Wp/rki/အဟုန်

အဟုန်
ဘိလိယက်ခုံတစ်ခုတွင် တြိဂံပုံစီထားရေ ဘောလုံးတိကို တိုက်မိပြီးနောက် ဒိုးဘောလုံးဧအဟုန်ရေ ထိုဘောလုံးတိဆီသို့ ပြောင်းလဲရောက်ဟိလားပုံ။
ယေဘုယျ သင်္ကေတ	p, p
SI ဒိုင်မင်းသျှင်း	MLT−1
Conserved?	Yes

အဟုန် (အင်္ဂလိပ်: momentum) ဆိုရေမှာ နယူတန်ဧ ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ နိယာမတိတွင် အဖြောင့်လားအဟုန်၊ ရွေ့ရှားအဟုန် (သို့) သာမန်အဟုန် ရေ အရာဝတ္ထုတစ်ခုဧ ဒြပ်ထုနန့် အလျင်ရို့ဧ မြှောက်လဒ်ဖြစ်ရေ။ ဗက်တာတန်ဖိုးဟိရေကြောင့် ပမာဏနန့် လားရာရို့ဟိကတ်ရေ။ အရာဝတ္ထုတစ်ခုဧ ဒြပ်ထုကို m ဟုသတ်မှတ်ပနာ အလျင်ကို v ဖြင့် သတ်မှတ်ထားကာ အဟုန်ကိုလိုချင်ကေ

$\mathbf {p} =m\mathbf {v}$ အဖြစ် ရီးသားနိုင်ရေ။

နိုင်ငံတကာသုံးယူနစ်ဖြစ်သည့် SI unit တွင် အဟုန်ကို တစ်စက္ကန့်၌ဟိရေ ကီလိုဂရမ် မီတာ (kg m/s) ဖြင့် ပြသရေ။

နယူတန်ဧ ရွေ့လျားမှု ဆိုင်ရာ ဒုတိယနိယာမတွင် အရာဝတ္ထုတစ်ခုဧ အဟုန်ပြောင်းလဲနှုန်းရေ ထိုအရာဝတ္ထုအပေါ်တွင် သက်ရောက်ရေ အသားတင်အားနန့် ညီရေဟု ဖွင့်ဆိုထားရေ။ အဟုန်ရေ ရည်ညွှန်းဘောင် (frame of reference-ရည်ညွှန်းကိုးကားသည့် စံ/ဥပဒေ) အပေါ်တွင်မူတည်ကေလည်း ရွေ့မြဲတည်မြဲဘောင် (inertial frame-အင်နားရှားဘောင်) တွင်မူ တစ်သတ်မတ်တန်ဖိုး (conserved quantity-မပြောင်းလဲသည့်တန်ဖိုး) ဟိဧ ။ ဆိုလိုစွာမှာ အပိတ်စနစ် (closed system-ပြင်ပဧစွက်ဖက်မှုမဟိခြင်း) ကို ပြင်ပမှ အားတိသက်ရောက်မှုမဟိကေ ၎င်းဧစုစုပေါင်းအဖြောင့်အဟုန်ရေလည်း ပြောင်းလဲခြင်းမဟိနိုင်ပေ။ အထူးနှိုင်းရသီအိုရီ (အထူးပြုထားရေ ဖော်မြူလာပုံစံတစ်ခုဖြင့်)၊ အထူးပြုမွန်းမံပုံစံ၊ ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ၊ လျှပ်စစ်သံလိုက်စက်ကွင်းဘာသာရပ်၊ ကွမ်တမ်မက္ကင်းနစ်၊ ကွမ်တမ်စက်ကွင်းသီအိုရီ ရို့တွင်လည်း တသတ်မတ်တန်ဖိုးအဖြစ် သတ်မှတ်ထားရေ။ နီရာနန့်အချိန်ရို့ဧ အခြီခံအချိုးညီခြင်းတိထဲက တစ်ခုဖြစ်ရေ။ (translational symmetry-ရွေ့လျားမှုဆိုင်ရာ အချိုးညီခြင်း)