Wp/rki/အား
ရူပဗေဒတွင် အားရေ အလုပ်လုပ်ရန်အတွက် ဖြစ်ဧ။ ထိုအားရေ အရာဝတ္ထုပစ္စည်းဧ နီရာတစ်ခုသို့သက်ရောက်ပါက သက်ရောက်သည့်လားရာအတိုင်း ရွေ့လျားမှုရေ ဖြစ်ပေါ်ဧ။ ဥပမာအနိန်နန့် ဘောလုံးတစ်ခုကို မြေပြင်အထက်နားတွင်ကိုင်ထားကာ အောက်သို့ ချလိုက်ပါ။ ထိုဖြစ်ရပ်တွင် ဘောလုံးဧ အောက်သို့ကျခြင်း သို့မဟုတ် ဘောလုံးဟိ အလုပ်ရေ ဘောလုံးဧ အလီးချိန်နန့် မြေပြင်မှအကွာအဝီးရို့ဧ မြှောက်လဒ်နန့် တူညီရေ။
အလုပ်ရေ စွမ်းအင်ကို နီရာတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ (သို့မဟုတ်) ပုံစံတစ်ခုမှတစ်ခုသို့ ပြောင်းစေရေ။
အလုပ်ဆိုရေ ဝေါဟာရကို ပြင်သစ်လူမျိုးသင်္ချာပညာသျှင်တစ်ဦးက ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် စတင်သုံးနှုန်းခခြင်း ဖြစ်ဧ။ အလုပ်ဧ SI ယူနစ်ရေ ဂျိုး (J) ဖြစ်ရေ။
ယူနစ်တိ
[edit | edit source]အလုပ်ဧ SI ယူနစ်ရေ ဂျိုး (joule) ဖြစ်ရေ။ သင်္ကေတမှာ J ဖြစ်ရေ။ ဂျိုးရေ တစ်မီတာရွေ့လျားမှုတွင် သုံးစွဲလိုက်သည့် အား (၁) နယူတန်ရို့ဧ အလုပ်ပင် ဖြစ်ရေ။
ဂျိုးရေ နယူတန်မီတာ (N⋅m) နန့်လည်း အတူတူပင် ဖြစ်ဧ။ တစ်ခါတရီ အလုပ်ဧ ယူနစ်ကို တိုင်းတာသည့်အခါတွင် သုံးရေ။ ယကေလည်း ဒေနယူတန်မီတာဟု သုံးခြင်းရေ ရှုပ်ထွေးမှုတိ ဖြစ်လာနိုင်ဧ။ ဇာကြောင့်ဆိုကေ လိမ်အား (torque) ဧ အတိုင်းအတာယူနစ်ရေလည်း နယူတန်မီတာ (N⋅m) ပင် ဖြစ်ရေ။ နယူတန်မီတာ (N⋅m) ကို အသုံးပြုမှုအား SI အာဏာပိုင်အဖွဲ့ရို့က အားပီးခြင်း မဟိပေ။ ယင်းပိုင်အသုံးပြုပါက လိမ်အားကို တိုင်းတာရာတွင်ဖော်ပြသည့် နယူတန်မီတာ (N⋅m) နန့် အလုပ်ကို ဖော်ပြသည့် နယူတန်မီတာ (N⋅m) ရို့အကြား ရှုပ်ထွေးမှုရို့ ဖြစ်လာနိုင်ရေ။[1]
SI ယူနစ်မဟုတ်ရေတိတွင် အလုပ်ဧ ယူနစ်တိမှာ erg, foot-pound , the foot-poundal , the kilowatt hour , the litre-atmosphere နန့် the horsepower –hour ရို့ ဖြစ်ကတ်ရေ။ အလုပ်ရေ အပူကဲ့သို့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရှုထောင့်ဟိအနိန်နန့် ရံဖန်ရံခါ အတိုင်းအတာယူနစ်တိရေ အပူ သို့မဟုတ် စွမ်းအင်ရို့ဧ ယူနစ်ရို့နန့် ပြောင်းပြန်ဖြစ်နီရေ။ ဥပမာ therm, BTU နန့် ကယ်လိုရီ ရို့ ဖြစ်ကတ်ရေ။
အလုပ်နန့် စွမ်းအင်
[edit | edit source]အမှတ်တစ်ခုသို့ ကိန်းသေအားပမာဏ ရေ သက်ရောက်ပနာ ရွေ့လျားမှု ရေ သက်ရောက်လိုက်ရေအားဧ လားရာသို့ မျဉ်းဖြောင့်အတိုင်း ရွေ့လျားလားသည့်အလုပ် ရေ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ရေ။
- .
ဥပမာအနိန်နန့် အား 10 N ရေ အမှတ်တစ်ခုသို့ သက်ရောက်လိုက်သည့်အခါ ထိုအမှတ်ရေ 2 m ရွေ့လျားလားရေ ဆိုပါဆို့။ ထိုဖြစ်ရပ်တွင် အလုပ်ရေ (10 N)(2 m) = 20 N m = 20 J ဖြစ်ရေ။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အလီးချိန် ၁ ကီလိုဂရမ်ဟိသည့် အရာဝတ္ထုကို မြေပြင်အထက်သို့ မတင်ပါက ကမ္ဘာမြေဧ ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင်ရပေမည်။ ယင့်ချိန်တွင် အလုပ်ရေ အကွာအဝီးခြင်းတူညီကေလည်း အလီးချိန်ရေ နှစ်ဆဖြစ်နီသည့်အခါတွင်လည်ကောင်း၊ အလီးချိန်တူညီကေလည်း အကွာအဝီးရေ နှစ်ဆဖြစ်နီသည့်အခါတွင်လည်းကောင်း အလုပ်ရေနှစ်ဆဖြစ်နီပေလိမ့်မည်။
အလုပ်ရေ စွမ်းအင် နန့် နီးနီးစပ်စပ်ဆက်သွယ်မှု ဟိရေ။ အလုပ်−စွမ်အင်စည်းမျဉ်းက ဖော်ပြရေမှာ “အရာဝတ္ထုတစ်ခုပေါ်သို့ အားသက်ရောက်လိုက်သည့်အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာရေ အပေါင်းလက္ခဏာဆောင်သည့် အလုပ်ရေ ထိုအရာဝတ္ထုဧ အရွေ့စွမ်းအင်ကို များပြားလာစေရေ”။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သည့်အလုပ်ရေ အရွေ့စွမ်းအင်ကို လျီာ့ကျမှု ဖြစ်စေရေ။
နယူတန်ဧ ဒုတိယနိယာမက ဖော်ပြထားရေမှာ လွတ်လပ်ခြင်း၊ မာကျောရေအရာဝတ္ထုဖြစ်ခြင်း စရေနန့်ကိုက်ညီကာ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်အလုပ်ရေ ထိုအရာဝတ္ထု အလျင်နန့် လှည့်ပတ်မှုရို့ဧ အရွေ့စွမ်းအင်ပြောင်းလဲမှုနန့် တူညီရေ။
