Wp/yua/Ka'an

Yoochel Ka'an Tu Kaajil Yaxunah, Yucatán

Ka'an

• Káastlan t'aan: Cielo

U ka’anil maaya miatsile’ ya'abkach ba’aj ku tsikbaatik ti’ kaaj, ku tsikbaatik bix úuchik u káajal maaya miatsilo’ yéetel tuláakal le ka’ansaj ku ts’áakto’ono’, le ka’ano’ ku ya’alik ti’ le kaaj ba’ax k’iinil je’ u páajtal u beetik ya'abkach meyajo’obo', ku ya'alik ti' máak ba’ax k’iin je’el u páajtal u tóokik u koole’, ku ya'alik ti' máak ba’ax k’iin je’el u páajtal u bin ch’akche’ utia’al u beetik a najil, lela’ utia’al ma’ u séeb la’abal le che’obo’.

Ku ts'áak a k’aj-óolt tu’ux yaan máak, tu’ux je’el u kaxtik máak u tojil lak’ine’, noojol, xaman yéetel chik’in. Ka’ach úuchile’ le maaya wíinko’obo’ ku kutal u cha’ant le ka’ano’, ku ts'íibtik ba’axo’ob ku yúuchul te’ej ka’ano’, bix u péek le eek’o’obo’, bix u jóok’ol le k’iino’, bix u péek le k’iin le chen jóok’oko’, bix u cha’antiko’ob le chi’ibil ujo’, le chi’ibil k’iino’...

Tuláakal le ba’axo’ob tu láaj ilo’ob te’ej ka’ana’, tu láaj beeto’ob u yoochel utia’al ma’ u tu’ubsa’aj tumen le kaajo’, le ba’axo’ob tu beeto’oba’ u k’aba'e’ “múul”, ya'abkach maaya kaajo’obe’ tu meento’ob le múul yóok’saj ya’abkach ba’alo’ob ku yúuchul te’ej ka’ano', je'el bix u iin u jòok’ol le k’iino, ya’abkach tu’uxe’ ila’ab le k’iino’ ma’ jump’éel tu’ux ku jóok’oli’, ma’ jach te’ej lak’in tuláakal le ja’abo’, yaan k’iine’ ku júuts'ul jump’íit te’ej noojolo’, yaan k’iine ku júuts'ul jump’íit te'ej xamano’, ma’ chen jump’éel bix u péeki', le je’ela' ila’ab tumen le máako’bo', ma’ chen te'ej lak’iino’o, tak xan te’ej chik’ino'.