Wp/kus/Muntaka Mohammed Mubarak

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
(Redirected from Wp/kus/Mubarak Mohammed Muntaka)
Wp > kus > Muntaka Mohammed Mubarak
Muntaka Mohammed Mubarak
human
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Name in native languageMuntaka Mohammed Mubarak Dɛmisim gbɛlima
Given nameMohammed Dɛmisim gbɛlima
Family nameMubarak Dɛmisim gbɛlima
Date of birth17 October 1971 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthAkuse Dɛmisim gbɛlima
RelativeMohammed Sadat Abdulai, Ras Mubarak Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish, Dagbani Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, quantity surveyor, architect Dɛmisim gbɛlima
Educated atKwame Nkrumah University of Science and Technology, Kwame Nkrumah University of Science and Technology, KNUST Senior High School Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNational Democratic Congress Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewIslam Dɛmisim gbɛlima

Alhaji Mohammed Mubarak Muntaka anɛ Wadmaan tis Asawase teŋ kanɛ bɛ Ashanti Region sʋ’ʋlim, Ghana [1] paas Wadmaanib yikanɛ paasi anaasi (4th), anu (5th), ayuobʋ (6th), ayɔpɔi (7th) nɛ anii (8th) Ghana Republic kanɛ paasi anaasi la ni.[2] Nannanna, o anɛ Minority Chief Whip n bɛ Ghana Wadmaanib yin la.[3][4][5]

On sin’iŋ si’em nɛ o sakur yɛla

Ba da du’a Muntaka nɛ yʋma tusir nɛ kɔbiswai nɛ pisyɔpɔi nɛ yinne Nwadis piiga la dabpiinɛ ayɔpɔi daar .[6] O yinɛ Akuse linɛ bɛ Eastern Region sʋ’ʋlim, Ghana teŋgbaʋŋin, amaa o du’adib yinɛ Kumbungu linɛ bɛ Northern Ghana la.[7] O da naae nɛ Kwame Nkrumah University of Science and Technology. O da maali o Masters of Science degree in Development Policy and Planning University la ni ka naae yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi (2004).[7]

Tʋʋma yɛla

Muntaka anɛ development planner.[7] O da anɛ tuongat yinne lʋgir kanɛ an (RME) banɛ da'ad kooko ka ba buon ye Adwumapa Buyers Limited.[7]

Pɔlitis nwɛ'ɛb yɛla

Wadmaan

Muntaka da kpɛn’ o yiiga Wadmaanib yin la nɛ Ma’asim tiig Na’adɔɔg linɛ ka ba buon ye National Democratic Congress nɔbir zug  yʋma tusa ayi' nɛ anu la ni (2005). Ban da vɔɔt Ghana wʋsa vɔɔdʋg la, o da di Asawase constituency la nɛ vɔɔt tusa pii nɛ yinne nɛ kɔbʋg nɛ pisnaasi nɛ ayi' (11,142[8]) O da di'enɛ Dr Gibril Adamu Mohammed, onɛ da an Ma’asim Tiig Na’adɔɔg (NDC) nid ka da maal ka’alim la. Onɛ da di Yʋma tusa ayi' nɛ anaasi Nwadis pii nɛ ayi' (December 2004) vɔɔtʋg la. O da dinɛ vɔɔt tusa anaasi, nɛ kɔbisnaasi nɛ pisyɔpɔi nɛ anaasi (4,474).[9] The Ghana Center for Democratic Development da yɛl ye vɔɔdʋg la anɛ nyain nɛ sida, amaa dabiem zɔtim da bɛ.[10] Di nya’aŋ o da di kʋk la Ghana Wadmaanib vɔɔdʋg kanɛ da bɛ yʋma tusa ayi' nɛ anii Nwadis pii nɛ ayi' la ni la,  (samanpiid 2008).[11][12] O da lɛn di yʋma tusa ayi' nɛ pii nɛ ayi' vɔɔdʋg la (2012). Muntaka da anɛ Majority Chief Whip m bɛ Wadmaanib yin la tis Ma’asim Tiig Na’adɔɔg dim (NDC caucus), banɛ da zu’oe gati ba taaba la.

Minista tis na'akim nɛ pu'asada ninwisigir

O da anɛ Minista tis pu'asada nɛ dasam nɛ Bɔɔl nwɛ'ɛb lʋgir Ghana government ni. Yʋma tusa ayi' nɛ awai yʋʋmpaal Nwadig (yʋʋmpaal 2009), John Evans Atta Mills da gaŋ Mubarak Minister-designate tis pu'asada nɛ dasam nɛ Bɔɔl nwɛ'ɛb tʋʋma . O gaŋir la da mɔr summalisim bɛdigʋ tis National Youth Council on da an dasaŋ la zug. Sankanɛ ka ba da gaŋ o la ka o anɛ yʋma pistan' nɛ awai .[13] O da tʋm pu'asada nɛ dasam nɛ Bɔɔl nwɛ'ɛb tʋʋma paae saŋa si'a ka ba ye o basim tuʋma la bɔzugɔ, o da tʋm tʋʋm kanɛ pʋ dɔl suorɛ ka ba ye ba vɛɛns o gɔs.[14][12] la'am nɛ wala, o da sɔb gbaʋŋʋ tis gɔmena ye o kʋ lɛn nyaŋi tʋm tʋʋma la ya’asa ban da vɛɛns o naae la.[15] Din nya’aŋ la ba da tiaki o tʋʋma la tis Dr. Abdul-Rashid Pelpuo.[16]

La’asbanɛ ni ka o tʋm

Muntaka da paas nɛ la’askanɛ gɔsid ya yɛla la, ka lɛn paas banɛ vɛɛnsid nimbanɛ ka gɔmina gaans ye ba tʋʋm sieba (Appointments Committee). O mɛ da lɛn paas la’askanɛ gɔsid wadmaanib yir suoya dɔlisʋg yɛla nɛ la’askanɛ gɔsid nimma’asim yɛla nɛ sanlimanam nɛ bugum yɛla . O mɛ da lɛn paas la’askanɛ gɔsid kpikpiŋ yɛla nɛ la’askanɛ gɔsid gaansʋg yɛla (Committee of Selection Committee).[17]

 Vɔɔdʋg yɛla

Muntaka da kpɛn’ o yiiga Wadmaanib yin la nɛ Ma’asim Tiig Na’adɔɔg linɛ ka ba buon National Democratic Congress nɔbir zug  yʋm tusa ayi' nɛ anu la ni (2005). O da dii amaligim vɔɔt la nɛ Asawase constituency nɛ vɔɔt tusa pii nɛ yinne nɛ kɔbiga nɛ pisnaasi nɛ ayi' (11,142). O da di'enɛ Dr Gibril Adamu Mohammed, onɛ an Ma’asim tiig Na’adɔɔg, NDC nid ka da maal ka’alim la. Onɛ da di Nwadis pii nɛ ayi' yʋma tusa ayi' nɛ anaasi (yʋʋmpaal 2004) vɔɔtʋg la.

Yʋma tusa ayi' nɛ anii la ni (2008), o gaŋir la da mɔr summalisim bɛdigʋ tis National Youth Council, on da an dasaŋ la zug. Sankanɛ ka ba da gaŋ o la ka o anɛ yʋma pistan' nɛ awai (39 years).[18] Ma’asim Tiig Na’adɔɔg linɛ ka ba buon ye National Democratic Congress la da di wadmaanib kʋgʋs bɛdigʋ wadmaanib yin la.[19] Kʋgʋs kɔbisyi' nɛ pistan' (230) la ni, ba da dinɛ kʋgʋs kɔbiga nɛ pii nɛ atan' (113). O da paam nɛ vɔɔt kal tusa pistan' nɛ ayuobʋ, nɛ kɔbisnu nɛ pisnu nɛ ayɔpɔi (36,557) yi vɔɔt tusa pisyuobʋ nɛ anaasi nɛ kɔbisnaasi nɛ pisnaasi nɛ atan' (64,443). Dina pa'al ye kɔbʋga pʋʋgin o da mɔri vaar pisnu nɛ ayuobʋ nɛ du'alʋg pisyɔpɔi nɛ atan' (56.73%).[19][20] Ba da vɔɔt tis o ka bas Dr. Mohammed Abdul-Kabir onɛ an Wabʋg Na’adɔɔg/ New Patriotic Party nid la nɛ Elyasu Mohammed onɛ an People's National Convention nid la, nɛ Mohammed Bashir Tijani onɛ an Democratic Freedom Party nid nɛ Alhaji Baba Musah onɛ an Convention People's Party nid la. Banɛ da zi'en paati banɛ ka ti pʋdi ba yʋda la da paamnɛ: tusa pisi nɛ ayɔpɔi nɛ kɔbiga nɛ pisyuobʋ nɛ anii (27,168), kɔbistan nɛ pisyɔpɔi nɛ yinne (371), pisnii nɛ ayuobʋ (86) nɛ kɔbisyi nɛ pisyuobʋ nɛ yinne (261). Lina pa'al ye kɔbiga pʋʋgin ban paam vaar si'em nwa: pisnaasi nɛ ayi’ du’al piinɛ ayuobʋ (42.16%), nɛɛm du’al pisnu nɛ anii (0.58%), nɛɛm du’al piinɛ atan (0.13) nɛ nɛɛm du’al pisnaasi nɛ yinne (0.41%).[19][20]

Yʋma tusa ayi' nɛ pii nɛ ayi' (2012) la ni, o da nyi’a ya ka di kʋk la.[21] O da paam vɔɔt kal tusa pisnaasi nɛ atan' nɛ kɔbiswai nɛ pii nɛ ayɔpɔi (43,917) yi vɔɔt tusa pisyɔpɔi nɛ ayɔpɔi nɛ pistan' nɛ anaasi (77,034). Nɛ’ pa'al ye kɔbʋg pʋʋgin, o da paam nɛ vaar pisnu nɛ ayɔpɔi' nɛ fiin (57.01%). Ba da vɔɔt tis o ka bas Nana Okyere-Tawiah Antwi, New Patriotic Party nid nɛ Jerry Joseph Quayson onɛ an Progressive People's Party nid nɛ Abdulai Umaru onɛ an People's National Convention nid nɛ Elias Mohammed onɛ an Convention People's Party nid nɛ Yakubu Adams Zakaria onɛ an National Democratic Party nid nɛ Alhassan Abdul Majeed onɛ da pʋ zi'en paati sɔ' zugɔ. Ba da paamnɛ tusa pistan' nɛ yinne nɛ pii nɛ atan' (31,013), kɔbisnaasi nɛ pisnu nɛ anii (458), kɔbisyi’ nɛ pisyuobʋ nɛ ayɔpɔi (267), kɔbisyi' nɛ pisnu nɛ yinne (251), kɔbiga nɛ pisnii nɛ ayi' (182) nɛ kɔbiswai nɛ pisnaasi nɛ ayuobʋ (946). Bama wʋsa ya'a la'as kɔbiga pʋʋgin li duonɛ vaar pisnaasi ka du’al pisi nɛ ayuobʋ (40.26%), nɛɛm du’al pisnu nɛ awai (0.59%), nɛɛm du’al pistan' nɛ anu (0.35%), nɛɛm du’al pistan' nɛ atan' (0.33%), nɛɛm du’al pisi nɛ anaasi (0.24%) nɛ yinne du’al pisi nɛ atan (1.23%).[22][23]

Muntaka da lɛn di o sʋ’ʋlim kʋk la ya’as yʋma tusa ayi' nɛ pisi (2020) vɔɔdʋg dinɛ an Wadmaanib yikanɛ paasi anii Ghana Republic kanɛ paasi anaasi la ni. O da diya nɛ vɔɔt kal tusa pisnu nɛ yinne nɛ kɔbisyuobʋ nɛ pisnu nɛ awai (51,659) ka Wabʋg Na’adɔɔg, NPP nid la paam tusa pistan' nɛ yinne nɛ kɔbisyi nɛ pisnu nɛ ayuobʋ (31,256).[24]

Asibit daar, yʋma tusa ayi' nɛ pisi nɛ atan' Nwadisa ayuobʋ la dabpiinɛ atan' daar la,  Muntaka nɛ Masawudu Mubarick daa nyi'a onɛ na zi'enɛ tis Ma’asim Tiig Na’adɔɔg vɔɔt la Asawase Constituency sʋ’ʋlimin. Muntaka daa di nɛ vɔɔtnam tusir nɛ pisyuobʋ nɛ atan' (1,063) ka Masawudu paam vɔɔtnam kɔbisyɔpɔi nɛ pistan' nɛ anu (735). Alazug, Muntaka na zi'en Ma’asim tiig Na’adɔɔg, zi'esimini nya’ yʋma tusa ayi' nɛ pisi nɛ anaasi (2024) vɔɔdʋg la.[25][26][27][28][29][30]

La’anɛ Muntaka Mubarak nya’andɔlib nɛ Masawudu Mubarick daa paam nɔŋgbannwa’ar la, fuud dim Ghana Police Service daa kena guoe di baanlimm. Fuud dim la guor la daa sʋŋ ka yɛl la pʋ nɔbʋgɛ. Muntaka nya’adɔlib daa yɛl ye Masawudu Mubarick nya’adɔlib da maanɛ Asawase Wadmaan la si’aa on vɔɔti naae ka yit la.[31]

Daʋŋ kanɛ da paae o

Yʋma tusa ayi' nɛ pisi (2020) vɔɔtʋgin la, ba da zɛrig Muntaka ye o kɛya ka o yʋma ayuobʋ biig tik vɔɔt gbaʋŋ la tis o, dinɛ ka nidib bɛdigʋ da zɛrig o hali bɔzugɔ Ghana wada la bas suor ye yʋʋm pii nɛ anii bɛn ma’aa na nyaŋi vɔɔt.[32]

Gaana Zugraan John Atta Mills da tis o suor ye o ke vʋ’ʋs ka ba vɛɛnsi gɔs ye ban yɛl ye o tʋm zam tʋʋma la anɛ sida bɛɛ li ka' sida. O da sɔb gbaʋŋʋ tis gɔmena ye o kʋ lɛn nyaŋi tʋm ya’asa.[6]

Yʋʋm 2021 Yʋʋmpaal nwadig la ni, ba da zɛrig o ye o yɛl ye Supreme Court piyam da tis Ma’asim Tiig Na'adɔɔg, (NDC) Wadmaan onɛ an pu'a si'el ye o bɛlis o ka o vɔɔti tis Mike Oquaye ka o lieb Wadmaanib yir kpɛɛm. Lɔyanam la da zɛrig o hali ka ye o pa’alim nɛ kasɛtta.[33]

Mɛŋ yɛla

Muntaka mɔr pʋ’a nɛ biis anu (5).[7] O anɛ mɔr.[7]

Gbanvɛɛnsa.

  1. https://citinewsroom.com/2020/05/ive-not-advocated-for-children-to-marry-at-age-16-muntaka/
  2. https://www.parliament.gh/mps?mp=47
  3. https://www.myjoyonline.com/speaker-has-been-asked-to-provide-information-on-ambulance-issue-muntaka-mubarak/
  4. https://www.graphic.com.gh/news/politics/we-have-moles-amongst-npp-mps-muntaka.html
  5. https://citinewsroom.com/2022/02/muntaka-urges-government-to-address-striking-utag-members-concerns/
  6. 6.0 6.1 https://www.ghanaweb.com/person/Mohammed-Mubarak-Muntaka-3031
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 https://web.archive.org/web/20160506160106/http://www.ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=2584
  8. https://web.archive.org/web/20160506160106/http://www.ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=2584
  9. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=79852
  10. https://web.archive.org/web/20080819221004/http://www.cddghana.org/documents/STATEMENT%20ON%20ASAWASI%20BYE-ELECTION.pdf
  11. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/election2008/parliament.constituency.php?ID=110
  12. 12.0 12.1 https://www.graphic.com.gh/news/politics/alhaji-muntaka-to-retain-asawase-seat.html
  13. https://www.businessghana.com/
  14. https://web.archive.org/web/20090613053758/http://news.myjoyonline.com/news/200906/31227.asp
  15. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=164334
  16. https://www.myjoyonline.com/rashid-pelpuo-confirmed-minister-of-sports/
  17. https://www.parliament.gh/mps?mp=152
  18. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/index.php
  19. 19.0 19.1 19.2 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  20. 20.0 20.1 https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/10/
  21. https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/10/
  22. https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/10/
  23. https://en.wikipedia.org/wiki/Mubarak_Mohammed_Muntaka#cite_note-:7-23
  24. https://www.myjoyonline.com/election-2020-muntaka-mubarak-retains-asawase-seat/
  25. https://citinewsroom.com/2023/05/ndc-primaries-muntaka-wins-asawase-parliamentary-race/
  26. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/NDC-primaries-Muntaka-defeats-fierce-rival-to-retain-Asawase-ticket-1766567
  27. https://www.modernghana.com/news/1230614/ndc-primaries-muntaka-retains-asawase.html
  28. https://web.archive.org/web/20230520224059/https://3news.com/ndc-polls-muntaka-wins-kwabena-donkor-loses/
  29. https://www.ghanabusinessnews.com/2023/05/14/from-ndc-primaries-who-won-and-who-lost-and-more/
  30. https://web.archive.org/web/20230522151729/https://ghstandard.com/mubarak-mohammed-muntaka-retained-as-asawase-ndc-parliamentary-candidate/82383/
  31. https://citinewsroom.com/2023/05/ndc-primaries-supporters-of-muntaka-and-masawudu-clash-at-asawase/
  32. https://www.pulse.com.gh/news/local/election-2020-why-muntaka-mubarak-allowed-his-6-year-old-daughter-to-thumbprint-his/n4dx7sp
  33. https://dailyguidenetwork.com/pressure-mounts-on-muntaka-for-bribe-evidence/