Wp/arn/Folifia

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | arn
Wp > arn > Folifia
Folifia Wvzalmapu
Estado plurinacional de Bolivia
Folifia wenufoye Relmantuwpeyÿm

Folifia ta kiñe wvzalmapu Wiji Awiayala mew. Ragimapuley, nielay inabafkehkvleci mapu fewla. Wvrasil, Paraway, Arkentina, Cile, Peru fvlmawkvleygvn, Tañi ñizol waria La Paz pigey. Vytugefuy feyci keneral Simon Folifar (Simòn Bolivar) ñi vy mu.

Kuyfi zugu[edit | edit source]

12.000 xipantu rupay pu ce ñi mvlerkefun tici mapu mew, fijke azmogen mvlerkefuy, Tiwanakota pigey kiñe. Fey mew Kojasuyu ñi wvzkangerkefuy.

Wvne wigka akulu feyci mapu mu ta Diego Almaqro, 1535 xipantu mew. Fenxen liqen entuy ti wigka feyci Potosi wigkul mew.

1779 ka 1781 pvle awkangerkefuy pu ce, Tomas Katari, Tupak Amaru II, Tupak Katari awkalfiegvn pu ce, welu wegey. Fey mew España wewgey tici mapu, weycan mew. Fey mew tici wvzalmapu wvlzugufi ñi kisugvnewvn 1825 mew.

Mapu ñi az[edit | edit source]

Puel pvle mvlerkey ti waw ka Amazona mawizantu, wiji pvle mvlerkey lemunkeci waw, ñi ragi mu ta ajuskeci waw, cew mvlerkelu kvme kexan mapu. Gulu pvle mvley ti wente mapu, agkegey, ka ti "yunqa", cew mvley kvmeke kexan mapu, koka ahvmka, fanana, fijke fvh, kafe rume tvkukan mvlekey. 8.274.325 ce mvlerkey feyci mapu mu pigerkey.

Cezugun[edit | edit source]

Tañi ofisial cezugun ta wigkazugun, welu Kecuazugun, Aymarazugun, Waranizugun rume zugugekey, fij kake cezugun kafey.