Jump to content

Wp/isv/Volapük

From Wikimedia Incubator
< Wp | isv
Wp > isv > Volapük
Jezyk
Volapük
vol.: Volapük
Horugva volapüka
Obča informacija
StvorjenyJohan Martin Šlejer
Data stvorjenja1879
Koristnikiok. 20 (2000)
Pismolatinica
Služebny status
Jezyčna organizacijaKadäm Volapüka
Celj

Volapük ili Volapjuk (vol.: Volapük [volaˈpyk]) jest umětny jezyk iztvorjeny v lětah 1879-1880 Johanom Martinom Šlejerom (něm.: Johann Martin Schleyer). Šlejer, rimskokatoličsky duhovnik v Badenu (Němcija) věril, že Bog nakazal mu vo snu, da by načel tvoriti medžunarodny jezyk. Prvu skicu Šlejer publikoval v maju 1879 goda v izdavanom od njego katoličskom časopisu o poeziji, Sionsharfe. V naslědnom godu pojavila se na němečskom jezyku jegova prva kniga o volapüku. Ačekoli sam Šlejer nikogda ne pisal knig o volapüku na inyh jezykah, bystro drugi avtori načeli je pisati. V godu 1889 bylo približno 283 klubov, 25 časopisov na volapüku ili o volapüku, a takže 316 knig do nauky volapüka na 25 jezykah. Onogda jezyk hvalil se skoro milionom privržencev.

Jednakože došlo do napruženja i žestokyh sporov medžu členami dviženja, ktori htěli reformy jezyka, i samym Šlejerom, ktore silno držal se svojego vlastničskogo prava. Nakonec ta situacija dovedla do razkola v dviženji: večinstvo Akademije odstupilo od Šlejerovogo volapüka i prošlo do novogo jezyka idiom neutral ili drugyh novyh jezykoprojektov. Uže v 1890 godu dviženje bylo v stanu cělkovitogo smetenja, a na početko 20-ogo stolětja ostalo po njim malo; rolju volapüka prějelo esperanto. Tym ne menje, Šlejer nikogda ne prěstal rabotati nad volapükom, do jegovoj smrti v 1912 godu.

V 1920-yh lětah niderlandsky lěkar, Ari de Jong (nid.: Arie de Jong), s privoljenjem liderstva poslědnjego ostatka dviženja, sdělal reviziju volapüka, ktoru publikoval v 1931 godu. Tuta revizija, nyně nazyvajema Volapük nulik "novy volapük" (v protivnosti k Šlejerovoj versiji, nazyvajemoj Volapük rigik "prvonačelny volapük") byla prijeta ostalymi govoriteljami jezyka. Pod vodstvom De Jonga volapük snova dobyl kratkotrajnu popularnost, glavno v Niderlandah i Němciji, ale zajedno s drugymi umětnymi jezykami on byl silno podtiskany v vrěmeni upravjenja narodnosocialistami, a poslě vojny ta popularnost nikogda uže ne vratila se. Tym ne menje, od časov Šlejera vsegda byla postojanna občina govoriteljev. Hoti nyně nikto uže ne vidi v volapüku serioznogo kandidata na medžunarodny pomočny jezyk, jezyk nemnožko se oživil blagodareči internetu. Od 2004 godu jestvuje Vikipedija na volapüku. Volapük jest vysoko cěnjeny ljubiteljami umětnyh jezykov za harakterističnost, originalnost i umny sostav.

Alfabet

[edit | edit source]

V alfabetu Volapüka sut 27 liter:

Litera Izgovor
a [a]
ä [ɛ]
b [b]
c [tʃ], [dʒ]
d [d]
e [e]
f [f]
g [g]
h [h]
Litera Izgovor
i [i]
j [ʃ], [ʒ]
k [k]
l [l]
m [m]
n [n]
o [o]
ö [ø]
p [p]
Litera Izgovor
r [r]
s [s], [z]
t [t]
u [u]
ü [y]
v [v]
x [ks], [gz]
y [j]
z [ts], [dz]

Vněšnje linky

[edit | edit source]