Wp/vmf/Nämbercherisch
Nämbercherisch is a frängischer Dialegd, der wou im Raum Nämberch gschbrochng wärd. Äs Nämbercherische is daalweis vom Norddbairischn bräächd.
Verbreidung
[edit | edit source]Äs Fränggische gäid im Osdn, alzoo im Nämbercher Raum schdufmweis ins Norddbairische ieber däi wesdliche Grenzn vo däm Dialegd wärd vo däi Norddbairischn Difdonge beschdimmd, däi wou´s in annere Gebirde vo Frangng ned a su geem doud. Däi Nämbercha soong zum Beischbill "Schou" und ned "Schuh" odder "Schua" beziehungswies "Kôu" anschdadd vo "Kua", "Schdrou" anschdadd vo "Stroh" odder "Schdroa" un` "Brouda" anschdadd vo "Bruder" odder "Bruada". Im Osdn verläffd däi Schbrochgrenz dou, wou ma` broad (oberpfälzisch) anschadd fränggisch "braad" (houchdeitsch: breit) sachd.
Endschdehung
[edit | edit source]Däi Ursachng fier den braad gfächerdn schduufmweisn Iebergang vom Nämbercherischn zum Norddbairschn lieng in der Gschichde. Im fräiha Middlalder woar der Nämbercher Raum blouss dünn bsiedld. Daalweis a vo slawischä Völger. Seid´n 7. bis 9. Joahrhunnerd ham im Gebied um´s heidiche Nämberch a boar weniche Siedler as´m Nodgau (alzo der heidichn Oberpfalz) glebbd. Däi baiuwarischn Siedler ham ned blouss im Osdn vom heidichng Nämberch, sondern sugoar im Wesdn glebbd. vill wern´s obeber ned gween sei, wall däi moochern Sandbeedn ned vill hergeem ham. Schbäder ham däi Schdauferkaiser as`n dünn bsiedldn Gebied a Reigsland gmachd und haffmweis Siedler as´n fränggischn Reich herghulld. Däi ham si nu miid däi eiheimischn Nodgaubewohner vermischd und miid der Zeid a fränggische Schbrooch miid an bairischn Eischlooch gredd.
Dass heid ausserdem a nu im Osdn vo Nämberch fränggisch und ned bairisch gredd wärd, hängd allerdings ned miid der Fräih- un` houchchmiddlalderlichn Gschichde zamm, sondern villmehr miid der schbädern joahrhunnerdelanga Vurmachdschdellung vo der Reigsschdadd Nämberch in den Gebied.
Gwelln
[edit | edit source]- Klepsch, Alfred, Wagner, Eberhard: Handwörterbuch von Bayerisch-Franken. Herausgegeben von Bayerische Akademie der Wissenschaften. Verlag: Mediengruppe Oberfranken; ISBN 978-3-936897-52-4 Onlain-Lingh