Wp/kum/Багъдат Али
Багъдат Али (гьижри? — 1066, масихи ? — 1655, Таргъу) илму адам, дин алим, шаир, Таргъу шавхалланы къадиси болгъан.
Таржума гьалы
[edit | edit source]Шавхаллыкъны сиясат яшавунда белгили ортакъчылыкъ этген. Бир неча алимлер ва сиясат чалышывчулар булан язышмалы, Таргъуда Элдар (1623-1635) ва Сурхай (1641-1668) шавхалланы къадиси де болгъан. Арапча шиъруланы да, арап тилде парс тилни морфологиясыны уьстюнде бир рисаланы да муаллифи. Абу-л-Касем ар-Рафи (ум. в 623[1223] г.) язгъан Шафиъ мазгьапны шариъатын уьстюнде бир китапны къысгъыртыв этип чыгъаргъан.
Багъдат Али бырынгъы къумукъ тилде де ("шимал кафказ тюрки" деген шиведе) шиъруланы да язгъан. О шиърулардан бирлени 20-нчы юзйылны башында Абусупьян Акъай басмадан чыгъаргъан эди.
Багътат Алини къабуру
[edit | edit source]Таргъуну юртну эсги къабурланы бирисинде халкъ арада "Багъдат Али" деп айтылагъан къабуру белгили. Бир мекенли болса, эсгерилген къабурну ичинде уьч къабуру бар. Шоланы уьч сынташыны экисинде арапча язылгъан. Сынташланы уьстюнде булай охула: "Мугьаммад ал-Багъдадини уланы къади Али пана дуньядан даимликни дуньясына гёчдю гьижрадан 1066-нчы йылны сапар айында". Демек Алини Мугьаммад ал-Багъдади 1655-нчи йыл декабр айында гечинген, гьалиден 350-400 алъякъда оьмюр сюрген. Ол Дагъыстанда Багъдат Али яда Багъдатлы Али деген ат булан белгили.
Уланы Гъази-Болат да онда гёмюлген.
Китаплар
[edit | edit source]- Назир из Дургели. Нузхат ал-азхан фи тараджим улама Дагистан / Рукоп. Фонд ИИЯЛ. Ф. 30. Оп. 2. Д. 108. с.3;
- Лавров Л.И. Эпиграфические памятники Северного Кавказа. М.,1980. Ч. 3. С.100;
- Забитов С. М. Об арабоязычном творчестве поэта Али Мухаммада Багдади / Рукописная и печатная книга в Дагестане. М.-ла.1981.,с.105 -109.