Wp/mos/Osei Kyei-Memsah-Bonsu

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Osei Kyei-Memsah-Bonsu

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit W ikipedia pʋgẽ

Osei Kyei Mensah Bonsu
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Date of birth3 February 1957 Tekre
Place of birthAfrancho Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationpolitician, urban planner Tekre
Educated atKwame Nkrumah University of Science and Technology, St. Peter's Boys Senior High School Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

A Osei Kyei Mensah Bonsu (b sẽn da boond t'a Lawrence Addae[1] la a roga sigr kiuug rasem a tâ 3 yʋʋm 1957[2][3] soabã) yaa Ghana tẽnga siglg la politik soaba.[4][5] A yaa taoor soab Ghanaian Parliament wã, la minisr sẽn get parlament yel-segdse[6].

A Vɩɩm la bãng-yalengo[edit | edit source]

B roga a Osei sigr kiuug rasem 3 yʋʋmd 1957. A yita Bremang-Afrancho, tẽng sẽn be Kumasi, Ashanti Region soolmẽ wã.[7] A paama yʋʋm 1982 yʋʋmde, a sẽn yi Kwame Nkrumah University of Science and Technology inivɛrsite wã n paam karẽn-doog siglg karẽn-doogã.[8] A yaa b sẽn da boond tɩ "Development Planner/Architect/Quantity Surveyor" wã siglgã taoor lʋɩtb taoor soaba.[9]

Politik tʋʋmde[edit | edit source]

A Osei yaa sull ning sẽn boond tɩ New Patriotic Party wã neda. Yaa yʋʋmd 1997 yʋʋm-vẽkr kiuugã la a lebg pipi parlament ned a ye. A sẽn yaa a Soam tẽnga taoor soaba, a sẽn yaa a Ashanti tẽnga taoor soaba.[10] A ket n yaa tẽnga taoor soaba, a sẽn yaa tẽnga taoor soab n na n maan a tʋʋmde. A yaa ligd ning sẽn yaa toor sẽn yɩɩd wã, a sẽn yaa a Zeova Kaset rãmbã la a tʋmd-n-taasã kom-dibli wã taoor soaba.[7][8] A yaa ligd, tẽn-bees la pãng tʋʋm-teedã taoor lʋɩtb sull ning sẽn get b yell n get b yellã me n tʋmd tʋʋm-no-kãsems wɛɛngẽ.[8][11] A goma Ghana tẽnga taoor soab Alban Bagbin yell sẽn kɩt t'a bas b sẽn na n kẽng b sẽn na maan yʋʋm 2023 wã, sẽn na n yɩ a Church of Pentecost wẽnd-doogã taoor soaba.[12]

Yʋʋmd 2023 tʋʋlg kiuugã, a wilgame tɩ b sẽn na n yãk NPP wã na-kẽndre wã na n yɩɩg n na n yãk tẽnga taoor soab a Bawumia.[13][14] Tãn-tãn-tãabã sẽn wa n sa, a Bawumia rɩka taoor ne 68% sẽn da yaa 70% wa b sẽn da tog n togsã.[15][16][17]

Goosneem-dãmb[edit | edit source]

Yʋʋmd 1996 parlamentã naam yâk'r[edit | edit source]

A Osei paama yãkr pipi yʋʋm 1996 yʋʋmdã Ghana tẽnga nin-buiidã yãkr wakate, a sẽn yɩ tẽnga taoor soab yaa a sẽn yaa sull ning sẽn get nin-buiidã yell sẽn boond tɩ New Patriotic Party. A paamame n paam boto 47 455 ne boto 64 394 sẽn yaa sõma sẽn yaa 57.40% ne a Paul Yeboah sẽn yaa NDC sullã ned sẽn paam boto 10 828, a Azong Alhassan sẽn yaa PNC sullã ned sẽn paam boto 3219 la a Habiba Atta sẽn yaa CPP sullã ned sẽn paam boto 2892.[18]

Yʋʋmd 2004 parlamentã naam yâk'r[edit | edit source]

A Osei paama sull ning sẽn get Suame sull ning sẽn be Ghana Ashanti Region soolmẽ wã tʋʋmde, 2004 yʋʋmdã Ghana nin-buiidã fãa yãkr sasa. A tõoga ne New Patriotic Party wã karẽnga.[19][20] A sullã ra yaa sull ning sẽn da tar zĩ-nood 36 sẽn paam zĩ-nood 39 wã pʋgẽ, sull ning sẽn boond tɩ New Patriotic Party sẽn paam-a wã pʋga.[21] New Patriotic Party paamame n paam sɛba wʋsg sẽn na ta 128 sull 230 pʋgẽ. B yãka-a-la ne koees 48 500 sẽn yi 59 039 sẽn yaa sõma.[22]

Woto zemsa ne koees nins fãa b sẽn kõ wã 82,1%. B yãka a Agonno Sampson Young sẽn yit People's National Convention, a Paul Richard Kofi Yeboah sẽn yit National Democratic Congress la a Frederick Antwi sẽn yit Convention People's Party . Nin-kãensã paama vot 934, 8,448 la 1,157 ne b sẽn kõ wã fãa. Yaa sẽn zems ne 1,6% la 14,3% la 2% sẽn zems ne koees nins fãa b sẽn kõ wã.[19][20]

Yʋʋmd 2008 parlamentã naam yâk'r[edit | edit source]

Yʋʋmd 2008 wã, a tõoga nin-buiidã fãa yãkr New Patriotic Party wã karẽn-doogẽ wã.[23] [24] A yãkrã ra yaa sull ning sẽn da tar sɛba 34 sull 39 pʋgẽ, sull ning sẽn boond tɩ New Patriotic Party sẽn da paam-a wã pʋga.[25] New Patriotic Party paama sull sẽn yaa sull sẽn yaa sull a 109 sull a 230 pʋgẽ.[26] B yãka-a-la ne koees 45.235 sẽn yi koees 57.765 sẽn zemsã sʋka. Woto zemsa ne koees nins fãa b sẽn kõ wã 78.31%. B yãka a David Osei Manu sẽn yaa National Democratic Congress taoor soaba, a Ameyaw Aboagye Peter sẽn yaa Democratic People's Party sull taoor soaba la a Frederick Antwi-Nsiah sẽn yaa Convention People's Party sull taoor soaba. Nin-kãensã paama ball dãmb 9.742, 2.409 la 379 ne b sẽn kõ wã fãa. Yaa sẽn zems ne koees nins fãa b sẽn kõ wã sõor sẽn yaa 37.59%, 5.43% la 1.28%.[23][24]

Yʋʋmd 2012 parlamentã naam yâk'r[edit | edit source]

Yʋʋmd 2012 wã, a tõoga no-tũuds nins sẽn zĩnd NPP sullã pʋgẽ. A paamame n paam sɛb 60,829 ne sɛb 76,852 sẽn yaa sõma. Yaa koees nins fãa b sẽn kõ wã 79.15%. A paama yãkr sẽn yɩɩd a Alidu Baba Dambasea sẽn yit National Democratic Congress wã, a Solomon Nkrumah Appia Kubi sẽn yit Progressive People's Party wã, a Adam Mohammed sẽn yit People's National Convention wã, a Frederick Antwi-Nsiah sẽn yit Convention People's Party wã, a Mavis Afriyie sẽn yit Democratic People's Party wã, a Abena Nyarko sẽn yit National Democratic Party wã, a Osei-Bempah Hayford la a Paul Richard Kofi Yeboah sẽn yaa nin-tɩrse. B paama ball sõor sẽn ta 10,589, 434, 376, 220, 71, 194, 3,752 la 387 ne b fãa. B sõor yɩɩ 13,78%, 0,56%, 0,49%, 0,29%, 0,09%, 0,25%, 4,88% la 0,50% ne koees nins fãa b sẽn kõ wã. A sẽn da wa n be a poorẽ wã, a yɩɩ Gana tẽnga sull taoor soab yʋʋm 2013 n tãag 2017.[27][28]

Yʋʋmd 2020 parlamentã naam yâk'r[edit | edit source]

A leb n zabame 2020 yãkrã pʋgẽ wa New Patriotic Party wã parlamentã taoor soaba. Bi-nongre. A Osei Kyei Mensah Bonsu yãaga neb a naase, sẽn naag ne a Dodoovi Francis sẽn yit NDC wã, la a Sulaiman Mohammed sẽn yit Convention People's Party wã, la a Mohammed Mubarak sẽn yit People Congress wã. B sẽn wa n na n wa yã-bã poore, m zo-nongre. A Kyei Mensah Bonsu, sẽn lebg n soog n na n yɩ New Patriotic Party NPP wã taoor soaba tɩ yaa vot 67,095 n zemse 76.1% , tɩ National Democratic Party sull neda a Dodoovi Francis n paam 9,312 n zemse 10.6% yãk n vota fãa pʋga yãk n deeg n yãk n kõ a soabã, n paam ne n yãk n paame, n paam a soab n paame. A Sulemana Mohammed sẽn get a kongre wã, a paama vot 299, tɩ rat n yeel t'a paama vot nins sẽn tar yõodã 0.3%. Sẽn paase, b ra tara vot 213 n yãkd a taabã fãa. Sẽn paase, a George Prempeh sẽn yaa ned sẽn pa yãkd a meng n na n lʋɩt taoor n yãk a yiib soaba wã paama vot 11 217 sẽn yaa vot sẽn kõ-a wã pʋga, sẽn yaa 12.7% vota fãa n yâki.[29]

Commonwealth Parliamentary Association (CPA) Goosneem-dãmb[edit | edit source]

A Osei Kyei-Mensah-Bonsu yaa Kom-tʋʋmd ning sẽn get b sẽn get b sullã taoor soab ning sẽn yaa a sull ning sẽn geta b yellã Commonwealth Parliamentary Association (CPA) tʋʋmda.[30][31][32] A Osei Kyei-Mensah-Bonsu rɩka naam n na n tõog n zab ne a Gary Brownlee sẽn yit New Zealand.[33][34]

B sẽn dat tɩ b pʋd yʋy ninsã[edit | edit source]

Sẽn deng tɩ b me roog ning sẽn boond tɩ Job 600 wã, a Mensah Bonsu yeelame tɩ b na n toeema roog ning sẽn boond tɩ Job 600 wã yʋʋr. A yeelame tɩ b pʋd roogã yʋʋr n kõ a Ghana parlament a naas-n-Justice D. F. Annan n kõ waoogr a sẽn sõng n sõng tɩ Ghana parlamentã tʋʋm la a demokrasi wã kẽng taoor wã yĩnga. A leb n yeelame tɩ b na n pʋda a Peter Ala Adjetey yʋʋr sẽn yaa bʋ-kaood a Annan sẽn wa n ledgã. B sẽn da get tι b na n toeema tʋʋm-noy nins sẽn kẽed ne yʋy kõomã yaa sẽn kẽed ne sull ning sẽn geta tʋʋm-noy nins sẽn kẽed ne yʋy kõomã yelle.Yaa Convention People's Party wã neb n da zabd ne b sẽn na n pʋd b yʋyã sẽn pa sak n deeg tɩ b yãk yʋy wã yaa b sẽn da get tɩ b na n kɩtame tɩ b pa le tõe n bãng a Kwame Nkrumah sẽn maan bũmb ningã ye.[35][36]

A vɩɩmã[edit | edit source]

A Osei kẽe kãadem la a tara kamb a nii.[7] A yaa kiris-neda, la a bee Wẽnnaam tigimsã wẽnd-doogẽ wã.[7]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://peacefmonline.com/pages/politics/politics/202202/460083.php/
  2. https://web.archive.org/web/20120423215830/http://www.ghanadistricts.com/mps/?&mpd=38
  3. https://yen.com.gh/153603-osei-kyei-mensah-bonsu-bio-wife-religion-education-net-worth.html
  4. https://citinewsroom.com/2020/05/were-ready-to-debate-minority-on-their-call-for-rejection-of-c-i-126-majority-leader/
  5. https://web.archive.org/web/20220124125554/https://3news.com/e-levy-concerns-on-proposed-rate-must-be-addressed-afenyo-markin/
  6. https://www.theafricareport.com/323665/osei-kyei-mensah-bonsu-the-doyen-of-ghanas-parliament/
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5277
  8. 8.0 8.1 8.2 https://www.parliament.gh/mps?mp=272
  9. https://www.ghanaweb.com/person/Osei-Kyei-Mensah-Bonsu-1194
  10. https://mopa.gov.gh/directors-profile/HON.+OSEI-KYEI+MENSAH-BONSU(MP)/6b8c8fd8a82fd197a02239d9f2317c6ee4781776/0d3119e37
  11. https://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/202201/459289.php
  12. https://www.myjoyonline.com/parliament-may-be-setting-a-bad-precedent-for-not-sitting-majority-leader-tells-speaker
  13. https://www.modernghana.com/news/1254267/i-am-certain-bawumia-will-command-70-votes-in.html
  14. https://www.pulse.com.gh/news/politics/bawumia-will-win-by-70-in-suame-osei-kyei-mensah-bonsu-predicts/mhg7pyv
  15. https://web.archive.org/web/20230829194758/https://univers.ug.edu.gh/2023/08/26/bawumia-tops-npp-super-delegates-conference-with-68-of-votes/
  16. https://citinewsroom.com/2023/08/bawumia-tops-npp-super-delegates-conference-ken-agyapong-qualifies-for-november-primaries/
  17. https://www.pulse.com.gh/news/local/bawumia-holds-comfortable-lead-in-npp-super-delegates-conference/7were7l
  18. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/1996/ashanti/234/index.php
  19. 19.0 19.1 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/ashanti/38/index.php
  20. 20.0 20.1 Ghana Elections 2008. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2010. p. 129
  21. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  22. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  23. 23.0 23.1 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/38/index.php
  24. 24.0 24.1 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/38/index.php
  25. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/index.php
  26. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  27. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/38/index.php
  28. Elections 2012. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2012. p. 133.
  29. https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/ashanti/suame/
  30. https://www.ghanaiantimes.com.gh/majority-leader-elected-acting-vice-chairperson-of-cpa/
  31. https://www.myjoyonline.com/majority-leader-kyei-mensah-bonsu-elected-as-acting-vice-chairperson-for-commonwealth-parliamentary-association/
  32. https://citinewsroom.com/2021/08/osei-kyei-mensah-bonsu-elected-ag-vice-chair-of-commonwealth-parliamentary-association/
  33. https://citinewsroom.com/2021/08/osei-kyei-mensah-bonsu-elected-ag-vice-chair-of-commonwealth-parliamentary-association/
  34. https://www.graphic.com.gh/news/politics/kyei-mensah-bonsu-elected-as-acting-vice-chairman-of-commonwealth-parliamentary-association.html
  35. http://www.ghananewslink.com/indexxxxxx.php?id=10911
  36. https://web.archive.org/web/20160304033708/http://www.ghanamps.gov.gh/news-events/details.php?id=684