Wp/hrx/Riograndenser Dialekt

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | hrx
(Redirected from Wp/hrx/Riograndenser Hunsrückisch)
Wp > hrx > Riograndenser Dialekt

Riograndenser Hunsrickisch is en Dialekt wo measchtens im Bundesland Rio Grande do Sul gesproch is. Es is awer aach in annre Plätzer fun Siedbrasilie un fun Siedamerika gesproch.

Riograndenser Hunsrückisch ist ooch meahr orrer wenich ähnlich zu vielen annre reschionelle deitsche Dialekte in Südamerika, in Nordamerika (Pennsylvoonisch Deitsch), in Deitschland (Rheinfränkisch, Moselfränkisch, Pfälzisch, unter annre) und sogoor in Lothringe (Lothringer Platt), in Frankreich.

In 2012 hot die Staats-Abgeordneterkammer (in Brasilioonisch: Câmara dos Deputados) von Rio Grande do Sul den Riograndenser Hunsrückisch Dialekt officiell erkennt als en wichticher Teil von der Kultuarerb von der Stoot. Gleichzeitich, wies do Schtädtcher in Südbrasilie gebt, wo man Riograndenser Hunsrückisch offiziell als regionalle Sproch erkenne möcht, heitstooch tun die jüngre Leit liewer Brasilioonisch verzähle - und genau do drum, leidet die Sproch grosse Gefahr dass es in den nächsten Johre komplet aussterbe weerd.

Riograndenser Hunsrückisch weard measchtens im Bundesstoot von Rio Grande do Sul geschproch, do hoon schon immer die measchte deitschsprechender Brasiliooner gelebt. In ihre nächt zwooihunnet Johre Geschicht, hot sich die Sproch sich ooch noh annre Plätzer in dem Silwerschüssel (in Kastilhoonisch: Cuenca del Plata und in Brasilioonisch: Bacia do Prata verbreitet; besonnscht ganz starrek im West-Gebiet vom Bundesstoot Santa Catarina; und dann, ooch im Westen vom Bundesland Paranoo (in Brasilioonisch: Paraná), in Argentinie und in den letzten Johre ooch bis in Paraguay.

Das hannelt sich in dem Fall um en Varietet von Deitsch, wo schon mit den earschte Immigrante von 1824 und vorran, in Rio Grande do Sul mitgebrong gebb ist; en Sproch, wo sich mit der Zeit organisch entwickelt hot, und wo von den earschte Einwannrer zu ihre Kinner und Enkelkinner doorrich den Generatione verewicht und vebreit hot. Man soll do ooch erwähne, das domols in frühre Zeite, oft wooh doch keeh Bresilionisch schul für den Koloniesten seine Kinner; in viele Fälle hot das sogoor ken Kerrich- orrer Gemeinde-Deitschschul geb. Obwohl die grösste Meahrheit von deitschsprechende Bewohner und Bewohnerinne vom Bundesland Rio Grande do Sul Riograndenser Hunsrückisch verzähle, do dernewe gebts doch noch annre deitsche Varietete wo im Bundesland gesproch wie – wolle mer soohn – Pommeroonisch, dann Westfelisch (ooch als Sapato de Pau bekannt), Schwebisch, das Platt von den Menonitte, sowie ooch ebbes Bayrische und Russlanddeitsche, awer das dann wenicher und meascht in kleene Sprochinsle.

Hunsrückisch als Sproch ist ooch im Osten vom Bundesland Santa Catarina gesproch, wie zum Beispiel in die Stadt Biguaçu, im Ost von dem Bundesstoot Santa Catarina, wo die Sproch offiziel newich Brasilioonisch als Amtsproch heitstooch annerkent ist. Man soll erklären dass wie die Sproch dort geschwetzt ist, das klingt sich viel mehr wie Moselfränkisch wie es bis Heit noch in Deitschland geflecht weert. Dozu noch, ganz uwe hin, nörtlich vom Bundesstoot Rio de Janeiro, im Bundestoot von Espirito Santo, do leben ooch seit Pionierzeite Nachkomme von Hunsrücker - man schätz, dass das do noch ungefähr 30.000 Personen gebt, wo Hunsrückisch noch flüssend in ihre tächliche Lewe spreche [FACT CHECK NEEDED!].

Der Abschied[edit | edit source]

Das earste geschriebenes Text uff Hunsrickisch wooh das Gedicht "Der Abschied" (1874)[1]. Sieh ooch: https://de.wikisource.org/wiki/Der_Abschied_(Rottmann), vom Dialektdichter Peter Joseph Rottmann.

Der Abschied

Liesekett.

Willst Dau, Hannes, noh Bresilje ziehe,
Wo Deich Schlange unn die Affe kriehe?
Ach, dann stehrbt Dei Liesekett!
Wer sall meich dann bei die Spielleit fehre,
Wann eich naunder meine Kerl verleere?
Geh, eich wullt, datt Deich der Deiwel hätt?

Hannes.

Tobich Mensch! watt brauchste so se brille?
’diß nau ähmol annerscht nitt mei Wille,
Unn eich honn Der’t jo schunn gesaht:
Wannet so viel Annerleit broweere,
Kann eich’t aag; eich honn Neist se verleere,
Wie’t em Ann’re geht, so geht meer’t grad.

Liesekett.

Nau heer eich Deich Moorjets nitt meh bloose,
Ohne Heert unn Hierer sinn die Oose,
Die Dei Ohrallvatter schunn gehuth;
Wo Dau hingehst, brauch m’r Neist se schaffe,
Kann de Kaffi mit de Hänne raffe;
Geh, Dau Wieschder bist m’r nitt meh gut!

Hannes.

Liesekett, wie kannst Dau nor so schwetze?
Lißt de Deich vunn wieschde Leit verhetze?
Kennst Dau meich dann noch nitt besser, sah?!
Sei sefriere! wann eich brav Karline
Loorde in dem naue Lann verdiene,
Kumm eich wierer, unn Dau gist mei Fraa.

Sih aach[edit | edit source]

Weblinks[edit | edit source]

Literatuer[edit | edit source]

  1. Gedichte in Hunsrücker Mundart von Rottmann, Peter Joseph (1889)