky vključajut dvě glavne podgrupy: ugrofinske i samojedske jezyky. Někoji jezykoznavci takože vključajut v njih takože jukagirsky i daže eskimo-aleutske jezyky, poširjene na sěvernom vozhodu Rosije, ale ta hipoteza jest sporna. Do 1950-yh lět prědpolagalo se, že uralske jezyky zajedno s altajskymi jezykami tvorili obču uralsko-altajsku grupu, ale nyně shodnosti medžu njimi raděje pripisyvaje se dolgotrvalomu jezyčnomu kontaktu ili prosto slučajnosti. Ješče menje uznajeme teorije povezyvajut uralske jezyky s indoevropejskymi, jenisejskymi ili dravidskymi jezykami. Nostratična hipoteza prědpokladaje makrofamiliju obimajuču vse povyše, a takože kartvelske i afroazijatske jezyky.
Prědpolagaje se, že vse uralske jezyky proizhodet od jednogo, prauralskogo jezyka, pravdopodobno govorjenogo někde v srědnjem ili južnom Uralu, ktory šest tyseč lět tomu nazad načel razpadati se v individualne podgrupy. Pokrovnost medžu uralskymi jezykami opiraje se glavno na shodnoj strukturě jezyka, ale v slovosboru jest malo podobnostij. Mnogo razširjene srěd njih jest bogata, aglutinativna morfologija, vključno s obširneju sistemoju gramatičnyh padežev (do 20), a v množinstvu jezykov odrěkanje realizuje se posrědstvom sklanjajemogo pomočnogo glagola.
Prěgled uralskyh jezykov
[edit | edit source]Niže prědstavjeny jest prěgled vsih uralskyh jezykov, s dvubukvovym kodom ISO 639-1 i tribukvovym kodom ISO 639-3, a takože s čislom rodnyh govoriteljev danogo jezyka. Ustarěle ili alternativne nazvy jezykov sut pokazane v zatvorkah, dialekty kursivom.
- Uralske jezyky
- Ugrofinske jezyky
- Permsko-finske jezyky
- Fino-volžske jezyky
- Fino-saamske jezyky
- Baltijsko-finske jazyky
- Finsky [fi, fin] (5,0 mln.)
- Mejankieli [fit] (70 tys.)
- Kvensky [fkv] (2–8 tys.)
- Karelsky [krl] (14 tys.)
- Olonečsko-karelsky [olo] (14–25 tys.)
- Ljudijsky [lud] (300)
- Estonsky [et, est] (1,2 mln.)
- Võro (Južnoestonsky) [vro] (97 tys.)
- Vepssky [vep] (1,3 tys.)
- Votsky [vot] (21)
- Krevinsky [zkv] †
- Livsky (Livonsky) [liv] (1)
- Ižorsky [izh] (76)
- Finsky [fi, fin] (5,0 mln.)
- Saamske jezyky
- Zapadnosaamske jezyky
- Južnosaamsky [sma] (600 tys.)
- Sěvernosaamsky [se, sme] (20 tys.)
- Lule-saamsky [smj] (650)
- Ume-saamsky [sju] (100)
- Pite-saamsky [sje] (25–50)
- Vozhodnosaamske jezyky
- Inari-saamsky [smn] (400)
- Kildin-saamsky [sjd] (341)
- Skolta-saamsky [sms] (330)
- Tersko-saamsky [sjt] (2)
- Kemi-saamsky [sjk] †
- Akkala-saamsky [sia] †
- Zapadnosaamske jezyky
- Baltijsko-finske jazyky
- Mordovsky (300 tys.)
- Volžske jezyky
- Marijsky (Čeremissky)
- Lukomarijsky [mhr] (470 tys.)
- Gorskomarijsky [mrj] (30 tys.)
- Sěverozapadnomarijsky (7 tys.)
- Fino-saamske jezyky
- Permske jezyky
- Komi jezyk
- Komi-zyrjansky [kv, kpv] (99,6 tys.)
- Komi-permjačsky [koi] (63 tys.)
- Komi-jazvinsky (200)
- Udmurtsky (Votjačsky) [udm] (270 tys.)
- Komi jezyk
- Fino-volžske jezyky
- Ugrske jezyky
- Permsko-finske jezyky
- Samojedske jezyky
- Ugrofinske jezyky