Wp/igl/Bauchi State

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | igl
Wp > igl > Bauchi State
Bauchi State
state of Nigeria
Inception3 February 1976 Nwọ́che
Named afterBauchi Nwọ́che
Official languageEnglish Nwọ́che
ContinentAfrica Nwọ́che
CountryNigeria Nwọ́che
CapitalBauchi Nwọ́che
Located in the administrative territorial entityNigeria Nwọ́che
Located in time zoneUTC+01:00 Nwọ́che
Coordinate location10°30′0″N 10°0′0″E Nwọ́che
Office held by head of governmentGovernor of Bauchi State Nwọ́che
Executive bodyexecutive council of Bauchi State Nwọ́che
Legislative bodyBauchi State House of Assembly Nwọ́che
ReplacesNorth-Eastern State Nwọ́che
Postal code740001 Nwọ́che
Official websitehttps://www.bauchistate.gov.ng/ Nwọ́che
Country calling code+234 Nwọ́che
Category for mapsCategory:Maps of Bauchi State Nwọ́che
Map

Bauchi State chi state ka ki de'fu Ami 36 state ki di Ojanẹ Nigeria ki di ọwọ Olu odudu tọwọ Olu anẹ efu ugwẹta ukpẹru Nigeria, ki d’ iba Kano kpai Jigawa t'eju ọwọ atẹ Taraba kpai Plateau tẹ Ju ọwọ ọganẹ, Gombe kpai Yobe t'eju ọwọ east, kpai Kaduna t'eju ọwọ awoyi. Ola odu ugwẹta ñwu kw'efu ọla Kuma kọ tanẹ efu ọtakada amẹnẹ uma igbele Kuma kwojanẹ Bauchi, ọmọ la chọ’ogẹgẹdẹ ojanẹ Bauchi eñini yi. Uchanẹ Ojanẹ Bauchi cha ẹgba 1976 alu kojanẹ North-Eastern mukpẹru. Amañyu chi Ojanẹ ugbo Ku ma dọ ki Gombe eñini yi, ki dẹ ugwẹtẹ Ojanẹ ojik'ọlañwu efu ọdọ 1996.

Efu 36 states, Bauchi chi State ka ki anę ñwu nana tule, mañyi state ẹkebie ñwu kamonẹ wewe tule. Amonẹ ki dẹ efu ewo Bauchi ẹgba Ku ma gbaluka amonẹ eyi ku ma dọ census efu ọdọ 2016 chi 6,530,000. Ane Bauchi chí kpé rí west, south, north ma nyu southwest. Sudanian savanna de ejówò west, semi-desert Sahelian savanna dé éjòwò north, I la no dé éjòwò southwest Jos Plateau.[1] Yankari National Park kí Bauchi, Yankari de éjòwò south Bauchi. Ame ela Oko wewe defu Yankari, Ami ela ki do mo chí adaguna, waterbuck, African buffalo, patas, hippopotamus, roan antelope, western hartebeest, amí idu, adagba, oma ata ina.[2]

Abo ethnic group wewe dí ojanę Bauchi kwí Odo kí meñ.abo kí dí efī éwo Bauchi chi abo Bolewa, Butawa kpaí Warji de ejowo alumeji, ami Fulani, Kanuri ma nyí Karai-Karai de ejowo north; Fulani ma nyí Gerawa dí efí éwo Bauchi gegede; abo Zaar (Sayawa) d’ejowo south; abo Tangale de ejowo southeast; abo Jarawa re ejowo southwest.Ojile amone ki dí Bauchi ku ma chí akpa Che. 85% , abo Ku ma gbo'olojo chí 6 % ama'chode nugo chí 9%.[3]

Efi ódò 1800s, amí Fulani jihad mí ané Bauchi jadù ma la my du kí Bauchi Emirate ofe Sokoto Caliphate.

Abo Bauchi chi úché lo, ugbo Ku ma ní ókò ma gwo state Bauchi chí agriculture, ókò ma gwí amé ela kpaí uché elo, Ami uché ma ló chí owu tutu, ópa, tomato, uchù

Etymology

Aleju é ñwu ógwú ódù Bauchi chí ódù ene ki ya kpela Ku ma do Baushe ki wa Dodo Buachi ka kí onu abo Bauchi ku do Yakubu ma wama di ódù ko kó jí ñwu. Eko kí onu Bauchi ejodudu chané ofe chí Odo (1800–10).[4] Bauchi kpaí Adamawa chí ewo ki ki Fulani ní ulatané.[5]

Ola Igbélé

State Ku ma do Bauchi abojio I chí province North East Nigeria I dę a tí ódò 1976 . Eko Ku ma gbaluka amone ódò 2006, amone ki dí Bauchi ku ma gbaluka chí 4,653,066.

Amenwu wewe ché lé gwudu Bauchi. Ichi Ajawa kua ka Bauchi now do mo geñ a kwí ódò 1940 todu abo Ku ma ki ichi le egba le chané a ki ichi akechi.[6]

Eko kí Ami enefu wí ojanę Nigeria ka kí Nigeria no ujadu Bauchi defu partí Bauchi Plateau ayí North atí ódò 1967 Eko ku ma nyí state Bauchi. Bauchi, Borno, kpaí Adamawa chí Ku ma dí provinces North-Eastern State akwobí.

Eko Ku ma nyí Bauchi state, Gombe state defu Bauchi ka ki ma nyí Gombe state gwé fí Bauchi State. Eko Ku ma nyí Bauchi state Local government kua nyí egba le chi ęgwęfa ka Ku nyí local government mélé manyu. Alu ki dey pé ma la nyí local government métq manyu I la mudí ógwnyo meta. Alu Ku ma fí state Gombo nyí ma la mi local government mí eta du manyu nyí Gombo, local government Bauchi my dí ógwu.ma chane sharia Bauchi Odo 2001 ochu ekefa

.[7]

Local Government ki dí Bauchi

Bauchi State ní Local Government Areas (LGAs) mí ogwu. Ma la chí:

Yankari National Park
LGA Ane (km2) Ukaluka eko odo 2006 Aboji ewo Postal

code

Bauchi 3,687 493,810 Bauchi 740
Tafawa Balewa 2,515 219,988 T/Balewa]] 740
Dass 535 89,943 Dass 740
Toro 6,932 350,404 Toro 740
Bogoro 894 84,215 Bogoro 741
Ningi 4,625 387,192 Ningi 742
Warji 625 114,720 Warji 742
Ganjuwa 5,059 280,468 Kafin Madaki 742
Kirfi 2,371 147,618 Kirfi 743
Alkaleri 5,918 329,424 Alkaleri 743
Southern region totals 33,161 2,497,782
Darazo 3,015 251,597 Darazo 750
Misau 1,226 263,487 Misau 750
Giade 668 156,969 Giade 750
Shira 1,321 234,014 Yana 750
Jamaare 493 176,883 Jamaare 751
Katagum 1,436 295,970 Azare 751
Itas/Gadau 1,398 229,996 Itas 751
Zaki 1,476 191,457 Katagum 752
Gamawa 2,925 286,388 Gamawa 752
Damban 1,077 150,922 Damban 752
Northern region totals 15,035 2,178,683

Asipiti ki di Bauchi

  • Abubakar Tafawa Balewa unyi ukoche utogba asipiti[8]
  • Abubakar Tafawa Balewa unyi ukoche utogba asipiti University Teaching Hospital
  • Bauchi State asipiti
  • Asipiti Bayara

Ané Bauchi

Ané Bauchi State chí 5.3% ané Nigeria chakadu.

Ami state kí darka Bauchi State chí, Kano kpaí Jigawa de ejowo north, Taraba kpai Plateau the ejowo south, Gombe kpaí Yobe the ejowo east, Kaduna dę ejowo west.

Aluka Amone

Ami ichi ki dí Bauchi State chí 55 ódù ma chi Gerawa, Sayawa, Jarawa, Kirfawa, Turawa Bolewa, Karekare, Kanuri, Fa'awa, Butawa, Warjawa, Zulawa, Boyawa MBadawa, ama Ami Fulani chí ichi Ogbogaga ki dí Bauchi.

Durbar icholo Ogbogaga ki dí Bauchi.[9]

Unyi Ukoche

Ami unyi Ukoche ki dí Bauchi chí Abubakar Tafawa Balewa University[10] Abubakar Tafawa Balewa University dí efewo Bauchi gegede. Ami unyi Ukoche ki bobki dí Bauchi chí Bauchi State University,[11] Abubakar Tatari Ali Polytechnic[12] kpaí Federal Polytechnic, Bauchi.[13]


Ami ichi ki di Bauchi State kpai ami LGA ku ma de:[14]

LGA Ichi
Alkaleri Dass; Bole; Duguri; Giiwo; Guruntum-Mbaaru; Labir; Tangale
Bauchi Bankal; Duguri; Dulbu; Galambu; Gera; Geruma; Giiwo; Guruntum-Mbaaru; Ju; Kir-Balar; Labir; Luri; Mangas; Mbat; Pa'a; Polci; Shiki; Tala; Zangwal
Bogoro Sayawa(Za'ar)
Darazo Bole; Deno; Diri; Giiwo; Mburku; Ngamo; Zumbun
Dass Bankal; Dass; Gwak; Polci; Saya; Shall-Zwall; Zari
Dukku Bole
Gamawa Karekare
Ganjuwa Ciwogai; Gera; Geruma; Jimi; Kariya; Kubi; Miya
Kirfi Bure
Misau Fulato/Borno; Shuwa; Kanuri; Hausa; Fulani
Ningi Diri; Gamo-Ningi; Kudu-Camo; Pa'a; Siri; Warji; Geruma
Tafawa Balewa Sur; Vaghat-Ya-Bijim-Legeri; Zari; Bankal; Gwak; Izere; Sayawa(Za'ar)
Toro Bankal; Dass; Geji; Geruma; Gwa; Gyem; Iguta; Izere; Jere; Lame; Lemoro; Mawa; Panawa; Polci; Sanga; Saya; Shau; Tunzuii; Zari; Zeem; Ziriya
Zaki Bade

Other languages of Bauchi State are Ajawa, Beele, Berom, Kanuri, Kwaami, Manga, Pero, and Piya-Kwonci.[14]

Government

Governor

Ene ki chi governor Bauchi State Abajio chi Mr. Bala AbdulKadir Mohammed, eko ki wi oji ofe chi ochu eketa ojo ekela odo 2019, Parti ki la de chi PDP. Eko ku ma swear in nwu wi oji ofe chi ojo ogwunyomela ochu ekelu odo 2019, Bala chi govonor ekefa gwe eko ku ma chane democracy i la chi govonor ekegwefa ki Bauchi State ne. Baba Tela chi arone nwu.[15][16]

Ijabe

Ene ki chi aboji State Bauchi chi govonor, govonor achukolo kpai abo house of assembly. efewo ki chi capital chi Bauchi.[17][18]

Amone Ogbogaga ki gwé fewo Bauchi

  • Abubakar Tafawa Balewa, firPrime Minister Nigeria ejodudu
  • Jude Rabo, vice-chancellor of Federal University, Wukari

References

  1. "Bauchi | state, Nigeria | Britannica". www.britannica.com (in English). Retrieved 2022-02-27. 
  2. "Yankari Game Reserve". WCS Nigeria. Retrieved 14 December 2021. 
  3. "Azare Town | Bauchi State". www.fmcazare.gov.ng. Retrieved 2022-02-27. 
  4. "Bauchi - state, Nigeria". britannica.com. Archived from the original on 18 October 2014. Retrieved 30 April 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  5. Johnston Hugh A.S. (1967). The Fulani Empire of Sokoto. Oxford University Press. p. 161. ISBN 0-19-215428-1. 
  6. Template:Wp/igl/E25
  7. "Issue Paper:Nigéria / Protection offerte par l'état". irb-cisr.gc.ca. Research Directorate of the Immigration and Refugee Board of Canada, April 2003. Archived from the original on 20 March 2005. Retrieved 2008-07-08.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  8. "The top 10 health clinics in Bauchi". healthclinics.heyplaces.com.ng (in en-NG). Retrieved 2023-07-03. 
  9. "A 100-Year-Old Muslim Festival of Horse Riding". Folio Nigeria. Retrieved 17 August 2020. 
  10. keetu (2018-03-08). "List Of Accredited Courses Offered In ATBU Bauchi" (in en-US). Retrieved 2021-08-06. 
  11. "List Of BASUG Courses and Programmes Offered - MySchoolGist". www.myschoolgist.com (in English). 2020-10-09. Retrieved 2021-08-06. 
  12. "Bauchi poly secures accreditation for 53 courses". The Nation. 16 January 2018. Retrieved 2019-03-27. 
  13. keetu (2017-11-23). "List Of Accredited Courses Offered In Federal Poly Bauchi" (in en-US). Retrieved 2021-08-06. 
  14. 14.0 14.1 Nigeria in Template:Wp/igl/E25
  15. "Huge Crowd Gather for Bala Mohammed's Inauguration in Bauchi". THISDAYLIVE (in en-US). 2019-05-29. Retrieved 2022-04-01. 
  16. "Nigerian States". www.worldstatesmen.org. Retrieved 2022-04-02. 
  17. Oguntola Tunde (2022-09-27). "2023: Next President, Govs Must Get Two-thirds Spread, Says INEC" (in en-US). Retrieved 2023-02-24. 
  18. Oguntola Tunde (2022-09-27). "2023: Next President, Govs Must Get Two-thirds Spread, Says INEC" (in en-US). Retrieved 2023-02-24. 

Linki ododa