Wp/rki/ကော်ပါးနိကပ်စ်

Nicolaus Copernicus
Nicolaus Copernicus
	The "Toruń portrait" (anonymous, c. 1580), kept in Toruń town hall, Poland
မွီးဖွား	19 February 1473; Thorn, Royal Prussia, Poland
ဆုံးပါး	၂၄ မေ၊ ၁၅၄၃ (အသက် ၇၀); Frauenburg, Royal Prussia, Poland
နယ်ပယ်	Astronomy; Canon law; Economics; Mathematics; Medicine; Politics;
ပညာရီး	University of Kraków (1491–95); University of Bologna (1496–1500); University of Padua (1501–03); University of Ferrara (DCanL, 1503);
ကြီးကြပ်သူတိ	Domenico Maria Novara da Ferrara
ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ	နေဗဟိုပြုသီအိုရီ; Quantity theory of money; Gresham–Copernicus law
သူ့အပေါ် ဩဇာလွှမ်းမိုးသူတိ	Aristarchus of Samos; Martianus Capella
သူဧဩဇာလွှမ်းမိုးခံ	ဂျိုဟန်နက်စ် ကပ်ပလာ
	လက်မှတ်

နီဗဟိုပြုသီအိုရီကို လက်တွေ့ကျမ်းပြုထုတ်ဖော်သူ ကော်ပါးနိကပ်စ်၊နာမည်အပြည့်အစုံ နီကိုလာ့စ်ကော်ပါးနိကပ်စ် (Nicolaus Copernicus) (၁၄၇၃-၁၅၄၃) အားဂနိ ပိုလန်နိုင်ငံ၊ ဗစ်တူလာတွင် ကြွယ်ဝချမ်းသာသည့် မိသားစု၊အသိုင်းအဝန်းမှ ဖွားမြင်ရေ။ လူရွယ်ဘဝကပင် နက္ခတ္တဗေဒ တွင်အထူးစိတ်ပါဝင်စားရေ။ အသက် ၂၅တွင် အီတလီသို့လားပြီး ဘိုလော့ညာတက္ကသိုလ် (Bologna) နန့် ပါဒွါးတက္ကသိုလ် (Padau)ရို့တွင် ဥပဒေနန့် ဆီးပညာရပ်တိကို သင်ကြားရေ။ နောက်ဆုံး ဖာရာရာတက္ကသိုလ် (Ferrara)တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာနန့်ပတ်သက်ပနာ ပါရဂူဘွဲ့ရခရေ။ နောက်အရွယ်အိုရေထိ ဖာရော်အင်ဘာ့ဂ် (Frauenburg) ဘုရားကျောင်းဝန်ထမ်း ကျမ်းစာသင်ဆရာအဖြစ် နေထိုင်လားခရေ။ ယကေလည်း နောင်တွင် နက္ခတ္တဗေဒဖြင့် ကျော်ဇောမည့် သူရေ နက္ခတ္တပညာသျှင်အဖြစ် လုံးဝနေထိုင်မလားခရေမှာ ကော်ပါးနိကပ်စ်ဧ ထူးခြားချက်ပင်ဖြစ်ရေ။ သူ့အား နာမည်ကြီးစေမည့် ထို နေဗဟိုပြုသီအိုရီ နာမည်ရကျမ်းကို သူဧအားလပ်ချိန်တိမှ အချိန်ယူရီးသားလားခခြင်းဖြစ်ရေ။

သူအီတလီတွင်နေထိုင်ခစဉ်က ဂရိဒဿနပညာသျှင် စမော့စ်နယ်သား အရိစ်တာကပ်စ် (Aristarchus) (ဘီစီ ၃၀ဝခန့်) ဧ နေကိုကမ္ဘာနန့် ဂြိုဟ်တိက လှည့်ပတ်ရေ ဆိုရေစိတ်ကူးကို ကြားသိခရဖူးပုံရရေ။ ထိုအယူအဆသစ်ကို ကော်ပါးနိကပ်စ် တစ်ယောက်လည်း မှန်ကန်မည်ဟု လက်ခံယုံကြည်ခရေ။ ယကေလည်းမည်သူ့ကိုမျှ သျှင်းလင်းပြခခြင်းမပီးပဲ မိမိယုံကြည်ရာကို သက်သေပြနိုင်အောင် ကြိုးပမ်းရှာဖွီရင်း အသက် ၄၀အရွယ်ထိရေငုံနှုတ်ပိတ်ကာနေခရေ။ အသက်၄၀ကျော်မှ သူဧအယူအဆတိကို ရီးမှတ်ထားသည့် မှတ်စုစာအုပ်ကို ရင်းနှီးသူတချို့အား ပီးဖတ်ခရေ။ ထိုစာအုပ်မှာ ဘဝတစ်လျှောက် လေ့လာတွက်ချက်မှုတိကိုအခြီခံကာ ပြုစုထားသည့် အာကာသအတွင်းပီး စက်လုံးတိဧ လှည့်ပတ်ခြင်းအကြောင်း (On the Revolution of the Celestial Spheres)ပင်ဖြစ်ရေ။ ထိုစာအုပ်တွင် မိမိဧလေ့လာတွေ့ပီးချက်တိ၊တွက်ချက်ပုံတိ၊ သီအိုရီတိကို ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြထားခရေ။

တဖန် အသက်၆၀ တွင် ရောမသို့လားရောက်ပြီး မိမိဧအယူအဆကို အစဉ်တစိုက်ဟောပြောခရေ။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးဧ မနှစ်သက်၊ မလိုလားမှုရို့ကိုပင် ရဲဝံ့စွာရင်ဆိုင်ပြီး တင်ပြခရေ။ အသက် ၇၀ နားနီးမှ မိမိဧကျမ်းကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝီရန် ဆုံးဖြတ်ခကေလည်း ပုံနှိပ်သူထံမှ ပထမဆုံးစာအုပ်ကို သူကွယ်လွန်သည့် ၂၄၊ မေ၊ ၁၅၄၃တွင်မှ ရပီးလားရှာရေ။

ကော်ပါးနိကပ်စ်ဧ ကျမ်းတွင် ပြသခသည့် အခြီခံအချက်တိ၊ တွက်ချက်ပုံတိမှာ အမှားကင်းရေတော့ မဟုတ်ခပေ။ နောက်လူရို့က ထိုအမှားတိကို ပြင်ဆင်ပြီး ဆက်လက်သုံးစွဲကြရရေလည်းပီးရေ။ ယကေလည်း ထိုခေတ်အခါက ခရစ်ကျောင်းတော်ဧ ရှေးရိုးစွဲဘာသာရီးအမြင်ကို ရဲဝံ့စွာဖောက်ထွက်ကာ စတင်ဟောပြောခသူ ကော်ပါးနိကပ်စ်ဧ ကျေးဇူးကြောင့်နိန်ပြီးကေ နောင်တစ်ချိန်တွင် တီချို ဘရက် (Tycho Brahe)၊ ဂယ်လီလီယို နန့် ဂျိုဟန်နက်စ် ကပ်ပလာ (Johannes Kepler) အစပီးသူရို့က နေဗဟိုပြုကာ ဂြိုဟ်တိ လားလာရေမှာ မှန်ကန်ကြောင်း ဆက်လက်ဖော်ထုတ်နိုင်ကြ၊ ဂြိုဟ်လားဂြိုဟ်လာ လမ်းကြောင်းတိကို တွက်ချက်နိုင်ခခြင်းဖြစ်ရေ ဟုဆိုနိုင်ရေ။^[2]

မှတ်စု[edit | edit source]

↑ The oldest known portrait of Copernicus is that on the Strasbourg astronomical clock, made by Tobias Stimmer c. 1571–74. According to the inscription next to that portrait, it was made from a self-portrait by Copernicus himself. This has led to speculation that the Toruń portrait, whose provenance is unknown, may be a copy based on the same self-portrait.^[1]

ကိုးကား[edit | edit source]

↑ André Goddu, Copernicus and the Aristotelian Tradition (2010), p. 436 (note 125), citing Goddu, review of Jerzy Gassowski, "Poszukiwanie grobu Mikołaja KopernikaTemplate:Wp/rki/-" ("Search for Grave of Nicolaus Copernicus"), in Journal for the History of Astronomy, 38.2 (May 2007), p. 255.
↑ ကျော်စွာ၁၀ဝ-ဒေါက်တာသန်းထွန်း

[2] The oldest known portrait of Copernicus is that on the Strasbourg astronomical clock, made by Tobias Stimmer c. 1571–74. According to the inscription next to that portrait, it was made from a self-portrait by Copernicus himself. This has led to speculation that the Toruń portrait, whose provenance is unknown, may be a copy based on the same self-portrait.^[1]

[1] André Goddu, Copernicus and the Aristotelian Tradition (2010), p. 436 (note 125), citing Goddu, review of Jerzy Gassowski, "Poszukiwanie grobu Mikołaja KopernikaTemplate:Wp/rki/-" ("Search for Grave of Nicolaus Copernicus"), in Journal for the History of Astronomy, 38.2 (May 2007), p. 255.

[3] ကျော်စွာ၁၀ဝ-ဒေါက်တာသန်းထွန်း

[မှတ်စု 1]

[2]

[1]