Wp/kus/Western North Region

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Western North Region
Western North Region
region of Ghana
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
CapitalWiawso Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityGhana Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location6°18′0″N 2°48′0″W Dɛmisim gbɛlima
Shares border withAshanti Region, Bono Region, Ahafo Region, Western Region, Central Region Dɛmisim gbɛlima
Language usedSehwi Dɛmisim gbɛlima
Map

Western North Region anɛ regions of Ghana nam ayuobʋ la yinne ka ba da pin’ili di yʋʋm tusa ayi nɛ awai (2019).[1][2][3]  Region la tɔdnɛ nɛ Ivory Coast (Comoé District) lɛb Ya-datiʋŋ, Central region lɛbid Ya-tuona, nɛ Ashanti, Ahafo, Bono East nɛ Bono region nam lɛb Ya-dagɔbʋg. Western North Region ka saa nidi gat zin’ig wʋsa Ghana, di mɔr zuoya, ka teŋ la mɛ mɔr kʋ’ʋlim. Salima tuub zin’is (gold mines) bɛdegʋ bɛ region la ni. Buudi banɛ bɛ region la ni bɛdegʋ anɛ Sefwi nam. Buudbanɛ ka ba pian’ada ani Sefwi, Akan, French nɛ English.

Labakʋda

Western North Region of Ghana anɛ region paal kanɛ ka ba da nwaae yi Western Region sʋ’ʋlim, Ghana. Region paala la maalʋg dɔlisnɛ New Patriotic Party da zi’el nɔɔr si’em 2016 Ghana wʋsa vɔɔtʋgin la. On da di vɔɔt la, Zugraan, Nana Akuffo Addo da maal Ministry of Regional Reorganization ye di gɔs yɛlsieba maalʋg. La’asʋg pʋʋgin, Region paala ayuobʋ ka ba da nyaŋi maal yi region nam piiga banɛ pʋn dɛŋim bɛ Ghana la. Region paala la sieba anɛ Bono East, Ahafo, Savannah, North East, nɛ Oti region.[4]

Lʋgʋr paal Ministry of Regional Reorganization and Development[5] da gɔs ka si’el wʋsa maal ka Hon. Dan Botwe da aan di tuon gat. Yʋʋmtusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi nwadisa atan (March 2017) la ni, ministry da maal suoya ye ba pin’il region naming la la’as nɛ Council of State. Lʋgʋr la da si’al nwɛnɛ nɔɔrim pistan nɛ ayuobʋ (36 times) din yi sankanɛ ka ba da maal gbana la yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi nwadisa anii (August 2017) la ni.[6] Region nam la maalʋg wʋsa naar da anɛ vɔɔtʋg kanɛ ka ba da kɛ ka nimbanɛ bɛ sʋ’ʋlimin la vɔɔt ye ba maal region paal la 27 December 2018.[7][8]

Zin’ivɛnlla

Region la mɔr tiis bɛdegʋ dinɛ an zin’ivɛnlla ka nidib kennɛ gɔsid.

Gbaʋŋ zamisʋg

Western North region mɔr post-secondary schools bɛdegʋ, teachers' nɛ nursing college nam.

Nimma’asim

Yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nɛ yinne nwadisa anii la (August 2021), H5N1 avian influenza da gban’e nidib region la ni.[9]

Din pʋ’ si’em

Region la tʋmnɛ pɔlitical administration dɔlisid local government system. Region la pʋnɛ MMDA's nama awai (0 Metropolitan, 3 Municipal nɛ 6 Ordinary Assemblies). [10][11]District, Municipal or Metropolitan Assembly wʋsa, mɔrnɛ Chief Executive, ka o zi’eni ti central government amaa di kpieʋŋ wʋsa anɛ presiding member onɛ ka Assembly member la vɔɔti gaŋ.District banɛ bɛ Western North Region

Districts of the Western North Region[12]
# MMDA Name Capital MMDA Type Population

Census 2010[13]

Population

2019 Projected[13]

1 Aowin Enchi Municipal 117,886 154,661
2 Bia East Adabokrom Ordinary 27,393 37,108
3 Bia West Essam Ordinary 88,939 111,355
4 Bibiani/Anhwiaso/Bekwai Bibiani Municipal 123,272 160,844
5 Bodi Bodi Ordinary 53,314 68,055
6 Juaboso Juaboso Ordinary 58,435 77,678
7 Sefwi-Akontombra Sefwi Akontombra Ordinary 82,467 108,266
8 Sefwi-Wiawso Wiawso Municipal 139,200 182,510
9 Suaman Dadieso Ordinary 20,529 27,832
Total 658,835 928,309

Gbanvɛɛnsa

  1. https://web.archive.org/web/20170704052607/http://ghana.gov.gh/index.php/governance/regional-ministers
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Western_North_Region#cite_note-2
  3. https://citisportsonline.com/2021/05/21/betway-extends-support-to-volleyball-teams-in-the-western-and-western-north-regions/
  4. http://www.presidency.gov.gh/index.php/briefing-room/news-style-2/703-creation-of-6-new-regions-in-the-hands-of-ec-ghanaians-president-akufo-addo
  5. http://www.myjoyonline.com/politics/2017/January-11th/2nd-ministerial-list-out-akufo-addo-creates-new-ministries-re-aligns-old.php
  6. https://web.archive.org/web/20171212193348/https://www.ghanacrusader.com/council-of-state-met-36-times-on-creation-of-new-regions-nana-otuo-siriboe-ii/
  7. https://web.archive.org/web/20171211071727/http://presidency.gov.gh/index.php/2017/10/06/creation-of-new-region-in-your-hands-president-akufo-addo-to-nayiri/
  8. https://web.archive.org/web/20181221230833/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/EC-sets-December-27-for-referendum-on-new-regions-678786
  9. https://citibusinessnews.com/2021/08/western-north-region-records-bird-flu-cases/
  10. https://africafeeds.com/2018/12/28/ghana-six-new-regions-created-after-a-referendum/
  11. https://web.archive.org/web/20130118104048/http://www.ghanadistricts.com/region/?r=5
  12. http://www.geohive.com/cntry/ghana.aspx
  13. 13.0 13.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Western_North_Region#cite_note-Ghana_Statistical_Service-13