Wp/kus/Samuel Atta Akyea

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Samuel Atta Akyea
Samuel Atta Akyea
human
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameSamuel Dɛmisim gbɛlima
Family nameAkyem Dɛmisim gbɛlima
Date of birth20 August 1962 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthGhana Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish, Twi Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, lawyer Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Educated atUniversity of Ghana, Ghana School of Law Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNew Patriotic Party Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima

Ba da du'a Samuel Atta Kyea nɛ Nasaar nwadis anii dabisim pisi daar yʋma 1962 la ni (20 August 1962).[1][1] O anɛ Ghana lɔya yinne ka mɛ nwɛ'ɛd Pɔlitis. O anɛ Ghana Wabʋg Na'adɔɔg (NPP) la nid . O da anɛ Minista onɛ gɔsid Tʋʋma nɛ Ya' maalʋg yɛla (Minister for Works and Housing) hali ti paae yʋʋmpaal Nwadig la ni yʋma 2021, ka an Wadmaanɛ tis Akim Abuakwa Ya-Tuona sʋ'ʋlim (Member of parliament for Akim Abuakwa Constituency). On ma'aa pa' Nana Akufo-Addo lieb Wadmaan (MP) sʋ'ʋlin kan la Republic kanɛ paas anaasi la.

O bɛllim nɛ sakur ken

Ba da du'a o nɛ Kebi teŋkanɛ bɛ Eastern Region sʋ'ʋlʋm Ghana nwa ni.[2] O da keŋɛ University of Ghana, Legon la ka naae ka paam Bachelor of Arts degree kasɛta gbaʋŋ linɛ anɛ Wada nɛ Philosophy tʋʋma yɛla yʋma 1989 la ni.[2]

O da tɔlisi keŋ Ghana wada sakurin la n paam o wada kasɛta gbaŋ yʋma 1993 la ni.[2][3]

O Tʋʋma Bɛllim

On da naae Wada sakur la, o da paam tʋʋma an State Attorney n bɛ Attorney General Department la ni.[2] O da yuolim keŋ la'as nɛ A-sʋ'oe-mɛŋ wada Lʋgir la, Akufo-Addo Prempeh & Co Accra teŋin.

Yʋma1995 la ni la, o da keŋ la'as A-sʋ'oeg-mɛŋ wada lʋgir si'a ya'as, Zoe Akyea & Co., ani ka ba da maal o ba tʋm-tʋm tiraan yinne ka o tʋm yʋʋm piina anaasi. O da bas A-sʋ'oe-mɛŋ wada tʋʋma la ni ka keŋ li'a gɔmena na'am vɔɔdʋg kanɛ da bɛ yʋma 2008 Abuakwa Ya-Tuon la.[2]

Politis nwɛ'ɛb Yɛla

Atta Kyea da kpɛn' Pɔlitis nwɛ'ɛb nɛ yʋma 2008 la ni, ba da vɔɔt tis o ka o li'eb wadmaan tis Abuakwa Ya-Tuon.[4]

O da len nyi'a ya'as nɛ nidib ayi' banɛ yʋda an Samuel Osei onɛ an Ma'asim Tiig Na'dɔɔg la nid nɛ Nana Addo Aikins, onɛ da zi'eni an A-sʋ'oe-mɛŋ paati la.[5] O da di wadmaan na'am kʋk la.[5][2]

Atta Kyea da lɛn zi'en ya'as kʋk kan la ni nɔ'ɔr ayi' bɛ yʋma 2012 la ni [6] nɛ yʋma 2016 vɔɔdʋg la ni. Wadmaanib yir la ni la,[7] o tʋm committee tʋʋma bɛdegʋ la'am paas Finance nɛ Public Accounts Judiciary nɛ Appointments Committee la.[2]

Yʋma 2016 vɔɔdʋg la ni yɛla

Ghana yʋʋm vɔɔdʋg tita'ar kanɛ da bɛ yʋma 2016 la ni la,saŋa la o da di Abuakwa sʋ'ʋlim wadmaan na'am kʋk la. O da paam nɛ vɔɔt kanl tusa pisi nɛ anii nɛ kɔbisnaasi nɛ pisnaasi nɛ ayi' (28,442) ka li an pisyɔpɔi nɛ anii nɛ du'al ayɔpɔi nɛ ayuobʋ kɔbʋg pʋʋgin vɔɔdʋg la wusa ni [8][9] , Owuraku Amofaha kanɛ an Ma'asim Tiig Na'adɔɔg nid la, paam vɔɔt kal tusa ayɔpɔi nɛ kɔbisyuobʋ nɛ piswai nɛ ayɔpɔi (7,697) ka li an pisi nɛ yinne nɛ du'alʋg atan' kɔbʋg pʋʋgin.

Yʋma 2020 vɔɔdʋg la ni yɛla

Ghana yʋʋm vɔɔdʋg kanɛ da bɛ yʋma 2020 la ni la, o da lɛn di ya'anɛ nɔk Abuakwa sʋ'ʋlim wadmaan kʋk la nɛ vɔɔt kanl 29,897 ka li an 75.7% vɔɔdʋg la wʋsa ni ka Ma'asim Tiig Na'adɔɔg la nid. Sanusi Mohammed da mɔri vɔɔt kanl 7,740  ka li an 19.6% kɔbʋg pʋʋgin, ka Bannieng-Peprah Felix onɛ an GUM wadmaanib yir nid la mɛ mɔr vɔɔt kal 957 ka li an 2.4% kɔbʋg pʋʋgin, ka Marfo Enoch Kwame onɛ nyati ka pʋ dɔl paati si'a la nid mɛ mɔr vɔɔt kal 905 ka li an 2.3% kɔbʋg pʋʋgin.[10]

Salimaaba Yɛla

Ba da pɔ'ɔg Atta Kyea nɛ on da pʋ zabi kad Birim Kɔldaaʋgin salim tuudib la.[11] Birim Kɔldaaʋg la anɛ linɛ dɔli yit o sʋ'ʋlim la ni n sʋŋid Ghana teŋ la nɛ ku'om. Atta Kyea da yɛl ye salima nwa yɛla la anɛ Ghana teŋ la ginli yɛla linɛ nar nɛ langima bɛɛ fut dim sʋŋir.[12][13][14]

Kɔmitii nam Yɛla

Yʋma 2021 la ni la, o da anɛ kɔmatii nid yinne onɛ ka ba da gaŋ o la.[15]

Atta Kyea anɛ Kukdaan tis mines nɛ Energy Kɔmatii,[16] Subsidiary Legislation Kɔmatii nid ka mɛ lɛn a Special Budget Kɔmatii nid.[17]

O Minista Gaansʋg

Yʋʋmpaal Nwadig la yʋma 2017 la ni la, Ghana Zugraan Akufo-Addo da gaŋ o ye o an Tʋʋma nɛ Ya maalʋg yɛla Minista linɛ paas o nɔɔr ayi' minista zi'esim ni.[18][19] Lin da zaŋi ken o wadmaanib yir Kɔmitii [9]gaansʋg bu'osa la saŋa, li da nie bigis nwɛnɛ o pʋ tʋm si'el baa bi'elaa. Bu'osa  la saŋa la,[9] o da pian' vɛnlig on da tʋm si'em ban da gaŋ o bɛ minista tʋʋma ni la. O da kaanb ye o tɔlisi naae mɛɛb banɛ wʋsa ka John Dramani Mahama da ɛɛnbi bas la[20]. Ba da nɔki o paas nɛ nidib pii nɛ yinne banɛ ka da pɔɔ zi'el la yʋma 2017[21][22]

O Mɛŋ Bɛllim

O di pu'a ka mɔr biis atan' ka an karimbiig.

Piini Yɛla

Atta Kyea da di'e piin tita'ar linɛ la'am yit na'asar teŋ wʋsa ninsabilis tigirin.

Yɛlmugisa

Vaanla Nwadig la yʋma 2022 la ni, nidib da kadi o yiis Abuakwa vɔɔdʋg teŋin la. Li da anɛ ye o da pʋ pidis o kaanbʋg la tis nidib la.

Tʋʋmsʋma sʋŋir yɛla

Vaala Nwadig yʋma 2020  ni, o da mor la'adbanɛ an a-gu'u ban'a keŋ tis o teŋ Sʋ'ʋlim la ye o zab na'asar dankɔŋ ban'a la.[23]

Gbanvɛɛnsa

  1. 1.0 1.1 https://web.archive.org/web/20170817204818/http://www.odekro.org/person/samuel-atta-akyea/#
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=58
  3. http://m.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201701/302866.php
  4. https://web.archive.org/web/20180816045922/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3428-samuel-atta-akyea-works-housing
  5. 5.0 5.1 http://library.fes.de/pdf-files/bueros/ghana/10489.pdf
  6. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-m-a-very-serious-lawyer-Atta-Akyea-282168
  7. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-m-a-very-serious-lawyer-Atta-Akyea-282168
  8. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/eastern/abuakwa_south/
  9. 9.0 9.1 9.2 https://web.archive.org/web/20181029095908/http://blog.odekro.org/2017/01/18/parliamentary-records-of-ministers-designate-samuel-atta-akyea-npp-abuakwa-works-and-housing-minister-designate/
  10. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/eastern/abuakwa_south/
  11. https://www.modernghana.com/news/505068/a-chat-with-hon-samuel-atta-akyea-mp.html
  12. https://www.modernghana.com/news/521545/we-are-partners-8211-atta-akyea.html
  13. http://vibeghana.com/2011/12/08/atta-akyea-not-involved-in-kyebi-chieftaincy-affairs/
  14. http://kofoyatetteh.blogspot.com/2010/03/clamp-down-on-galamseyatta-akyea.html
  15. https://ghanamps.com/speaker-never-said-appointment-committee-should-suspend-to-plant-trees-atta-akyea/
  16. https://www.graphic.com.gh/news/politics/parliament-warns-herald-editor-to-cease-exposes-on-gnpc-genser-energy-contract.html
  17. https://www.parliament.gh/mps?mp=115
  18. http://www.myjoyonline.com/news/2017/January-12th/profile-of-second-batch-of-ministerial-nominees.php
  19. http://www.ghananewsagency.org/politics/atta-akyea-two-others-face-vetting-today-112773
  20. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/politics/Vetting-Highlights-Atta-Akyea-appears-before-Appointments-Committee-505876
  21. https://web.archive.org/web/20180605005337/http://ultimatefmonline.com/2017/01/31/questions-asked-vetting-irrelevant-atta-akyea/
  22. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Atta-Akyea-Amewu-get-vetted-today-505441
  23. https://www.mwh.gov.gh/hon-atta-akyea-wins-noble-award/