Wp/cnr/Tivat

Tivat je grad u Crnoj Gori koji se nalazi u centralnom dijelu Bokokotorskog zaliva, ispod lovćenskog ogranka Vrmca (710 m), koji se proteže sa śeveroistočne strane grada. Nasuprot se proteže Tivatski zaliv koji ujedno predstavlja i najveći od četiri zaliva u Boki Kotorskoj.

Opština Tivat zahvata površinu od 46 km2, od kojih oko 5 km2 izlazi na otvoreno more. Ima oko 15 000 stanovnika i najmanja je opština u Boki Kotorskoj. Nalazi se na 42°26´śeverne geografske širine i 18º42´istočne geografske dužine. Duž obale Tivta nižu se male atraktivne lučice, uvale i brojne plaže čija površina iznosi oko 30.000 m2. Svojim položajem u Bokokotorskom zalivu, uvalama, sa poluostrvom-ostrvom Prevlaka (Ostrvo Cvijeća) i ostrvom Sveti Marko i sa svojom poznatom plažom Plavi Horizonti, Tivat je upisan u turističke karte kao atraktivna turistička destinacija.

Istorija

O porijeklu imena Tivat postoje tri različita mišljenja. Prema prvom, naziv Tivat izveden je od imena ilirske kraljice Teute koja je jedno vrijeme imala svoju prijestonicu u Risnu, a možda i ljetnikovce u blizini današnjeg Tivta. Po drugom mišljenju, naziv bi mogao biti izveden od imena hrišćanskih svetaca kao što su sanctus Theodorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus ili srednjovjekovnog (XII v.) Theudo, Teodo. Treće mišljenje iznijeto je vrlo kratko i bez većih obrazloženja. Po tom mišljenju naziv potiče od keltske riječi touto što znači grad.

U istoriji Boke Kotorske jasno se izdvajaju sljedeće epohe: ilirska, rimsko-vizantijska, srpska, mletačko-turska i austrijska. Obale tivatskog zaliva prošle su kroz sve ove epohe, o čemu svjedoče, kako mnogi arheološki nalazi, tako i postojeći spomenici stare arhitekture, a i pisani istorijski izvori. Za ilirski period, koji se završava 168-7. godine p.n.e. propašću ilirske države, imamo mali broj arheoloških nalaza. Rimski period je znatno bogatiji. U starijoj literaturi navođeno je mišljenje da se u predjelu Bobovišta (današnje Kalardovo) nalazio neki stari grad. Pomišljalo se da se na tom mjestu nalazio i stari Akruvijum (Acruvium). Takva mišljenja postoje i danas, ali se ne vezuju uvijek za Bobovište, nego i za druge lokalitete u bližoj ili daljoj okolini Tivta. Period srpske vladavine počinje u Kotoru krajem 1185. godine. Od tada pa sve do 1370. godine Kotor i njegov distrikt nalaze se u okvirima srpske srednjovjekovne države Nemanjića. U XIII vijeku, na Prevlaci kod Tivta, Sv. Sava, kad je pristupio osnivanju srpske crkve, postavio je stolicu zetskog episkopa i tu na ostacima benediktinskog manastira sagrađen je manastir posvećen Sv. arhanđelu Mihailu. Godine 1420. Mletačka Republika je zauzela kotorski distrikt, kao i Luštičko poluostrvo zajedno sa Prevlakom. Period od dolaska Mletaka pa do kraja XVIII vijeka karakterišu česti sukobi između njih i Turaka. Veoma značajnu prekretnicu u istoriji Boke Kotorske predstavljao je pad Mletačke Republike 1797. godine. Tada počinje jedan duži period (skoro dvadeset godina) u kome su se na teritoriji Boke smjenjivale razne tuđe vlasti, dok najzad, 1814. godine nije došla Austrija da tu i ostane do svog sloma 1918. godine. Tivat se kao grad počeo razvijati tek krajem XIX vijeka, kad je osnovana vojna pomorska Luka Arsenal. Do izgradnje Arsenala zemljišni pośedi u Tivtu su uglavnom bili u rukama feudalne vlastele Prčanja, Perasta, Dobrote i Kotora.

Klima

Tivat ima tipično mediteransku klimu, sa blagim ali kišovitim zimama i vedrim i toplim ljetima. Za Tivat se može reći da ima karakterističnu klimu, što prouzrokuje reljefna nehomogenost, pa se na ovako malom prostoru ośećaju lokalne klimatske razlike. Srednja godišnja temperatura vazduha je 15° C. Ovo je najsunčaniji grad Boke Kotorske, sa 2446,2 sunčana sata u toku godine. Najčešći vjetrovi su bura (śeveroistočni vjetar) zimi i maestral (zapadni vjetar) u ljetnjim mjesecima. Jugo je vjetar koji je čest u jesen i zimu, veoma je topao i donosi dosta kiše.

Padavine su u Tivtu isključivo u vidu kiše, dok su ostali oblici padavina veoma rijetka pojava. Srednja godišnja količina padavina iznosi 1 755 mm. Padavine su najkarakterističnije za hladno doba godine. Ovakvi klimatski uslovi su omogućili da Tivat bude pogodan kako za ljetnji, tako i za zimski turizam.

Kulturno-istorijski spomenici

Arheološka nalazišta

Mala Gruda - Najznačajnija i najreprezentativnija od tumula (gomila) koja su otkrivena u tivatskom polju. Datovana je u rano bronzano doba, u vrijeme od 1900. do 1800. godine prije nove ere. U ovoj grobnici su nađeni mnogi vrijedni predmeti: zlatni bodež, srebrna śekira, zlatni privjesci za vladarsku dijademu i drugo.
Manastir Sv. Arhanđela Mihaila - Pronađeni su mozaici iz antičkog perioda. Iskopavanja još traju, a radi se i na iskopavanju kompleksa Manastira Sv. Arhanđela Mihaila iz srednjeg vijeka.

Manastiri i crkve

Manastir Sv. Arhanđela Mihaila
Crkva Sv. Luke (Gošići)
Crkva Sv. Gospođe
Crkva Sv. Jovana i Sv. Ivana (Bogišići)
Crkva Sv. Petra
Crkva Sv. Srđa, Nikole i Dimitrija
Crkva Sv. Antuna
Crkva Sv. Antuna Padovanskog
Crkva Sv. Mihovila
Crkva Sv. Marije
Crkva Sv. Vida
Crkva Gospe od Anđela
Crkva Sv. Roka (Donja Lastva)
Crkva Sv. Sava

Ljetnjikovci

Imanja kotorskih plemića su na prostoru od Donje Lastve do Gradiošnice postojala još u doba Prevlačkog manastira. Kasnije, krajem XVIII i početkom XIX vijeka, broj kuća - ljetnjikovaca je bio, prema nekim izvorima, oko trideset. Na prostoru donjih djelova zapadne padine Vrmca se odvijalo naseljavanje kroz veoma dugi period. Gradski centar se nalazio u Kotoru i nije postojala potreba, a ni uslovi, za stvaranje gradova na ovom prostoru. Ljetnjikovci su bili mjesta za povremeni boravak, ali i za skupljanje i preradu ljetine. Te „seoske“ kuće su na početku bile uporište za kontrolu i odbranu imanja, kao i za održavanje feudalnog sistema. Najstariji kompleksi su organizovani po principu srednjovjekovnih dvoraca - sa kulama, zidovima i bastionima.

Srednjovjekovni dvorac ljetnjikovca Buća

Srednjovjekovni dvorac ljetnjikovca Buća je spomenik kulture, tip utvrđenog ljetnjikovca jedinstvenog na našem primorju. Utemeljen je prije više od pola milenijuma. Rodonačelnik Mihajlo Buća i njegov brat Nikola, protovestijar na dvoru cara Dušana, napravili su srednjevjekovni dvorac - ljetnikovac sa svojstvima potrebnim za odmor i odbranu. Sastoji se od pet objekata: kuća za stanovanje, ekonomske kuće, crkvice - kapele posvećene Sv. Mihailu, zaštitniku patronu vlastelinske kotorske porodice Buća, zatim tremom - ulaznim kapitom sa višenamjenskom primjenom. Svi objekti su ograđeni kamenim zidom po ugledu na srednjevjekovna zdanja. Danas, revitalizovani spomenik ima ovovremenu namjenu: u njemu je Galerija grada Tivta.

Od ostalih ljetnjikovaca ističu se: Kuća Verona - Andrić na Župi, Kompleks Pima - Pasquali u Kalimanju, Kuća Vizin na Seljanovu, Kuća Drago na Seljanovu i Ljetnjikovac Jakonja.

Kulturne manifestacije

Maskenbali i karnevali, tradicionalne svečanosti na primorju koji se održavaju tokom februara.
Bokeljska noć, tradicionalna manifestacija koja se održava u drugoj polovini februara u organizaciji podružnice Bokeljske mornarice iz Tivta.
Festival Mediteranskog teatra „Purgatorije“ u organizaciji Centra za kulturu Tivat (izložbe, pozorišne predstave, filmske projekcije, koncerti). Održavaju se u periodu od 25. jula do 10. avgusta.
Tivatske ljetnje fešte u organizaciji Turističke organizacije Tivat su tradicionalne zabave koje se organizuju tokom ljeta na plažama i drugim javnim površinama đe se prezentuju lokalni običaji uz ribu i vino.
Lastovske fešte održavaju se prve subote u avgustu, u Gornjoj Lastvi (kulturno umjetnički program, večeri u mlinu, izložbe) sa ciljem očuvanja kulturnog nasljeđa.
Boćarska olimpijada je sportska manifestacija koja se održava u ljetnjem periodu.
Novembarski dani kulture (povodom dana Opštine) i redovni program Centra za kulturu Tivat u toku zimskog perioda (pozorišne predstave, koncerti, izložbe...)
Žućenica Fest u organizaciji žena Tivta i Radio Tivta. Održava se u periodu od 10. do 13. maja.
Proslava Dana mladosti održava se 25. maja, u organizaciji SFRJ Konzulata.

Spoljašnje veze