Wp/rki/အက်တမ်အောက်အမှုန်
ရူပဗေဒတွင် အက်တမ်အောက်အမှုန် (အင်္ဂလိပ်: Subatomic particle) ဆိုရေမှာ အက်တမ်ဧ အရွယ်အစားအောက် တိစွာ သေးငယ်ရေ အမှုန်တိကို ခေါ်ဆိုရေ။[1] အက်တမ်အောက်အမှုန် အမျိုးအစားနှစ်မျိုးဟိရေ။ ၎င်းရို့မှာ လက်ဟိသီအိုရီတိအရ ထပ်မံခွဲစိတ်မရတော့သည့် ပကတိအမှုန်တိဖြစ်သည့် အခြီခံအမှုန်တိ နန့် ပေါင်းစပ်ထားရေအမှုန်တိ ဖြစ်ရေ။ အမှုန်ရူပဗေဒနန့် နျူကလီးယားရူပဗေဒရို့ရေ အဆိုပါ အမှုန်တိနန့် ၎င်းရို့ဧ အပြုအမူတိကို လီ့လာရေ ဘာသာရပ်တိဖြစ်ရေ။[2]
အမှုန်ရူပဗေဒတွင် အမှုန်တစ်ခုဧ သဘောတရားမှာ ရှေးရိုးရူပဗေဒမှ သဘောတရားတိပေါ်တွင် အခြီခံရေ။ ထိုအတူ နေ့စဉ် သာမန်အတွိ့အကြုံသဘာဝတိနန့် ခြားနားသည့် ခေတ်ပေါ်ရူပဗေဒဧ ကွမ်တမ်အဆင့် ဒြပ်နန့် စွမ်းအင် သဘောတရားတိလည်း ထင်ဟပ်ရေ။
လက်တွိ့စမ်းသပ်ချက်တိအရ အလင်းရောင်ရေ ဖိုတွန်ဟုခေါ်ရေ အမှုန်တိဧ သဘာဝလည်းဟိသကဲ့သို့ လှိုင်း တိကဲ့သို့လည်း ပြုမူရေ သဘာဝဟိပနာ အမှုန်နန့် ပတ်သက်သည့် အသိအမြင်အယူအဆတိကို ပြန်လည်စဉ်းစားရန် လိုအပ်လာခရေ။ ကွမ်တမ်အရွယ်အစားဟိ အမှုန်တိရေ အမှုန်ကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ လှိုင်းတိကဲ့သို့လည်းကောင်း ပြုမုအနိန်နန့် ၎င်းနှစ်မျိုးလုံးခြုံငုံမိစေမည့် လှိုင်း-အမှုန်စုံတွဲမှု သဘောတရားအသစ်ကို ဖော်ထုတ်လာရရေ။ အခြားသဘောတရား အသစ်တစ်ခုဖြစ်သည့် မရေရာခြင်း နိယာမကလည်း အမှုန်တိတွင် ဟိနီရေ ၎င်းရို့ဧ တည်နီရာနန့် အဟုန် ကဲ့သို့ ဂုဏ်သတ္တိတိကို တိတိကျကျ တိုင်းတာပနာ မရနိုင်ဟု ဆိုရေ။ နောက်ပိုင်းတွင် လှိုင်း-အမှုန်စုံတွဲမှု သဘောတရားကို ဖိုတွန် တိအတွက်သာမက အခြားရေ အမှုန်တိအတွက်ပါ သုံးနိုင်ကြောင်း သိဟိလာကတ်ရေ။
ကွမ်တမ်စက်ကွင်းသီအိုရီဧ ဘောင်အတွင်း အမှုန်တိဧ အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုကို အဆိုပါ အခြီခံ အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုတိဧ ကွမ်တာ အထုပ်ငယ်တိ ဖန်တီးခြင်းနန့် ပျက်သုဉ်းခြင်း တိအဖြစ် နားလည်နိုင်ရေ။
ကိုးကား
[edit | edit source]- ↑ "Subatomic particles". NTD. Archived from the original on 16 February 2014. Retrieved 5 June 2012.
- ↑ Fritzsch, Harald (2005). Elementary Particles. World Scientific. pp. 11–20. ISBN 978-981-256-141-1.