Wp/mos/Kwame Nkrumah

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Kwame Nkrumah

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Kwame Nkrumah
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGold Coast Colony, Ghana Tekre
Name in native languageKwame Nkrumah Tekre
Given nameKwame Tekre
Family nameNkrumah Tekre
Date of birth21 September 1909 Tekre
Place of birthNkroful Tekre
Date of death27 April 1972 Tekre
Place of deathBucharest Tekre
Manner of deathnatural causes Tekre
Cause of deathskin cancer, prostate cancer Tekre
Place of burialKwame Nkrumah Mausoleum, Accra, Nkroful Tekre
Spouse Tekre
ChildGamal Nkrumah, Samia Nkrumah, Sekou Nkrumah Tekre
Native languageFante Tekre
Languages spoken, written or signedAkan, Nzema, Fante, English Tekre
Occupationpolitician, writer, diplomat, lecturer Tekre
Educated atLincoln University, London School of Economics and Political Science, University of Pennsylvania Graduate School of Education, Achimota School, Lincoln University Tekre
Honorific suffixPrivy Council of the United Kingdom Tekre
Work locationElmina, Axim Tekre
Member of political partyConvention People's Party, United Gold Coast Convention Tekre
Candidacy in election1960 Ghanaian presidential election Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre
Partner in business or sportDavid Wilberforce Kwami Dawson Tekre
Participant inConference on Africa Tekre
Military rankfield marshal Tekre
Notable workAfrica Must Unite Tekre
Member ofPhi Beta Sigma Tekre
Award receivedLenin Peace Prize, Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic, Order of the Companions of O. R. Tambo, Collar of the Order of the White Lion, Grand Cross of the Order of Polonia Restituta Tekre
Ghana Place Names URLhttps://sites.google.com/site/ghanaplacenames/places-in-perspective/birthplaces#h.gb1ksetz76dk Tekre

Francis Kwame Nkrumah (doga bõn-bɩʋʋngo kiuugu daham pisi la aye yuumde 1909 –la a ke tʋʋl-nif kiuugu daham pisi la yopoe yuumde 1972) a ra yaa Gana politik soab, politik bãngd la sẽn yɩ n na n maan maan maan-kɛglem. A yɩɩ Ghana taoor lʋɩtb sull pipi la tẽnga taoor soaba, sẽn wa n kɩt tɩ Zĩis-Wĩngrã paam b mens ne Britani wã yʋʋmd 1957.[1] A Nkrumah yaa Afrika sull sull siglgã taoor soaba, la a paama Sooviɛt soolmã sẽn kõ a Leninn laafɩ kũun yʋʋmd 1962 wã.[2] Yʋʋm piig la a yiibu sẽn zĩnd tẽn-zẽng n zãms b sẽn be tẽn-zẽnga, n paas a politikã filozofi, la a sigl a taab ne a sẽn be tẽnsa wã n be Afrika wã, a Nkrumah lebg n wa Zĩig-Wõogẽ wã n sɩng a politikã tʋʋmde, n yɩ Gana sẽn get tẽngã sẽn pa tar sorã taoor soaba.[3] A lugla a kongre wã, sẽn paam n tõog n maan sõma, a sẽn da pa zoe n maan n wilg nebã tɩ b rat n yãk n yãk n dat n yãk n soog n sorã.[4]A lebga ministɛɛr kãsma yʋʋmd 1952 wã, la a kell n zĩnda a tʋʋmdã wakat ning Ghana sẽn wa n wilg tɩ b pa tar pãng n bas Britanni wã yʋʋmd 1957 wã. Yʋʋmd 1960 wã, Ghana nebã sakame tɩ b yãk Nkrumah tẽnga taoor soab.[5] A naamã ra yaa socialist la a yaa burkĩna. A ra tara ligd n sõngd tẽnga tʋʋmde la a ra tara pãng tẽnga kareng wɛɛngẽ la a ra kengda Afrika buud-gomd ye ( pan-Africanist ).[6]A Nkrumah naamã sasa, Gana talla rol sẽn tar pãng Afrɩka tẽnsẽ wã sʋka, sẽn sɩng ne tẽn-bɛdã loogr wakatẽ wa (decolonisation of Africa)[7].

A Nkrumah naamã lebga a sẽn da pa rat n maan bũmb a ye n tõog n zab n pa yɩ yɩlem ye.[8][9] Yʋʋmd 1964 wã, b sẽn toeem b lalg-n-taar pʋgẽ wã kɩtame tɩ Gana lebg sull a yembr sẽn get a Nkrumah yelle. A ra tara zʋgd sẽn yaa wẽn-sakda, n lugl b sẽn get b sẽn get bũmb ninsã, la a rɩka a "Osagyefo Dr" yʋʋr n paas a sẽn tall a wẽn-naandsã n maneg b ligd ne a wẽn-kẽerã. A Nkrumah paama naam yʋʋmd 1966 wã, a sẽn wa n wa n maan puugr n kɩt tɩ b yiis a naamã. A Nkrumah zĩnda a vɩɩmã tõre Gʋene, la b kɩtame t'a lebg a taoor soaba.

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://doi.org/10.1057%2F9780230361270.0010
  2. https://www.oxforddnb.com/help/subscribe#public
  3. https://doi.org/10.4324%2F9781315018775-19
  4. https://doi.org/10.5479%2Fsil.380651.39088006011662
  5. https://doi.org/10.2307%2Fj.ctvk3gm60.17
  6. https://www.worldcat.org/oclc/1134854794
  7. https://web.archive.org/web/20200803062728/https://brbl-dl.library.yale.edu/vufind/Author?author=Nkrumah,+Kwame,+1909-1972
  8. https://doi.org/10.2307%2F2934320
  9. https://www.cambridge.org/core/journals/world-politics/article/abs/authoritarian-and-singleparty-tendencies-in-african-politics/C06E363B216E1DC2324E77AABDE4FE40