Jump to content

Wp/mag/सङ्गणक

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > सङ्गणक
इन्पुट् पेरामीटर डालैत मनुष्य
कोलोसस् मार्क् २ सङ्गणक
भेक्युम् ट्यूब् बदलैत मनुष्य
सङ्गणकके पङ्क्ति
वीडियो गेम् कोन्सोल्
समार्टफोन्
सङ्गणकके भिन्न-भिन्न युगसे सङ्गणक उपकरण
ऊपरका पङ्क्ति: स्वचलित उपकरणिक कल्कुलेटर् (१८२०) (डिफ्रेन्स् इञ्जन्), पहिला पीढ़ीके सङ्गणक (कोलोससे मार्क् २ सङ्गणक)
बिचलका पङ्क्ति: आरम्भिक भेक्युम् ट्यूब् सङ्गणक (एनिऐक्), महासङ्गणक (आईबीएम सम्मिट)
निचलका पङ्क्ति: वीडियो गेम् कोनसोल् (निनटेण्डो गेमक्यूब्), स्मार्टफोन (लाइफ् वाटर् २)

सङ्गणक वा कम्प्यूटर एगो यन्त्र हे जेकरा अङ्कगणित वा तर्कसे जुड़ल काजके अपनहीँ पूरा करेला प्रोग्राम कैल जा सकहे । आधुनिक अङ्कीय इलेक्ट्रोनिकी सङ्गणक प्रोग्राम नियन जानल जायेवाला कामके सामान्य सेट कर सकहे । ई प्रोग्राम कम्प्यूटरके तरह-तरहके कामके करेमे सक्षम बनावहे । कम्प्यूटर सिस्टम एगो नामला सङ्गणक हे जौनमे हार्डवेयर, प्रचालनतन्त्र (मुख्य साफ्टवेयर), आउ परिधीय यन्त्र शामिल हे जे आवश्यक हे आउ पूरा गणनाला प्रयोग कैल जाहे । ई शब्द ऊसभ कम्प्यूटरके समूहोके इशारा कर सकहे जे जोड़ल गेलहे आउ एक्के साथे काम करहे, जैसे कम्प्यूटर नेटवर्क वा कम्प्यूटर क्लस्टर ।

ढेर उद्योगिक आउ ग्राहक प्रोडक्ट कम्प्यूटरके प्रयोग नियन्त्रण प्रणाली (कण्ट्रोल सिस्टम) नियन करहे । एकरामे सूक्ष्मतरङ्ग चूल्हा (माइक्रोवेव अवन) आउ दूरस्थ नियन्त्रण (रिमोट कण्ट्रोल) नियन विशेष कामला बनल यन्त्र त शामिल हैये हे, उद्योगिक रोबोट आउ कम्प्यूटरसे बनल डिजाइनके कारखानाके यन्त्रो सम्मिलित हे, आउ व्यक्तिगत सङ्गणक (पर्सनल कम्प्यूटर) नियन सामान्य कामला बनल यन्त्र आउ [[स्मार्टफोन] नियन मोबाइल यन्त्रो सम्मिलित हे । कम्प्यूटर अन्तर्जाल (इण्टरनेट) के चलावहे, जे अरबो कम्प्यूटर आउ उपयोगकर्ताके जोड़हे ।

आरम्भिक सङ्गणक खाली गणनाला प्रयोग कैल जाहल । अबैकस नियन आसान मैनुअल यन्त्र प्राचीनकालसे गणना करेमे लोगसभके सहायता कैलक हे । उद्योगिक क्रान्तिके आरम्भमे कुछ मशीनी यन्त्रके लम्बा, थकाऊ कामके अपनेआप करेला बनावल गेलहल, जैसेकि करघाला पैटर्न देखावल । जादे जटिल इलेक्ट्रिक मशीन २०मा शताब्दीके आरम्भमे ऐनलॉग गणनामे माहरत पौलक । पहिले डिजिटल इलेक्ट्रानिक गणना मशीन द्वितीय विश्वयुद्ध खन्नि विकसित कैल गेलहल । १९४० के दशकके अन्तिममे अर्धचालक पदार्थ (सेमीकण्डक्टर) ट्राञ्जिस्टरके बनेके बाद १९५० के दशकके अन्तिममे सिलिकन-आधारित मोसफेट (मोस ट्राञ्जिस्टर) आउ मोनोलिथिक इण्टीग्रेटेड सर्किट चिप बनल, जेकरासे १९७० के दशकमे माइक्रोप्रोसेसर आउ माइक्रोकम्प्यूटर क्रान्ति भेल । तहियासे कम्प्यूटरके गति, शक्ति आउ प्रतिभा बड़ी तेजीसे बढ़ैत हे, आउ साथेमे ट्राञ्जिस्टर गति तेज गतिसे बढ़ैत हे (जैसन मूर नियम भविष्यवाणी कैलक हल), जेकरासे २०मा शताब्दीके अन्तिमसे २१मा के आरम्भ खन्नि डिजिटल क्रान्ति भेल ।

ऐतिहासिक रूपसे एक आधुनिक कम्प्यूटरमे कमसे-कम एक प्रोसेसिङ्ग भाग होवहे, जे आमतौरपर माइक्रोप्रोसेसर नियन एक सीपीयु होवहे, जेकरा साथे कौनो प्रकारके कम्प्यूटर मेमोरी, आमतौरपर सेमीकण्डक्टर मेमोरी चिपो, होवहे । प्रोसेसिङ्ग भाग अङ्कगणित आउ तर्कसे जुड़ल काम करहे, आउ सीक्विन्स आउ कण्ट्रोल यूनिट रखल डेटाके उत्तरमे कामके कतारके बदल सकहे । पेरीफेरल यन्त्रमे इनपुट डिवाइस (किबोर्ड, जोयस्टिक इत्यादि), आउटपुट डिवाइस (मोनिटर स्क्रिन, प्रिण्टर इत्यादि), आउ इनपुट/आउटपुट डिवाइस जे दुनो काम करहै (उदाहरणला २०००-युग टचस्क्रीन) सम्मिलित हे । पेरीफेरल यन्त्र जानकारीके बाहरी जगहसे लावेके अनुमति दे हे आउ कामके नतीजाके सेव करे आउ बापिस लावेमे सक्षम बनावहे ।

शब्द इतिहास

[edit | edit source]
एगो मानवी कम्प्यूटर, माइक्रोस्कोप आउ कलकुलेटर सङ्गे
एगो मानवी कम्प्यूटर, माइक्रोस्कोप आउ कलकुलेटर सङ्गे, १९५२

सङ्गणक (कम्प्यूटर) शब्दके पहिला प्रयोग बरिस १६१३ मे अङ्ग्रेज लेखक रिचर्ड ब्रेथवेटके पुस्तक "द यङ्ग् मॅन् ग्लीनिङ्ग्स्" मे पाएल गेलहे: हम टाइम्सके सबसे सही कम्प्यूटरके पढ़ली हे, आउ सबसे बेस अङ्कगणितज्ञके, आउ ऊ दिनके छोट नम्बरमे बदल देलक । हियाँ कम्प्यूटरसे उनकर मतलब एगो मानवी कम्प्यूटरसे हे, एक ऐसन व्यक्ति जे गणना करहे । कम्प्यूटर शब्दके ई अर्थ २०मा शताब्दीके बीच तक चलल । ई युगके अन्तिममे अधिकतर समय मानवी कम्प्यूटर नियन महिलाके भाड़ा रखल जाहल काहेकि ऊ कम पैसामे काम करहल ।[1] १९४३ तक अधिकतर मानवी कम्प्यूटर महिला हल ।[2]

कम्प्यूटर शब्दके आधुनिक अर्थ 'एक प्रोग्राम करेलायक डिजिटल इलेक्ट्रानिक मशीन', १९४५ से हे, आउ एकर औपचारिक प्रयोग, १९३७ से "ट्यूरिङ्ग मशीन" के सन्दर्भमे हे ।[3]

इहो देखी

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. Evans 2018, पृ॰ 23.
  2. Smith 2013, पृ॰ 6.
  3. "computer (n.)". Online Etymology Dictionary. मूलसे 16 नवम्बर 2016 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2021-08-19.