Wp/rki/သျှင်မြဝါ
| သျှင်မြဝါ | |
| ကိုယ်ရီးအကျဉ်းချုပ် | |
| မွီးသက္ကရာဇ် | (၈၅၄) ခု၊ ဝါခေါင်လပြည့် ကြာသတေးနိ့၊ |
| နာမည်ရင်း | မောင်မြဝါ |
| မိဘနာမည် | စိုင်းတင်မြို့စား (မဟာနန္ဒသင်္ကြန်) +ဇေယျခေမာ |
| မွီးဖွားရာနီရာ | ရခိုင်ပြည်နယ်၊မြောက်ဦး |
| နိုင်ငံသား | |
| လူမျိုး | ရခိုင် |
| ကိုးကွယ်ရေဘာသာ | ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ပညာအရည်အချင်း | |
| အလုပ်အကိုင် | ဘုရင့်တိုင်ပင်ခံ |
| အိမ်ထောင်ဖက် | အားဆက်သလီ(အနောက်မိဘုရား) |
| သားသမီး | |
| ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု | |
| ထင်ယှားရေလက်ရာတိ | |
| ရယှိခရေဆုတိ | |
| လက်မှတ် | |
| ကွန်ယက် | |
မြောက်ဦးနန်းစံ၊ ဘုရင်မင်းဗာဘုရင်ကြီးရေ မင်းဆရာဖြစ်ရေသျှင်မြဝါအားရည်မှန်းလျှက် ထိုဆရာမြတ် ဧ့အရိုးကို မြေအောက်ဌာပနာထားတော်မူလျှက် တောင်ထွဋ္ဋ်တခုပေါ်၌ ကြီးစွာသောစေတီကြီးတဆူကို တည် ထားတော်မူရေ။ ထိုဆရာကြီးဦးမြဝါဧ့ကျန်ရစ်ရေပစ္စည်းတိနှင့် ရွှေငွေရတနာတိကိုဌာပနာ ထည့်ကာ တည်ထားသဖြင့် ထိုတောင်ကို ဂနိ့ထိတိုင် မြဝါတောင် ဟုလည်းကောင်း၊ မြဝါစေတီဟုလည်း ကောင်းခေါ် တွင်ရေ။
ဆရာကြီးသျှင်မြဝါမှာ ရသေ့ယောဂီတဦးဖြစ်ရေ။ ရခိုင်ရာဇဝင်သမိုင်းတွင် ထင်ရှားရေ မင်းမျိုး မင်းနွယ် မှ ပုဂ္ဂိုလ်တဦးဖြစ်ရေ။ မဇ္ဈိမဒေသ၌ လောကီပညာအမျိုးစုံကို ဗာရဏသီ မြို့တော်၌ လည်းကောင်း၊ မိဂ တာဝုန် တောဟိ ဆရာဗိဿနိုးထံတွင်လည်းကောင်း၊ နှစ်ပေါင်း(၂၀) တိုင်အောင် လောကီပညာရပ်တိကို တတ်မြောက်ပြီးသော် မိမိရခိုင်ပြည်ကြီးသို့ပြန်လာကာမြောက်ဦးမြို့ဧ့မြောက်ဘက်တောင်ညိုကျောင်း တိုက် ဝယ် (နမန္တာ ဓားကျမ်း) ကြီးကို ပြုစုရေးသားခ ရေ ပုဂ္ဂိုလ် ထူးတဦးဖြစ်ရေ။
သျှင်မြဝါဧ့ဖခင်မှာ စိုင်းတင်မြို့စား (မဟာနန္ဒသင်္ကြန်) ဖြစ်ရေ။ မယ်တော်မှာ (ဆင်ကဲကြီး ဦးအောင်ထင် နန့် စောသန္တာ) ရို့ဧ့သမီးတော် (ဇေယျခေမာ) ပင်ဖြစ်ရေ။ သျှင်မြဝါဧ့ မွီးဖွား သက္ကရာဇ်မှာ (၈၅၄) ခု၊ ဝါခေါင်လပြည့် ကြာသတေးနိ့၊ မိုးသောက် အချိန် (၄) ဗဟိုရ်တွင် ဖွားမြင် တော်မူရေ။ ငယ်စဉ်အခါက (မောင်မြဝါ) ဟုခေါ်တွင်ရေ။ မယ်တော်ကြီး ဇေယျခေမာဧ့ အစ်မတော် (စေနန္ဒီ) နန့် (မင်းရာဇာ) တို့မှ သက္ကရာဇ် (၈၅၄) ခုနှစ် ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် (၃) ရက် စနိ့တွင် (မင်းဗာဘုရင်) ကိုဖွားမြင်တော်မူရေ။ ထို့ကြောင့် (သျှင်မြဝါ) နှင့် (မင်းဗာ) ဘုရင်မှာ ညီအစ်ကိုတော်စပ်ရေ။
မဟာပညာကျော်အမတ်ဧ့ငယ်နာမည်မှာကား (မြတ်သာထွန်း) ဖြစ်ရေ။ ၎င်းကို သက္ကရာဇ် (၈၅၀) ခုနှစ် တွင် ဖွားမြင်ရေ။ သို့ကြောင့် သျှင်မြဝါ၊ မင်းဗာကြီး၊ မဟာပညာကျော်ရို့မှာ ငယ်သူငယ်ချင်းတိဖြစ်ရေ။ ထိုသုံးဦးစလုံးရေ အချေအခါက မြောက်ဦးမြို့တော် တောင်ညိုကျောင်းတိုက် (အဂ္ဂစိန္တေ ယျ) ဆရာ တော်ထံတွင် ပညာသင်ကြားပြီးနောက် အသက် (၁၆) နှစ်လွန်ရေအခါ မဇ္ဈိမဒေသ သို့ လား ရောက် ပြီး (ဗာရာဏသီ) မြို့တွင် ပညာအတူသင်ကြားရေ။ မင်းဗာကြီးနန့် မဟာပညာကျော်ရို့မှာကား ပညာသင် ကြားကြပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်မြောက်ဦးမြို့တော်သို့ ပြန်လာကတ်ရေ။
သျှင်မြဝါမှာမူကား မပြန်နိုင်သေးဘဲ ဗာရာဏသီမြို့တော်မှတဆင့် မိဂတာဝုန်တောဟိသီရိဗိဿနိုး ရသေ့ကြီး ထံတွင် ရသေ့ဘဝအဖြစ်ဝင်ရောက်ကာ ထက်မံလျှက် ပညာသင်ကြားနီလေရေ။ သျှင် မြဝါ မှာ အင်းအိုင် မန္တာန်နန့် အမျိုးမျိုးရေ လောကီပညာရပ်တိကိုတတ်မြောက်ကာ ရသေ့ အဝတ် ဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ဦး မြို့တော်သို့ ပြန်ရောက်လာရေ။
မြို့တော်သို့ပြန်ရောက်ပြီးရေနောက် တနိ့ရေအခါနန်းတော်ညီလာခံသို့ ဝင်ပြီးကေ မင်းဗာဘုရင် အား လက်ကိုင်တုတ်တော်ဖြင့်ချိန်ရွယ်လျှက် (သင်မင်းကြီး ယောကျ်ားလော၊ မိန်းမလေ၊ ငါကား အမှန် မိန်းမ မြင်ရေ) ဟုသုံးကြိမ်ဆိုကာ နန်းတော်မှ ထွက်ခွာလားရေ။ ဘုရင်မင်းမြတ်ရေလည်းအရှက်ရပနာ အမတ် အပေါင်းနန့်တိုင်ပင်ပြီးသော် မဟာပညာကျော်အမတ်ကြီးက လျှောက်ထားရေမှာ သျှင်မြဝါဧ့ ဆိုလို ရင်းစကား အကြောင်းရင်းကား ယောကျ်ားပီပီ ဘေးလောင်း တော်တိလက်ထက်က သူရတန်မင်းအား ပီးအပ် ခရရေ့ ဘင်္ဂလားနယ်ကို ပြည်လည်တိုက်ခိုက် သိမ်းယူထိုက်ကြောင်း မဟာပညာကျော် အမတ် ကြီးက လျှောက်တင်လေသော် မင်းကြီးလည်း အားရတော်မူပနာ မဟာပညာကျော်အား စစ်အင်္ဂါရပ်တိ ကိုစီမံစီ ကာ ကုန်းတပ်ရီတပ်ခိုင်စွာဖွဲ့လျှက် မြောက်ဦးမြို့တော်ကြီးကိုလည်း တံတိုင်း၊ကျုံးမြောင်းခိုင်စွာ တည် ဆောက် ပြီးစီးစီပြီးသော် ရေတပ် ဗိုလ်ချုပ်အဖြစ် သားတော်မင်းဖလောင်းအား ခန့်အပ်လျှက် မယုံခြုံစား ဝိမလ ပညာဟိအား ကြည်း တပ်နန့်တကွ စစ်ချီထွက်ဦးစီးတော်မူရေ။
ထိုအခါ သျှင်မြဝါလည်းဝမ်းမြောက်စွာဖြင့် သေနင်္ဂဗျူဟာခင်းစီကာ စီမံပီးသဖြင့် လူတဦး တယောက် မျှ မသေကုန်ဘဲ ကုလားဧ့စစ်ကို အလွယ်တကူအောင်နိုင်တော်မူရေ။ ထိုကဲ့သို့ စစ်အောင်မြင်ပြီးနောက် ကုလားမင်းဧ့သမီးတော် (ပဲသီတာ) အားဆက်သလီသဖြင့် အနောက် မိဖုရားအဖြစ်မြှောက်စားတော်မူကာ စစ်ကိုတန့်ထားရာနီရာဒေသဖြစ်ရေ (စစ်တန့်ကောင်း) ဂုအခါ (စစ်တကောင်း) ၌ ထီးနန်းဆောက်ကာ စိုးစံတော်မူရေ။ သက်တော် (၄၁) နှစ်တွင် မင်းဗာဘုရင်လည်း ဗုဒ္ဓဂယာ၌ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်ပတ်လည် (၄၁) ဆူဖြင့် (သက်တော်စေ့ဘုရား) စေတီတော်တဆူတည်တော်မူရေဟူဧ့။
မင်းဗာဘုရင်မင်းမြတ်ရေ မဇ္ဈိမဒေသတွင် စေတီပုထိုးကျိုးပျက်စီးတိမှရရှိရေ ဘုရား ရဟန္တာ ရို့ဧ့ ဓာတ်တော်သျှစ်သောင်းကို ရွှေငွေပတ္တမြားစီရေ ရတနာကြုတ်ကို မင်္ဂလာအုတ်တော် ၌ ထည့်လျှက် ရခိုင်ပြည်မြောက်ဦးနန်းတော်သို့ ဆောင်ယူလာလာပြီးကေ နန်းတော်အတွင်း ဘုရား နန်းပြဿဒ် ဆောင် ဖြင့် ကိုးကွယ်ထားဟိရေ။ မကြာမှီ ဓာတ်တော်တိကွန့်မြူးပနာ နန်းမီး လောင် သကဲ့သို့ လူတိစွာရို့ရေ အဝေးကမြင်ကတ်ပနာ ဟိုးဟိုးကျော်ကျော်ဖြစ်ကုန်ရေ။ သို့နှင့် ဆရာ ကြီး သျှင်မြဝါဧ့အစီအမံဖြင့် နန်းတော် မြောက်ဘက် ဖိုးခေါင်တောင်ကလပ်ဝယ် သျှစ်သောင်း သော ဓာတ်မွီတော်ရို့အားဌာပနာပနာ ကြီးစွာ သောပုထိုးတော်ကြီးတဆူတည်တော်မူပနာ ရန်အောင်ဇေယျ(ခေါ်) သျှစ်သောင်းပုထိုးတော်ကြီးဟုခေါ် တွင် ရေ။
ဆရာကြီးသျှင်မြဝါရေ မြောက်ဦးမြို့သက်ကို အနှစ် (၁၀၀၀) ရှည်စီခြင်းငှာရည်ရွယ်လျှက် အတိတ် နိမိတ်ခန်းတို့အားတွက်ချက်ပနာ ဓာတ်လားဓာတ်လာသင့်စေပြီးသော် အင်းအိုင်မန္တရားစီမံလျှက် ပြီးစီးရေအခါ ကြာသတီးတခု လိုနီသဖြင့် ရှာဖွေကကြန့်ကြာ မည်ဖြစ် ရေကြောင့် ငါပင်လျှင် (ကြသ ပတီးသားတည်း) ဟုဆိုကာ မိမိရင်အုံတော်အား ဓားနန့်ခွဲကာ အူကိုထုတ်လျှက် မြို့ကွန် ချာ တိုင် တွင် ရစ် ပတ်စီပြီးသော် ငါ့အား (သီဆုံးရေ့နီရာ၌ပင် မြှပ်ကုန် လော့) ဟု မိန့်မှာလျှက် သေဆုံးလားလီရ။
ဘုရင်မင်းဗာကြီးရေ ထိုစကားကိုနားမထောင်ဘဲ ငါဧ့ဆရာကို ခွေး၊ ဝက်ကဲ့သို့ မမြှုပ်နိုင်၊ ပွဲသဘင် ကျင်းပပြီး ရထားပန်းယာဉ်ဆွဲလျှက် သင်းဂြိုဟ်လေရေအတွက်နန့် ရခိုင်ပြည်ရေ ယိမ်းယိုင်ပျက်စီး ခြင်းသို့ ရောက်ရရေဟု ဆိုစမှတ်ပြုကတ်ပါရေ။
ဆရာကြီးသျှင်မြဝါသေဆုံးလားရေနီရာမှာ မြို့ကွန်ချာတိုင်စိုက်ထူရာ မြင့်မြတ်ရေမြေ၊ ယခုအခါ ရွှေဂူ တောင်ရွာထဲတွင်ဟိပါရေ။ ထိုနီရာတွင် သျှင်မြဝါစီမံထားရေ အင်းတချပ်ထားဟိရေ။ ၎င်းအပြင် သျှင်မြ ဝါဧ့ရုပ်ထုကိုလည်း ထုဆစ်ထားဟိရေ။ ထိုနီရာဧ့မြောက်ဘက်တောင်ထိပ်တွင် သျှင်မြဝါစေတီတော်မြတ်ကြီးကို တည်ထားကိုးကွယ်ရေ။
ကိုးကား
[edit | edit source]ရခိုင်စာပီ မဂ္ဂဇိင်း အမှတ်(၁)