Wy/th/กำแพงเพชร

กำแพงเพชร เป็นเมืองหนึ่งในภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย มีประชากรอาศัยอยู่ประมาณ 28,000 คน มีแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ คือ อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ซึ่งตั้งอยู่บริเวณทางเหนือของตัวเมืองและมีโบราณสถานอายุเก่าแก่ที่สามารถนับย้อนไปได้ตั้งแต่ช่วงพุทธศตวรรษที่ 19 ถึงพุทธศตวรรษที่ 21 รวมถึงกำแพงเมืองที่มีสภาพสมบูรณ์ และพระพุทธรูปโบราณที่มีศิลปะสกุลช่างกำแพงเพชร โดยอุทยานฯ ได้รับการขึ้นเป็นแหล่งมรดกโลกภายใต้ชื่อ "เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร" ร่วมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยและศรีสัชนาลัย

ทำความเข้าใจ

ทางเข้าหลักของอุทยานประวัติศาสตร์ (แหล่งมรดกโลกของยูเนสโก)

กำแพงเพชรเป็นเมืองหนึ่งในภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำปิงทางทิศตะวันออก เป็นเมืองทางผ่านระหว่างกรุงเทพมหานครกับเชียงใหม่ ทางตะวันออกของจังหวัดเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ํา ในขณะที่ทางตะวันตกประกอบด้วยภูเขาสูงที่เขียวชอุ่มไปด้วยป่าไม้ ซึ่งมีการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติเป็นจำนวนมาก

บริเวณใกล้กับตัวเมืองในปัจจุบันเคยเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณหลายแห่ง ซึ่งมีบทบาทสําคัญในด้านยุทธศาสตร์ตั้งแต่สมัยที่สุโขทัยเป็นราชธานี และเปลี่ยนผ่านเป็นสมัยอยุธยาจนถึงช่วงต้นรัตนโกสินทร์ (กรุงเทพฯ) โดยชื่อ "กําแพงเพชร" มีความหมายว่า "กําแพงเมืองที่แข็งแกร่งดังเพชร"

ต่อมากำแพงเพชรถูกลดความสําคัญลงและเป็นเพียงเมืองเล็ก ๆ ประจําจังหวัดเท่านั้น จนกระทั่งมีการจัดตั้งอุทยานประวัติศาสตร์และขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกในปี พ.ศ. 2534 ถึงอย่างนั้น นักท่องเที่ยวยังคงเมินเฉยกำแพงเพชรเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งแตกต่างจากเมืองใกล้เคียงที่รู้จักกันดีอย่างสุโขทัย นี่คือเหตุผลที่ทำให้เมืองนี้แทบไม่มีการปรับปรุงสถานที่ท่องเที่ยวให้เหมาะสมกับความต้องการของนักเดินทางต่างชาติ และนักท่องเที่ยวบางส่วนมองว่านี่เป็นข้อเสีย แต่สำหรับผู้ที่ต้องการสัมผัสบรรยากาศต่างจังหวัดที่แท้จริง คุณมาถูกที่แล้ว

กำแพงเพชรเป็น "เมืองแห่งกล้วย" โดยเฉพาะกล้วยสายพันธุ์ท้องถิ่นที่มีความโดดเด่นอย่าง "กล้วยไข่" ซึ่งมีตัวผลที่ยาวเพียงประมาณ 10 เซนติเมตร มีรูปทรงเกือบไข่ และมีกลิ่นหอมมากกว่ากล้วยสายพันธุ์อื่น ซึ่งขายในประเทศที่ไม่ใช่เขตร้อนส่วนใหญ่ โดยจังหวัดกำแพงเพชรส่งออกกล้วยเป็นมูลค่า 200 ล้านบาทในแต่ละปี

การเดินทาง

โดยเครื่องบิน

กำแพงเพชรเป็นเมืองที่ไม่มีสนามบิน ดังนั้นนักท่องเที่ยวจึงต้องขึ้นเครื่องมาลงที่ท่าอากาศยานพิษณุโลกหรือสุโขทัยเท่านั้น จากนั้นคุณต้องต่อรถหรือเช่ารถเพื่อมาที่กำแพงเพชร เนื่องจากระบบขนส่งมวลชนจากสนามบินมายังเมืองไม่สะดวกและล่าช้าเป็นอย่างมาก

โดยรถไฟ

กำแพงเพชรไม่มีเครือข่ายทางรถรางเชื่อมต่อสู่จังหวัด สถานีรถไฟที่ใกล้ที่สุดอยู่ในจังหวัดพิษณุโลกและพิจิตร จากนั้นคุณต้องขึ้นรถประจำทางมายังกำแพงเพชร โดยอาจใช้เวลาประมาณ 3-4 ชั่งโมง

โดยรถประจำทาง

การเดินทางมาโดยรถประจำทางเป็นตัวเลือกที่ปกติที่สุด รถประจําทางจากสถานีขนส่งกรุงเทพฯ “(หมอชิต)” และจากเชียงใหม่มาถึงประมาณรายชั่วโมง การเดินทางจากกรุงเทพฯ ใช้เวลา 5-6 ชั่วโมง และมีค่าใช้จ่าย 204 หรือ 263 บาท รถประจำทางส่วนใหญ่จากกรุงเทพฯ ไปยังเมื่องต่าง ๆ อย่างเชียงใหม่ อุตรดิตถ์ แม่สอด สวรรคโลก หรือสุโขทัย ก็หยุดรถที่สถานีขนส่งกำแพงเพชรเช่นกัน โดยคุณอาจใช้บริการรถประจำทางสายเหล่านี้เพื่อมายังเมืองได้ (สอบถามได้ที่เคาน์เตอร์)

โดยรถยนต์

กำแพงเพชรมีทางหลวงที่สะดวกลากผ่านหลายสาย โดยคุณสามารถใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) หากเดินทางมาจากกรุงเทพฯ หรือเชียงใหม่ หรือหากต้องการเดินทางไปยังเมืองอื่น ๆ เช่น สุโขทัย (ใช้ทางหลวงหมายเลข 101) พิษณุโลก และพิจิตร (ใช้ทางหลวงหมายเลข 115) ก็สามารถเดินทางได้โดยสวัสดิภาพเช่นกัน

เยี่ยมชม

อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

พระพุทธรูปวัดพระแก้ว ภายในอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณที่สามารถนับย้อนไปได้ตั้งแต่สมัยอาณาจักรสุโขทัย ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของตัวเมืองในปัจจุบัน ภายในอุทยานฯ จะพบกับซากปรักหักพังของโบราณสถานต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นวัดหรือกำแพงเมืองที่ยังมีความสมบูรณ์ นอกจากนี้ อุทยานฯ ยังได้รับการขึ้นเป็นแหล่งมรดกโลกของยูเนสโกด้วย อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชรแบ่งพื้นที่ออกเป็นสองเขต คือ เขตโบราณสถานภายในกำแพงเมือง (เขตใน) และเขตโบราณสถานภายนอกกำแพงเมือง (เขตอรัญญิก) โดยเสียค่าเข้าชมคนละ 100 บาท แต่หากเป็นบัตรเข้าชมรวมทั้งสองเขตราคา 150 บาท เปิดให้เข้าชมเวลา 08:00-18:00 ของทุกวัน

• เขตโบราณสถานภายในกำแพงเมือง (เขตใน) ประกอบด้วยโบราณสถานที่เก่าแก่และผุพังเป็นจำนวนมาก เป็นที่ตั้งของวัดพระแก้วและวัดพระธาตุ มีจุดเด่นสำคัญคือพระพุทธรูปวัดพระแก้วที่มีพุทธลักษณะตามแบบศิลปะสุโขทัย เขตนี้อยู่ภายในรอบกําแพงเมืองที่สูงราว 5 เมตร และคูเมืองที่กว้าง 25 เมตร ป้อมปราการและประตูสี่ในสิบแห่งได้รับการอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดีและสามารถเยี่ยมชมได้

เจดีย์ประธานวัดช้างรอบ

• เขตโบราณสถานภายนอกกำแพงเมือง (เขตอรัญญิก) ปกคลุมไปด้วยพื้นที่ป่าไม้ จึงเหมาะแก่การเดินหรือขี่จักรยานชมอุทยานฯ มีโบราณสถานที่สำคัญ ได้แก่ วัดช้างรอบ (มีเจดีย์ประธานขนาดใหญ่ ซึ่งบริเวณฐานมีรูปปั้นช้างศิลปะสุโขทัยรอบองค์) วัดพระนอน (มีเจดีย์ที่ยังคงสภาพสมบูรณ์และพระพุทธรูปปางนอน) วัดพระสี่อิริยาบถ (มีพระพุทธรูปปางลีลาสูง 9 เมตร ซึ่งคงเหลืออยู่แห่งเดียวในอุทยานฯ) อีกทั้งฝ่ายบริหารอุทยานประวัติศาสตร์ตั้งอยู่ในเขตนี้ด้วย

• เมืองนครชุม เป็นเมืองพี่น้องของเมืองโบราณกำแพงเพชร ตั้งอยู่ทางตะวันตกของแม่น้ำปิง โดยเขตนี้ยังหลงเหลือป้อมปราการและวัดอยู่เป็นบางแห่ง อย่างไรก็ตาม เมืองนครชุมกลับถูกละเลยจากความสนใจและไม่ได้รับการบำรุงรักษาสภาพมากเท่าที่ควร ซึ่งแตกต่างจากเขตอื่น เมืองนครชุมไม่มีรั้วกำหนดอาณาเขตของอุทยานฯ อย่างชัดเจน ซากโบราณสถานกระจัดกระจายไปทั่วภูมิทัศน์ โดยมีวัดประวัติศาสตร์เพียงแห่งเดียวที่ยังมีความสมบูรณ์อยู่คือวัดพระบรมธาตุเจดียาราม (ดูด้านล่างในส่วนวัด)

วัด

วัดพระบรมธาตุเจดียาราม

• วัดคูยาง ตั้งอยู่บนถนนวิจิตร 1 เป็นวัดเก่าแก่ใจกลางเมืองที่มีประวัติความเป็นมาย้อนกลับไปได้ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนกลาง โดยสถานที่ที่โดดเด่นภายในวัด ได้แก่ หอไตร เป็นอาคารไม้โบราณตั้งอยู่บนไม้ค้ำกลางคูน้ำ ประดับด้วยหลังคากระเบื้องที่เป็นรูปทรงเกล็ดปลา

• วัดพระบรมธาตุเจดียาราม ตั้งอยู่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง ตำบลนครชุม เป็นหนึ่งในวัดที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดกำแพงเพชร (ซึ่งสามารถย้อนกลับไปได้ตั้งแต่สมัยสุโขทัย) มีโบราณสถานเพียงแห่งเดียวที่ยังคงสภาพสมบูรณ์จนถึงปัจจุบัน คือ พระบรมธาตุเจดีย์ เจดีย์ทองคำศิลปะพม่าที่สามารถมองเห็นได้จากระยะไกล เดิมทีนั้นพระบรมธาตุเจดีย์เป็นศิลปะสุโขทัย แต่ได้รับการออกแบบใหม่ในระหว่างการบูรณะตั้งแต่ปี พ.ศ. 2413 ถึง พ.ศ. 2450 ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากพ่อค้าไม้ผู้มั่งคั่ง บริเวณวัดยังเป็นที่ตั้งของ "ศูนย์วัฒนธรรมนครขุม" ในอาคารไม้สักแบบดั้งเดิม

แหล่งท่องเที่ยวอื่น

ศาลหลักเมืองกำแพงเพชร

• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติกำแพงเพชร ตั้งอยู่ภายในเขตกำแพงเมือง ข้างโรงเรียนกำแพงเพชรพิทยาคม เปิดทำการเวลา 09:00-16:30 มีการจัดนิทรรศการประติมากรรมสําริดและเครื่องปั้นดินเผาจากยุคต่าง ๆ ของศิลปะไทยและมอญ ไฮไลท์คือรูปปั้นพระศิวะสําริดที่มีอายุในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 16 เศียรและหัตถ์ของรูปปั้นถูกตัดไปในปี พ.ศ. 2429 โดยพ่อค้าชาวเยอรมันที่พยายามลักลอบนําเข้ายุโรป อย่างไรก็ตาม ชิ้นส่วนถูกยึดก่อนที่จะส่งพวกเขาไปต่างประเทศและกลับมารวมตัวกับลําตัวอีกครั้ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้สร้างรูปปั้นจำลองขึ้นและมอบให้กับมกุฎราชกุมารเยอรมัน ซึ่งปัจจุบันจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชียเบอร์ลิน

• ศาลหลักเมือง ตั้งอยู่บนถนนราชดำเนิน 2 ใจกลางอุทยานประวัติศาสตร์ (เขตใน) โดยศาลที่เป็นที่ตั้งของสะดือเมือง ซึ่งตามความเชื่อของชาวบ้านเป็นที่ตั้งของวิญญาณผู้พิทักษ์เมือง

• หอนาฬิกา เป็นแลนด์มาร์กเมื่อเข้ามาใจกลางเมืองกำแพงเพชร สร้างจากศิลาแลงเพื่อหมายเป็นสัญลักษณ์ของอุทยานประวัติศาสตร์ ซึ่งมีโบราณสถานที่ที่ทำจากศิลาแลงเหมือนกัน มีลักษณะการออกแบบที่คล้ายคลึงกับปราสาท ใกล้กันนั้นเป็นวงเวียนน้ำพุ และมีต้นโพธิ์ตั้งตระหง่านอยู่กลางถนน อีกทั้งบริเวณนี้ยังเป็นที่จัดเทศกาลสำคัญประจำจังหวัดด้วย

ใกล้กัน

น้ำตกคลองลาน หนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวของอุทยานแห่งชาติคลองลาน

• บ่อน้ำพุร้อนพระร่วง ตั้งอยู่ที่ตำบลลานดอกไม้ อำเภอเมืองกำแพงเพชร ห่างจากตัวเมือง 25 กิโลเมตรไปทางเหนือ โดยคุณต้องเดินทางไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 101 (ไปทางสุโขทัย) เป็นระยะทาง 13 กิโลเมตร จากนั้นเลี้ยวซ้ายและขึ้นถนนชนบทเป็นระยะทาง 12 กิโลเมตร เมื่อมาถึงต้องเสียค่าเข้า 30 บาท และหากต้องการใช้บริการห้องอาบน้ำร้อนส่วนตัวเสียค่าใช้จ่าย 50 บาท

• อุทยานแห่งชาติคลองลาน ตั้งอยู่ที่อำเภอคลองลาน ห่างจากตัวเมืองประมาณ 60 กิโลเมตรไปทางตะวันตกเฉียงใต้ โดยคุณต้องเดินทางลงใต้ไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 จากนั้นจึงกลับรถและเลี้ยวซ้ายบริเวณตลาดคลองแม่ลายเพื่อเข้าสู่ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1117 และเดินทางต่อไปเรื่อย ๆ แล้วเลี้ยวขวาที่แยกอำเภอคลองลาน โดยสถานที่ท่องเที่ยวของอุทยานฯ มีทั้งหมด 3 แห่ง คือ น้ำตกคลองลาน น้ำตกคลองน้ำไหล และแก่งเกาะร้อย

• อุทยานแห่งชาติแม่วงก์ ตั้งอยู่ที่อำเภอปางศิลาทอง ห่างจากตัวเมืองประมาณ 65 กิโลเมตรไปทางตะวันตกเฉียงใต้ โดยคุณสามารถเดินทางด้วยรถยนต์ รถจักรยานยต์ หรือรถตู้ขนาดเล็กเช่าเหมาลำได้เท่านั้น

จุดหมายต่อไป

• ตาก เป็นระยะทาง 70 กิโลเมตรไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ ใช้เวลาเดินทางด้วยรถประจำทางสายเชียงใหม่ 1 ชั่วโมง 10 นาที หรือด้วยสองแถวครึ่งชั่วโมง อีกทั้งคุณยังสามารถเดินทางไปที่แม่สอดเพื่อข้ามชายแดนเมียนมาได้ด้วย
• สุโขทัย เป็นระยะทาง 80 กิโลเมตรไปทางเหนือ ใช้เวลาเดินทางด้วยรถประจำทางหรือสองแถว 1 ชั่วโมงครึ่ง เป็นอดีตเมืองหลวงของชนชาติไทย ซึ่งมีประวัติศาสตร์ร่วมสมัยเดียวกันกับกําแพงเพชร
• พิษณุโลก เป็นระยะทาง 100 กิโลเมตรไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ ใช้เวลาเดินทางด้วยรถประจำทางท้องถิ่น 2–3 ชั่วโมง เป็นเมืองศูนย์กลางการค้าและการขนส่ง ประกอบกับวัดหลากหลายแห่งและพระพุทธชินราชที่โดดเด่น
• นครสวรรค์ เป็นระยะทาง 120 กิโลเมตรไปทางตะวันออกเฉียงใต้ ใช้เวลาเดินทางด้วยรถประจำทางสายกรุงเทพฯ 1 ชั่วโมง 45 นาที มีบึงบอระเพ็ดที่มีชื่อเสียงเรื่องดอกบัวเป็นจำนวนมาก
• พิจิตร เป็นระยะทาง 120 กิโลเมตรไปทางตะวันออก เป็นเมืองที่ถูกกล่าวขานจากตํานานที่เกี่ยวกับพญาจระเข้ชาละวัน