Wy/cy/Ewrop
Mae gan Ewrop arwynebedd o 10,180,000 km2 (3,930,000 milltir sgwar). Mae'n ymestyn o Asia i Gefnfor yr Iwerydd a hyd at Affrica a'r Arctic. Daw dros 480 o ymwelwyr rhyngwladol i'w barthau'n flynyddol: dros hanner yr ymwelwyr byd-eang. Mae yma ystod eang o wahanol ddiwylliannau er mai hwn yw'r ail gyfandir lleiaf o ran arwynebedd. Yng ngogledd-orllewin Ewrop saif gwledydd Prydain ac yno, ar "gilcyn o ddaear mewn cilfach gefn" mae cadarnle'r Gymraeg: Cymru.
Rhanbarthau
[edit | edit source]Mae Ewrop yn glwstwr o wledydd amrywiol iawn: pob un gyda'i ddiwylliant unigryw a'i hunaniaeth, ei hiaith a'i diwylliant ei hun. Dyma glystyru at ei gilydd grwpiau o wledydd Ewrop:
| y Balcanau (Albania, Bosnia a Herzegovina, Bwlgaria, Croatia, Kosovo, Gweriniaeth Macedonia, Moldova, Montenegro, Romania, Serbia, Transnistria) Mae gan y Balcanau hanes cyfoethog ac amrywiol iawn, a chyfnodau o ryfeloedd gwaedlyd. Ceir trefi cosmopolitan iawn, cestyll a mynachdai rhyfeddol yn coronni'r bryniau a mynyddoedd fel cewri yma ac acw, nifer ohonyn nhw gyda fforestydd a llynnoedd. |
| Gwledydd y Baltig (Estonia, Latvia, Lithuania) Tair gwladwriaeth sydd a thraethau bendigedig ar hyd arfordir hir, gyda threfi hynafol a golygfeydd prydferth. Mae gan Estonia gysylltiadau ieithyddol a diwylliannol gyda'r Ffindir. |
| Benelux (Gwlad Belg, Lwcsembwrg, yr Iseldiroedd) Mae cwpan y dair wlad yma'n orlawn: gwlad amlddiwylliannol ydy Gwlad Belg gyda threfi hanesyddol sy'n ffinio gyda Lwcsembwrg a bryniau yr Ardennes. |
| Gwledydd Prydain ac Iwerddon (Guernsey, Iwerddon, Ynys Manaw, Jersey, Gwledydd Prydain) Mae gwledydd Prydain yn frith o wahanol ddiwylliannau gydag olion Celtaidd a chestyll hynafol. Mae yno hefyd drefi aml-ddiwylliannol. Mae'r tirwedd yn y gwledydd Celtaidd yn fwy gwledig gyda bryniau a dyffrynnoedd mwynion a mynyddoedd geirwon. |
Yn wleidyddol mae nifer o'r gwledydd yn aelodau o'r Undeb Ewropeaidd a uno gwledydd Ewrop mewn un fframwaith wleidyddol.
Dinasoedd
[edit | edit source]- Amsterdam — camlesi, Rembrandt, hashish a strydoedd golau coch, rhyddfrydaeth
- Barcelona — Cartref Gaudi ar arfordir y Môr Canoldir
Hanes
[edit | edit source]
Daw'r dystiolaeth ysgrifenedig o ddiwylliant Ewropeaidd o Wlad Groeg: Homer (800 C.C.?), Hesiod (753 C.C.) a Kallinos (728 C.C.) er enghraifft sef tro o feirdd cynharaf Ewrop. Cred archaeolegwyr a haneswyr i Rufain gael ei sefydlu rhwng 1000 a 800 C.C.
Gwledydd
[edit | edit source]| Gwlad | Symbol | Arian cyfred | Aelod EU | Cytundeb Schengen | Parth Amser³ | Rheilffordd Eurail | InterRail |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Albania | AL, .al | ALL | n | n | CET | n | n |
| Andorra | AND, .ad | EUR | n | n5 | CET | n | n |
| Armenia | ARM, .am | AMD | n | n | +4 | n | n |
| Awstria | A, .at | EUR | 1995 | y | CET | y | y |
| Belarws | BY, .by | BYR | n | n | EET | n | n |
| Gwlad Belg | B, .be | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Bosnia a Hercegovina | BIH, .ba | BAM | n | n | CET | n | y |
| Bwlgaria | BG, .bg | BGN | 2007 | n | EET | y | y |
| Croatia | HR, .hr | HRK | n¹ | n | CET | y | y |
| Cyprus | CY, .cy | EUR | 2004 | n | CET | n | n |
| Gweriniaeth Tsiec | CZ, .cz | CZK | 2004 | y | CET | y | y |
| Denmarc | DK, .dk | DKK | 1973 | y | CET | y | y |
| Estonia | EST, .ee | EUR | 2004 | y | EET | n | n |
| Ffindir | FIN, .fi | EUR | 1995 | y | EET | y | y |
| Ffrainc | F, .fr | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Yr Almaen | D, .de | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Gwlad Groeg | GR, .gr | EUR | 1981 | y | EET | y | y |
| Hwngari | H, .hu | HUF | 2004 | y | CET | y | y |
| Glwlad yr Iâ | IS, .is | ISK | n | y | WET | n | n |
| Iwerddon | IRL, .ie | EUR | 1973 | n | WET | y | y |
| yr Eidal | I, .it | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Kosofo6 | KS (.rs) | EUR | n | n | CET | n | n |
| Latvia | LV, .lv | LVL | 2004 | y | EET | n | n |
| Liechtenstein | FL, .li | CHF | n | y | CET | n | n |
| Lithwania | LT, .lt | LTL | 2004 | y | EET | n | n |
| Lwcsembwrg | L, .lu | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Macedonia | MK, .mk | MKD | n¹ | n | CET | n | y |
| Malta | M, .mt | EUR | 2004 | y | CET | n | n |
| Moldofa | MD, .md | MDL | n | n | EET | n | n |
| Monaco | MC, .mc | EUR | n | n5 | CET | n | n |
| Montenegro | MNE, .me (.yu) | EUR | n¹ | n | CET | n7 | y |
| Yr Iseldiroedd | NL, .nl | EUR | 1958 | y | CET | y | y |
| Norwy | N, .no | NOK | n | y | CET | y | y |
| Gwlad Pwyl | PL, .pl | PLN | 2004 | y | CET | n7 | y |
| Portiwgal | P, .pt | EUR | 1986 | y | WET | y | y |
| Romania | RO, .ro | RON | 2007 | n | EET | y | y |
| Rwsia | RU, .ru (.su) | RUB | n | n | MSK4 | n | n |
| San Marino | RSM, .sm | EUR | n | n5 | CET | n | n |
| Serbia | SRB, .rs (.yu) | RSD2 | n1 | n | CET | n7 | y |
| Slovacia | SK, .sk | EUR | 2004 | y | CET | n | y |
| Slofenia | SLO, .si | EUR | 2004 | y | CET | y | y |
| Sbaen | E, .es | EUR | 1986 | y | CET | y | y |
| Sweden | S, .se | SEK | 1995 | y | CET | y | y |
| Swistir | CH, .ch | CHF | n | y | CET | y | y |
| Turkey | TR, .tr | TRY | n¹ | n | EET | n | y |
| Wcráin | UA, .ua | UAH | n | n | EET | n | n |
| Gwledydd Prydain | GB, .uk | GBP | 1973 | n | WET | n | y |
| Y Fatican | V, .va | EUR | n | n5 | CET | n | n |
Commons:Category:Ewrop
cy:Wicipedia:Ewrop
Dmoz:Regional/Europe
| This is a usable article. It gives a good overview of the region, its sights, and how to get in, as well as links to the main destinations, whose articles are similarly well developed. An adventurous person could use this article, but please plunge forward and help it grow! |