Wp/rki/မာဂဓဘာသာ
မဂဓတိုင်း၌ ဖြစ်ရေစကား၊ မဂဓတိုင်းသုံး ဘာသာစကား၊ အရိယလူမျိုးရို့ ခေါ်ဝေါ် ပြောဆိုအပ်ရေ စကား။ (ယင်းဘာသာ စကားကို ကမ္ဘာဦး လူသား, ဗြဟ္မာ, သူတစ်ပါးရို့ စကားပြောသံ မကြားရသေးရေ ကလေးနန့် တောတွင်းလူရိုင်း, ဘုရားသျှင်ရို့ ပြောဆိုကတ်ရေ။ [1] [2]
မာဂဓဘာသာ
[edit | edit source]မာဂဓဘာသာဆိုရေ (ယင်း နာမည်ကပင် ညွှန်ပြထားပြီးဖြစ်၍) မဂဓတိုင်းသားရို့ ပြောဆို သုံးစွဲရေ ဘာသာဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပေပြီ၊ ဒေဘာသာဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့်အရာမှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဧ တရားတော်တိဖြစ်ရကား ယင်း မာဂဓဘာသာဆိုရေမှာလည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ပေါ်ထွန်းချိန်ခေတ်နန့် ထိုခေတ်ဧ အနီးဖြစ်သည့် ရှေ့နောက်ခေတ်ရို့၌ မဂဓတိုင်းသူ တိုင်းသားရို့ ပြောဆိုသုံးစွဲကတ်ရေဘာသာ ဖြစ်ရေဟုလည်း ထပ်ဆင့် မှတ်သားရာဧ။[3][4]
မာဂဓဘာသာဖြင့်ပင် တရားဟော
[edit | edit source]ဘုရားသျှင်ကိုယ်တော်မြတ်ရေလည်း မာဂဓဘာသာဖြင့်ပင် တရားတော်တိကို ဟောကြားတော်မူခရေဟု မှတ်ယူအပ်ပေရေ။ ဇာကြောင့်ဆိုကေ ဘုရားသျှင် သစ္စာလေးပါး တရားကို ထိုးထွင်း၍ သိမြင်ရာအရပ်ရေ မဂဓဒေသ = မဂဓတိုင်း ဖြစ်ဧ၊ ဘုရားသျှင် ဒေသစာရီ ကြွချီ၍ သတ္တဝါအပေါင်းရို့အား တရားအမြိုက်ဆီး တိုက်ကျွေးရာ အရပ်ရေလည်း ယေဘုယျအားဖြင့် မဂဓတိုင်းနန့် ကောသလတိုင်းရို့ ဖြစ်ဧ၊ ယင်းခါကလည်း မဂဓတိုင်း သျှင်ဘုရင်ရို့ တန်ခိုးအာဏာ ကြီးမားချိန်ဖြစ်၍ မာဂဓဘာသာကို ၎င်းအရပ်ရို့တွင် လူတိုင်းပင် နားလည်မည် ဖြစ်ရကား ဘုရားသျှင်ရေ ယင်း လူတိုင်းနားလည်နိုင်မည့် မာဂဓဘာသာဖြင့် ဟောကြားတော် မူမည်ဖြစ်လီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့်လည်း သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာ ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်းအဖွင့်၌ “မြတ်စွာဘုရားရေလည်း ပိဋကတ်သုံးပုံဆိုရေ ဘုရားစကားတော်ကို ပါဠိတော်အစဉ်သို့ တင်တော်မူရေအခါ မာဂဓဘာသာဖြင့်သာကေ တင်တော်မူရေ”[5]ဟု မိန့်ဆိုလျက်ဟိလီရေ။ [4]
ဖောက်ပြန်ပြောင်းလွဲခြင်းမဟိရေ ဘာသာ
[edit | edit source]ယင်း မာဂဓဘာသာကား သဘာဝနိရုတ္တိဖြစ်မှုဆိုရေ ဂုဏ်ထူးဝိသေသနန့် ပြည့်စုံအနိန်နန့် ဘာသာတကာရို့ထက် ထူးခြားရေ ဘာသာဖြစ်ဧ။ သဘာဝနိရုတ္တိဆိုရေမှာ မိမိဆိုလိုရေ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို ဖောက်ပြန်ပြောင်းလွဲခြင်းမဟိပဲ တိတိကျကျ ဖော်ပြနိုင်စွမ်းရေဖြစ်၍ ဘုရားသျှင် စရေ ပုဂ္ဂိုလ်ထူးပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ရို့ သုံးစွဲအပ်ရေဘာသာဟု ဆိုလိုရေ။[6] တနည်းအားဖြင့် ဆိုရကေ ဖောက်လွှဲဖောက်ပြန် တိမ်းယိမ်းပျက်စီးခြင်း မဟိ ပကတိအတိုင်း တည်ရေ ဘာသာဟု ဆိုလိုပေရေ။
အခြားရေဘာသာရို့ရေ ကာလတစ်ပါးသို့ရောက်ကေ ဧကန် ပြောင်းလဲပျက်စီးကြဧ၊ မာဂဓဘာသာကား နီရာအချို့၌ဖြစ်စေ တခါတရံ၌ဖြစ်စေ ပြောဆိုသူရို့ အလွဲလွဲ အမှားမှား ရွှတ်ဆိုသင်ယူခြင်းစရေအကြောင်းကြောင့် ဖောက်ပြန် ပြောင်းလဲ ပျက်စီးရာကေလည်း နီရာ အားလုံး၌ဖြစ်စေ အခါခပ်သိမ်းဖြစ်စေ ပြောင်းလဲခြင်း မဟိပေ။[7] [4]
ကမ္ဘာဦးလူသားရို့ဧ ဘာသာ
[edit | edit source]အကြောင်းကား “ငရဲဘုံ, တိရစ္ဆာန်ဘုံ, ပြိတ္တာဘုံ, လူ့ပြည်,[8] နတ်ပြည်, ဗြဟ္မာ့ပြည်ရို့၌ မာဂဓဘာသာကိုသာ အပြော တိဧ”ဟု သမ္မောဟဝိနောဒနီ၌[9] မိန့်ဆိုချက်အရ ကမ္ဘာပျက်ရေအခါမှာပင် ကမ္ဘာပျက်ရာတွင် မပါဝင်ရေ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ သဘာဝအားဖြင့် တည်ဟိနိုင်ရေကြောင့်တည်း။
ကမ္ဘာပျက်ရာတွင် မပါဝင်ရေ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ သဘာဝအတိုင်း မဖောက်မပြန် တည်ဟိခရေကြောင့်လည်း မာဂဓဘာသာရေ ကမ္ဘာဦးလူသားရို့ဧ ဘာသာလည်း ဖြစ်ခပေရေ။ ထင်ရှားစေဦးအံ့- ကမ္ဘာဦးလူသားရို့မှာ ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ စုတေ၍ လူ့ပြည်သို့ ဥပပါတ် ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ရောက်လာကြသူတိဖြစ်ကြဧ။ ၎င်းရို့ရေ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ဟိစဉ်က ဗြဟ္မာ့ပြည်တွင် အများသုံး မာဂဓဘာသာကို ပြောဆိုခကြသူတိ ဖြစ်၍ လူ့ပြည်၌ လူသားအဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်လာကတ်ရေအခါ မာဂဓဘာသာကိုပင် ပြောဆိုကတ်လီလိမ့်မည်။ ယင်းချင့်ကြောင့်ပင် မာဂဓဘာသာကို ပြောသူတိ စာရင်း၌ ကမ္ဘာဦးလူသားရို့ကိုပါ ထည့်သွင်း၍ ကျမ်းဂန်ရို့၌[10] ပြဆိုခကြခြင်းဖြစ်ပေရေ။ ကမ္ဘာဦးလူသားရို့ မာဂဓဘာသာကိုပြောရေဟု သိရအနိန်နန့် မာဂဓဘာသာရေ ဘာသာတကာရို့ဧ အရင်းဖြစ်ရေ မူလဘာသာလည်း ဖြစ်တော့ရေ၊ သို့ဖြစ်၍လည်း မာဂဓဘာသာ ဝါ-ပါဠိ-ဘာသာကို မူလဘာသာဟု သုံးစွဲရေကိုလည်း တွိ့ရခြင်းဖြစ်ပေရေ။ [11][4]
အနမတဂ္ဂသံသရာ ခရီး၌ ပြောခရေ ဘာသာ
[edit | edit source]၎င်းပြင် – မာဂဓဘာသာရေ သဘာဝနိရုတ္တိဖြစ်သည့်အလျောက် အခြား မည်သည့်စကားသံ ကိုမျှ မကြားရသူရေ အလိုအလျောက် ကြံဖန်ပြောဆိုနိုင်ပါမူ မာဂဓဘာသာသို့ သက်ဝင်ရေစကားကိုသာ ပြောဆိုပေလိမ့်မည်”[12] ဟု သမ္မောဟဝိနောဒနီ၌ မိန့်ဆိုလျက် ဟိဧ။ ၎င်း၌ ဆိုလိုစွာမှာ အနမတဂ္ဂသံသရာ ခရီး၌ မာဂဓဘာသာကို မရေမတွက်နိုင်အောင် ပြောကြားလေ့ ကျက်ခဘူးလှပြီဖြစ်၍ သံသရာခရီးရေမှန်သမျှ မာဂဓဘာသာ ဗီဇမျိုးစေ့ ကိန်းလျက်ဟိရကား စကားပြောရန်အချိန်တန်၍ အခြားမည်သည့်ဘာသာစကားသံကိုမျှ မကြားဘူးသူဖြစ်ပါက အလိုအလျောက် သဘာဝနိရုတ္တိဗီဇမှ ထ၍ပေါက်လာရေ မာဂဓဘာသာကိုပင် ပြောဆိုပေလိမ့်မည်ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်ပေရေ။ ယင်းသို့ ပြောနိုင်ရေဆိုကေလည်း အဘယာရာမဆရာတော် မိန့်တော်မူရေနန့်အညီ ပြည့်စုံရေ မာဂဓဘာသာ မဖြစ်ရာ၊ တဖဲ့ချေမျှရေ မာဂဓပျက် စကားသာ ဖြစ်တန်ရာရေ၊ ပြည့်စုံရေ မာဂဓဘာသာကို လေ့လာသင်ကြားသူပင် တတ်နိုင်ခဲစွ၊ အလိုအလျောက် ဘယ်မှာတက်နိုင်ပါအံ့နည်း။ [13]
ထို့ပြင်လည်း ပါဠိဟုဆိုအပ်ရေ မာဂဓဘာသာရေ သဘာဝနိရုတ္တိဖြစ်၍ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်ဧ အရာလည်း ဖြစ်ဧ။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်ကိုရကေ မာဂဓဘာသာကို အလိုအလျောက် တတ်နိုင်သည့်နည်းတူ မာဂဓဘာသာ၌ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းရေလည်း ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်ကို ရခြင်းဧ အကြောင်းတစ်ပါးဖြစ်လီရေ။[14][4]
ဝိနည်းကံဆောင်ရာမှာ ကျေးဇူးတိ
[edit | edit source]မာဂဓဘာသာရေ ဆိုခပြီးရေ ဂုဏ်ရို့နန့်သာ ပြည့်စုံရေမဟုတ်သေး၊ သာသနာတော်ဧ အသက်ဟုဆိုအပ်ရေ ဝိနည်းကံဆောင်ရာရို့၌လည်း လွန်စွာကျေးဇူးတိပေရေ။[15] ထိုစကား မှန်ဧ၊ ရဟန်းခံခြင်း, သိမ်သမုတ်ခြင်း စရေ သာသနာတော်ဧ မူလဘူတဖြစ်သည့် သံဃာ့ကံရို့ကို အောင်မြင်ထမြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ရာ၌ ဆိုင်ရာကမ္မဝါစာရို့ရေ မပါကေ မပြီးရေ အရာတိဖြစ်ကြဧ၊ ၎င်းကမ္မဝါစာရို့ကို သိထိလ, ဓနိတ, ဝိမုတ္တ, နိဂ္ဂဟီတ ပီသအောင် ရွတ်ဖတ်နိုင်မှ ကံမြောက်ဧ၊ ယင်းသို့ ရွတ်ဖတ်နိုင်ရန်မှာလည်း မာဂဓပါဠိဘာသာဆိုင်ရာ ရွတ်ဖတ်နည်းဖြစ်သည့် သိထိလ, ဓနိတ စရေ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိဆယ်ပါးကို ကျွမ်းကျင်ရပေမည်။ ယင်းသို့ ကျွမ်းကျင်မှသာ ကမ္မဝါစာကို မပျက်မစီးစေပဲ ကံအထမြောက်အောင် ရွတ်ဖတ်နိုင်မည် ဖြစ်ပေရေ။[16] မာဂဓဘာသာကို မတတ်ကေကား ကမ္မဝါစာရို့ကို အောင်မြင်ထမြောက်အောင် ရွတ်ဖတ်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ယင်းသို့ဖြစ်၍ မာဂဓဘာသာရေ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာတော် အဓွန့်ရှည်စွာ တည်တံ့ ရီး၌ အလွန် အရီးပါ အရာရောက်ရေ ဘာသာထူး ဘာသာမြတ် ဖြစ်လေတော့ရေ။ [4]
ဘုရားတရားကို ကိုယ်ပိုင်ဘာသာဖြင့်နားလည်ကြ
[edit | edit source]ဘုရားသျှင်ရေ မာဂဓဘာသာဖြင့် ဒေသနာဓမ္မစက်ကို ဟောမြွက်တော်မူရေဟု ဆိုခဧ၊ ယင်းပိုင် ဖြစ်ကေ မာဂဓဘာသာစကားမတတ်သူ ဝေနေယျတရားနာသူရို့မှာ တရားတော်ကို ဇာပိုင် နားလည်နိုင်ပါသနည်း ဆိုရေ ပြဿနာရေ ပေါ်ထွက်လာဧ၊ အဖြေကား—ဘုရားသျှင်ရေ မာဂဓဘာသာဖြင့်ပင် တရားတော်ရို့ကို ဟောကြားတော်မူရေမှာ အမှန်ပင်၊ ယင်းပိုင် ဘုရားသျှင်က မာဂဓဘာသာဖြင့် ဟောကြားကေလည်း တရားနာယူသူ ဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကပုဂ္ဂိုလ်ရို့ကမူကား မိမိရို့ သက်ဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာဖြင့်ပင် နားလည်ကြလီရေ။ ဥပမာ—ဒမိဠလူမျိုးရို့ကလည်း ဒမိဠဘာသာစကားဖြင့် ဟောကြားနေရေဟုထင်၍ အန္ဓကလူမျိုးရို့ကလည်း အန္ဓကဘာသာဖြင့်ပင် ဟောညွှန်ပြသ ဆုံးမနေရေဟု ထင်လီရေ၊ ယင်းသို့ ထင်ရခြင်းရေပင် အစိန္တေယျ ဂုဏ်တော်လေးပါးရို့တွင် ဝါစာအစိန္တေယျ ဂုဏ်တော်ဆိုရေ ဘုရားသျှင်ဧ အာနုဘော်ပင် ဖြစ်လီရေ။ [17][4]
ပြာကြိုဋ်ဘာသာအပါအဝင်ဖြစ်ရေ မာဂဓီဘာသာမဟုတ်
[edit | edit source]အဋ္ဌကထာဋီကာရို့၌ မာဂဓဘာသာဟုခေါ်ရေ ပါဠိဘာသာကိုပင် ရူပသိဒ္ဓိ စရေ ကျမ်းရို့၌ မာဂဓီဘာသာဟု ခေါ်ဝေါ်ရေကို တွိ့ရရေ၊ အဘယာရာမဆရာတော်လည်း မောဂ္ဂလ္လာန်နိသျနိဒါန်း၌ မာဂဓီဘာသာဟုပင် သုံးစွဲရီးသားတော်မူရေကို တွိ့ရရေ၊သို့ ခေါ်ဝေါ်ရီးသားကြကေလည်း မာဂဓဘာသာရေ ပြာကြိုဋ်ဘာသာရို့တွင်[18] အပါအဝင် ဖြစ်ရေ မာဂဓီဘာသာကား မဟုတ်ပေ။ [4]
မာဂဓီဘာသာအကြောင်း
[edit | edit source]ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ပြာကြိုဋ်ဘာသာရို့တွင် “မာဂဓီ” ခေါ်ရေ ဘာသာတစ်ခုလည်း အပါအဝင်ဖြစ်ဧ၊ ၎င်းဘာသာဧ ဖြစ်ပေါ်ရာဒေသ သို့မဟုတ်၎င်းဘာသာကို သုံးစွဲရာဒေသကား (မာဂမီဆိုရေ ယင်းနာမည်ကိုထောက်၍) မဂဓတိုင်းပင် ဖြစ်လီရေ။[19] ဒေမာဂဓီဘာသာကို အရေကမင်းကြီးဧ နိုင်ငံတော်မြောက်ပိုင်းနန့် အရှေ့ပိုင်းဟိ ခါလသီ, မိရဋ, လောရိယာ, သဟသရာမ, ဗရာဗရ, ရာမဂဍ, ဓောလိနန့် ဇောဂဍ စရေဌာနရို့တွင် တည်ဟိရေ အရေကကျောက်စာတိပေါ်တွင်တွိ့ဟိနိုင်ပေရေ။ ယပြီးနောက် နာဋက(ပြဇာတ်)ကျမ်းရို့တွင်အသုံးပြုရေ ပြာကြိဋ် ဘာသာရို့တွင်လည်း မာဂဓီဘာသာပါဟိရေကို တွိ့ဟိရပြန်ရေ။ မာဂဓီဘာသာကို အစောဆုံး အသုံးပြုရေကျမ်းကား အသျှင်အဿဃောသဧ နာဋကကျမ်းပင် ဖြစ်လီရေ၊ ၎င်းဧ နောက် တွင်ကား ဘာသ, ကာလိဒါသ စရေ ဆရာကြီးရို့ဧ နာဋကရို့၌လည်းကောင်း, မတ္တိကာသကဋိကာခေါ် နာဋက၌လည်းကောင်း, အခြား နာဋကကျမ်းတိ၌လည်းကောင်း, မာဂဓီဘာသာကို သုံးစွဲရေကို တွိ့ဟိနိုင်ပေရေ။
၎င်းပြင် ဝရရုစိဆရာဧ ပါကတပ္ပကာသကျမ်း, စဏ္ဍဆရာဧ ပါကတလက္ခဏကျမ်း, ဟေမစန္ဒြ ဆရာဧ သိဒ္ဓဟေမစန္ဒြကျမ်း (အဋ္ဌမပိုင်း), ကြမဒီသူရဆရာဧ သံခိတ္တသာရကျမ်း, လက္ခမီဓရ ဆရာဧ ဆမ္ဘာသာစန္ဒြိကာကျမ်း မာကဏ္ဍေယဆရာဧ ပါကတသဗ္ဗသွကျမ်း, သိံဟရာဇဆရာဧ ပါကတရူပါဝတာရကျမ်းစရေ ပြာကြိုဋ်ဘာသာကို အပြည့်အစုံပြရေ သဒ္ဒါကျမ်းရို့တွင်လည်း မာဂဓီဘာသာကို တသီးတခြား ပြဆိုလျက်ဟိရေကို တွိ့ရလီရေ။
နာသျှတ္တရကျမ်းပြု ဘရတမုနိဧ ပညတ်ချက်အရ ဒေ မာဂဓီဘာသာကို နာဋကကျမ်းရို့တွင် ဘုရင်ဧ နန်းတွင်းသူ နန်းတွင်းသားတိ တွင်းတူးသမားတိ အရက်ဆိုင်ပိုင်သျှင်တိ မြင်းထိန်းတိ လွမ်းခန်းသို့ရောက်နီရေ ဇာတ်ဆောင်တိနန့် ကိုယ်ရံတော်တိအတွက် အသုံး ပြုရလီရေ။[20] ၎င်းပုဂ္ဂိုလ်ရို့ပြောရေ စကားတိကို သက္ကတဘာသာဖြင့်မရီးပဲ မာဂဓီဘာသာဖြင့် ရီးရလီရေ။ မာကဏ္ဍေယဧ ပါကတသဗ္ဗ၌မူကား အထက်ပါရို့သာမက ရက္ခိုက်တိ, ဘိက္ခုတိ, အထီးကျန်သူတိနန့် အစေခံ စသူရို့အတွက်လည်း မာဂဓီဘာသာကိုပင် အသုံးပြုရ မည်ဟု ဆိုလီရေ။[21] ဆမ္ဘာသာစန္ဒြိကာ၌လည်း အလားတူပင် တံငါစသည့် အလွန်ယုတ်နိမ့်သူရို့အတွက် မာဂဓီကိုသုံးရန် ညွှန်ကြားရေကို တွိ့ရပေရေ။ [22]
ယင်းသို့ အောက်တန်းစားရို့ အတွက်သာ မာဂဓီကိုအသုံးပြုရန် ဘရတမုနိစရေ ရှေးသက္ကတ ပညာဟိကြီးရို့ သတ်မှတ်ညွှန်ကြားခကြရကား မာဂဓီဘာသာရေ အောက်တန်းစားရို့ဧ ဘာသာ စကားသာ ဖြစ်လေတော့ရေ၊ ယင်းချင့်ကြောင့်လည်း သရဿတီကဏ္ဌာဘရဏ စရေ ကျမ်းရို့၌—
“ဒေဝါဒီ သက္ကတံ ပါဟု၊ ပါကတံ ကိန္နရာဒယော။ [23]
ပေသာစာဒိံ ပိသာစာဒီ၊ မာဂဓံ ဟီနဇာတယော”
ဟု မာဂဓီဘာသာကို အောက်တန်းချ၍ မိန့်ဆိုခခြင်း ဖြစ်လီရေ။ ဒေပိုင် သက္ကတကျမ်းဆရာရို့ အောက်တန်းချ၍ မိန့်ဆိုခခြင်း ခံရရေ မာဂဓီဘာသာကား ဂုအခါ ပါဠိဘာသာဟု ခေါ်အပ်သည့် မာဂဓဘာသာ မဟုတ်နိုင်ပေ။ [4]
ပါဠိဘာသာနန့် မာဂဓီဘာသာရို့ ကွာခြားချက်
[edit | edit source]ယင်း မာဂဓီဘာသာကား သုတိ (နားကြား)အားဖြင့်လည်းကောင်း, လိပ်(အရီးအသား)အားဖြင့်လည်းကောင်း, ပါဠိဘာသာနန့် မတူထူးခြား ကွဲပြားသည့်ပြင် သဒ္ဒါအစီအရင်ရို့၌လည်း တစ်ခုနန့်တစ်ခု ကွာခြားလီရေ။ အောက်ပါ နှိုင်းယှဉ်ချက်ကို[24] ကြည့်ပါ။
| မာဂဓီ (ကဝိသမယာဂတ) | ပါဠိ |
|---|---|
| ၐဒမာနုၐမံၐဘာလကေ,
ကုမ္ဘၐဟၐ်ၐ ဝၐါဟိ ၐဋိဒေ၊ အဏိံၐံ ပိအာမိ ၐေါဏိဒေ ဝလိၐၐဒံ ၐမလေ ဟုဝီအဒိ။ |
သတံ မာနုသမံသဘာရကေ,
ကုမ္ဘသဟဿံ ဝသာဟိ သဉ္စိတံ၊ အနိသံ စ ပိဝါမိ ရေဏိတံ, ဝဿသတံ သမရော ဘဝိဿတိ။ |
| မာဂဓီ (အရေကလေခါ) | ပါဠိ |
|---|---|
| ပိယဒသိ လာဇာ မာဂဓံ သံဃံ
အဘိဝါဒေတူနံ အာဟာ အပါဗာဓတံ စ ဖာသုဝိဟာရတံ စာ။ |
ပိယဒဿီ ရာဇာ မာဂဓ သံဃံ
အဘိဝါဒေတူန အာဟ အပ္ပါဗာဓတံ စ ဖာသုဝိဟာရတံ |
အထက်ပါ နှိုင်းယှဉ်ချက်ကို ကြည့်ကေ အောက်ပါ ထူးခြားချက်တိကို တွိ့ရပေမည်။ ပါဠိ၌-
သ ရေ မာဂဓီ၌ ၐ ဖြစ်ရေ။
တ ရေ မာဂဓီ၌ ဒ ဖြစ်ရေ။
န ရေ မာဂဓီ၌ ဏ ဖြစ်ရေ။
ရ ရေ မာဂဓီ၌ လ ဖြစ်ရေ။
ဝ ရေ မာဂဓီ၌ ၎င်းဝဗျည်း ပျောက်ရေ။
ဩ (ပုလ္လင်-ပထမာ ဧကဝုစ်) ဧ ဖြစ်ရေ။[25]
အမြွက်မျှ ထုတ်ပြအပ်ရေ အထက်ပါထူးခြားချက်ရို့ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့်ပင် ပါဠိဘာသာ နန့် မာဂဓီဘာသာရို့ ကွာခြားပုံကို သိနိုင်လောက်ပေပြီ၊ ဒေပိုင်ကေ အသံအားဖြင့်လည်းကောင်း, အရီး အသားအားဖြင့်လည်းကောင်း, သဒ္ဒါအစီအရင်အားဖြင့်လည်းကောင်း, ကွဲပြားခြားနားရေကြောင့် ဒေမာဂဓီဘာသာကို မာဂဓဘာသာခေါ် ပါဠိဘာသာနန့် ရောထွေးမလားစေသင့်ပေ။ [26]
မာဂဓီဘာသာလောက် ပါဠိဘာသာနန့် အလှမ်းမဝီးရေ ပြာကြိုဋ်ဘာသာရို့လည်း ဟိကြဧ၊ ၎င်းရို့တွင်လည်း ပေသာစီဘာသာရေ အခြားပြာကြိုဋ်ဘာသာရို့ထက် ပါဠိဘာသာနန့် ပိုပြီးကေနီးစပ်ရေကို တွိ့ဟိရရေ၊ အချို့ ပုဒ်ရို့တွင် ပါဠိဘာသာနန့် ထပ်တူထပ်မျှ တူညီရေကိုပင် တွိ့ဟိရပေရေ၊ အောက်ပါ နှိုင်းယှဉ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။
| ပါဠိ | ပေသာစီ | ရေရသေနီ | မာဂဓီ |
| လောက | လောက | လောအ | လောအ |
| နဂ | နဂ | ဏအ | ဏအ |
| သစီ | သစီ | သဒေ | ၐဒေ |
| ရဇတ | ရဇတ | ရအဒ | လအဒ |
| ကတ | ကတ | ကဒ | ကဋ |
| ကရ | ကရ | ကရ | ကလ |
| ဝသ | ဝသ | ဝသ | ဝၐ |
| မေသ | မေသ | မေသ | မေၐ |
| သာရသ | သာရသ | သာရသ | ၐါလၐ |
| ဝစန | ဝစန | ဝအဏ | ဝအဏ |
| ပဋ္ဋ | ပဋ္ဋ | ပဋ္ဋ | ပသ္န |
| အတ္ထ | အတ္ထ | အတ္ထ | အသ္တ |
| ဩ(ပုလ္လင်-ပထမာ) | ဩ | ဩ | ဧ |
၎င်းပြင် ပါဠိဘာသာနန့် အလွန်နီးစပ်ရေ အရီးအသားကို ဂူဂျရုတ်နယ်၌ ဟိရေ ဂိရ်နာရ် အရေကကျောက်စာတွင် တွိ့ဟိရရေ၊ နီးစပ်ပုံကို ဖတ်ရှု လေ့လာနိုင်ရန်၎င်းကျောက်စာမှ စာတမ်းအချို့ကို အောက်တွင် ဖော်ပြလိုက်ပေရေ။
ဣမံ ဓံမလိပိ ဒေဝါနံ ပြိယေန ပြိယဒသိနာ ရာဉာ လေခါပိတာ၊ ဣဓ န ကိံစိ ဇီဝံ အာရဘိတျာ ပြဗူဟိတဝျံ၊ န စ သမာဇျေ ကတဝျော၊ ဗဟုကံ ဟိ ဒေါသံ သမာဇမှိ ပသတိ ဒေဝါနံ ပြိယော ပြိယဒသိ ရာဇာ၊ အသ္တိပိတု ဧကစာ သမာဇာ သာဓုမတာ ဒေဝါနံ ပြိယသ ပြိယဒသိနော ရာဉာ၊ ပုရာ မဟာနသမှိ ဒေဝါနံ ပြိယသ ပြိယဒသိနော ရာဉော အနုဒိဝသံ ဗဟူနိ ပြာဏသတသဟသ်ရာနိ အာရဘိသု သူပါထာယ၊ သေ အဇ ယဒါ အယံ ဓံမလိပိ လိခိတာ တီ ဧဝ ပြာဏာ အာရဘရေ သူပါထာယ-ဒွေ မောရာ, ဧကော မဂေါ၊ ရေပိ မဂေါ န ဓုဝေါ၊ ဧတေပိ တြီ ပြာဏာ ပဆာန အာရဘိသဌေ။ [4]
အဒ္ဓမာဂဓီဘာသာနန့် ပါဠိဘာသာ
[edit | edit source]ဂျိန်းဝါဒီရို့ ဘုရားသုံးဘာသာအဖြစ် လက်ခံအသုံးပြုရေ အဒ္ဓမာဂဓီ ဘာသာရေလည်း ပါဠိဘာသာနန့် နီးစပ်ရေပင်၊ အောက်ပါ အာစာရင်္ဂသုတ်မှ ထုတ်နုတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။
| အဒ္ဓမာဂဓီ | ပါဠိ |
|---|---|
| သုယံ မေ အာဝုသံ တေဏ
ဘဂဝယာ ဧဝံ အက္ခာယံ၊ ဣဟံ ဧဂေသိံ နော သန္နာ ဘဝတိ၊ ဧဝံ ဧဂေသိံ နော နာတံ ဘဝတိ၊ တံ ဇဟာ-“ကေ အဟံ အာသီ? ကေ ဝါ ဣအော စုဧ ပေစ္စာ ဘဝိဿာမိ?” |
သုတံ မေ အာဝုရေ တေန
ဘဂဝတာ ဧဝံ အက္ခာတံ၊ ဣဟ ဧကေသံ နော သညာ နော သညာ ဘဝတိ၊ ဧဝံ ဧကေသံ နော ဉာတံ ဘဝတိ၊ တံ ယထာ- “ကော အဟံ အာသိံ? ကောဝါ ဣတော စုတော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ?” |
| တထာ ဝိမုတ္တဿ ပရိန္နစာရိဏော၊
ဓိတီမတော ဒုက္ခခမဿ ဘိက္ခုဏော။ ဝိသုဇ္ဈတီ ဇံသိ မလံ ပုရေ ကဍံ၊ သမီရိယံ ရုပ္ပမလံဝ ဇောတိဏာ။ |
တထာ ဝိမုတ္တဿ ပရိညစာရိနော၊
ဓိတီမတော ဒုက္ခခမဿ ဘိက္ခုနော။ ဝိသုဇ္ဈတီ ယသ္မိ မလံ ပုရေ ကတံ၊ သမီရိတံ ရုပ္ပမလံဝ ဇောတိနာ။ |
ကိုးကား
[edit | edit source]- ↑ ရူ၊ နှာ။ ၄၁။ နိရယေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဇပတ္တိဝိသယေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေဘိ သဗ္ဗတ္ထ မာဂဓဘာသာဝ ဥဿန္နာ၊ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၁။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂၀။ မူလဋီ၊၂၊၁၉၂။)
- ↑ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁၆
- ↑ ဒေမာဂဓဘာသာဧ အစပြုရာဌာနနန့်ပတ်သက်၍ အနောက်တိုင်းပညာသျှင်ရို့ဧ အယူအဆအမျိုးမျိုးကို ပါမောက္ခဂိုက်ဂါးဧ Pali Literature and Language, စာမျက်နှာ ၃-၄ ရို့တွင်လည်းကောင်း, Encyclopedia Britannica, အတွဲ ၁၇ စာမျက်နှာ ၁၄၆-တွင်လည်းကောင်း, တွိ့ဟိနိုင်ရေ။
- ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၁ နိဒါန်း
- ↑ ၂။ “သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ တေပိဋက ဗုဒ္ဓဝစနံ တန္တိံ အာရောပေန္တော မာဂဓဘာသာယ ဧဝ အာရောပေတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၁)”ဆိုရေ၎င်းအဋ္ဌကထာကို ထောက်၍ တန္တိအနာရောပိတပကိဏ္ဏကဓမ္မဒေသနာကို ဟောတော်မူရေကာလ၌ အများနားလည်စေခြင်းငှါ “ဒေသီယမာဂဓီဘာသာဖြင့်လည်း ဟောတော်မူရေဟု ယူဆဖွယ်ဟိဧ၊ ဒေသီယမာဂဓီဘာသာဆိုရေ ထိုကာလ မဂဓတိုင်း၌ ပြောဆိုသုံးစွဲရေ တိုင်းရင်း ဘာသာစကားတည်း။ (မောဂ်၊နိသျ၊နိဒါန်း-ဇ)
- ↑ ၃။ ဓမ္မနိရုတ္တာဘိလာပေတိ ဧတ္ထ ဓမ္မသဒ္ဓေါ သဘာဝဝါစကောတိ ကတွာ အာဟ “ယာ သဘာဝနိရုတ္တိ”တိ၊ အဝိပရီတနိရုတ္တီတိ အတ္ထော။ (မူလဋီ၊၂၊၁၉၁)။ အဝိပရီတနိရုတ္တီတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ အာစိဏ္ဏာ တဿ တဿ အတ္ထဿ ဝါစကဘာဝေ နိရုဠှာ ယာထာဝနိရုတ္တိ။ (အနုဋီ၊၂၊၁၉၂)
- ↑ ၁။ သေသာ...အဋ္ဌာရသ ဘာသာ ပရိဝတ္တန္တိ၊ အယမေဝေကာ ယထာဘုစ္စဗြဟ္မဝေါဟာရ အရိယဝေါဟာရ-သင်္ခါတာ မာဂဓဘာသာ န ပရိဝတ္တတိ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၁-၂)။ သေသာ ပရိဝတ္တန္တိ ဧကန္တေန ကာလန္တရေ အညထာ ဟောန္တိ ဝိနဿန္တိ စ။ မာဂဓာ ပန ကတ္ထစိ ကဒါစိ ပရိဝတ္တန္တိပိ န သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗထာ စ ပရိဝတ္တတိ၊ ကပ္ပဝိနာသေပိ တိဋ္ဌတိယော။ (မူလဋီ၊၂၊၁၉၂)။ မနုဿာနံ ဒုရုဂ္ဂဟဏာဒိနာ ကတ္ထစိ ကဒါစိ ပရိဝတ္တန္တပိ ဗြဟ္မလောကာဒီသု ယထာသဘာဝေနေဝ အဝဋ္ဌာနတော န သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗသာ စ ပရိတ္တတိ။ (အနုဋီ၊၂၊၁၉၄)
- ↑ ၂။ လူ့ပြည်၌ မာဂဓီဘာသာကို အပြောတိဧ ဆိုစော်မှာ ဒေသီယမာဂဓီဘာသာ(ဟိန္ဒီဘာသာ)ကို ရည်၍ ဆိုဟန်တူဧ၊ ထိုစကားကိုလည်း ဇမ္ဗူဒီပဟု ခေါ်ရေ ဣန္ဒြိယတိုင်းကို ရည်၍ ဆိုရေဟု ယူမှ ပစ္စက္ခ ယုတ္တိ ဟိနိုင်မည်။ (မောဂ်၊ နိသျ၊ နိဒါန်း-ဆ)
- ↑ ၃။ စာမျက်နှာ-၃၇၁။
- ↑ ၄။ ရူပသိဒ္ဓိ နာမ်ကျမ်း အစနန့် ကာရိကာသဒ္ဒါငယ် ဂါထာနံပါတ်-၁၅၈။
- ↑ ၅။ ပရိဝတ္တေသိ သဗ္ဗာပိ၊ သီဟဠကထာ တဒါ။ သဗ္ဗေသံ မူလဘာသာယ၊ မာဂဓာယ နိရုတ္တိယာ။ (မဟာဝံ၊ ၃၇၊၂၄၄)။ ဒေနိဒါန်း စာမျက်နှာ ၂-လည်း ပြန်ကြည့်ပါ။
- ↑ ၁။ ယောပိ အဂါမကေ မဟာရညေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တတ္ထ အညော ကထေန္တော နာမ နတ္ထိ၊ ရေပိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဝစနံ သမုဋ္ဌာပေန္တော မာဂဓဘာသမေဝ ဘာသိဿတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၁)။ ဒေ၌ “ဘာသတိ” ဟု ဧကန်အားဖြင့် မဆိုပဲ “ဘာသိဿတိ” ဟု အားပြော့ရေ အနာဂတ် ဝိဘတ်ဖြင့် ဆိုထားရေကိုလည်း သတိပြုသင့်ဧ။
- ↑ ၂။ မောဂ်၊ နိသျ၊ နိဒါန်း-စ။
- ↑ ၃။ ပုဗ္ဗယောဂေါ ဗာဟုသစ္စံ၊ ဒေသဘာသာ စ အာဂမော ။ ပ။ ပဋိသမ္ဘိဒပစ္စယာ။ ... ဒေသဘာသာ နာမ ဧကသတဝေါဟာရကုသလတာ၊ ဝိသေသေန ပန မာဂဓိကေ ကောသလ္လံ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၇)။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏလာဘီ ပုဂ္ဂလော အသိက္ခန္တောပိ မာဂဓဘာသံ ဇာနာတိ။ အညံ ဘာသံ သိက္ခန္တောဝ ဇာနာတိ၊ နာသိက္ခန္တော။ (ဘေဒစိန္တာဋီကာဟောင်း၊ ၅-ဂါထာအဖွင့်)။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၁-လည်း ကြည့်။
- ↑ ၄။ သာသနဿုပကာရတ္တာ၊ မာဂဓောဝိဓ ဂယှတေ။ ရေ ဟာနုသာဝနံ ပဋိသမ္ဘိဒါယ စ ပစ္စယော။ (ဘေဒစိန္တာ၊ ၅) ရေ ဟိ မာဂဓော သဒ္ဒေါ ကမ္မဝါစာနုသာဝနဉ္စ ဟောတိ ပဋိသမ္ဘိဒါယ ပစ္စယော စ။ ၎င်း၊ ဒီပနီ။
- ↑ ၅။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၄၇-၈-ကြည့်။ မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၉-လည်းကြည့်။
- ↑ ၁။ ဧကော ဧဝ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာဃောရေ ဧကသ္မိံ ခဏေ ပဝတ္တမာနော နာနာဘာသာနံ သတ္တာနံ အတ္တနော ဘာသာဝသေန အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဂဟဏူပဂေါ ဟုတွာ အတ္ထာဓိဂမာယ ဟောတိ။ အစိန္တေယျော ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေါတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ သကသကဘာသာနုရူပတော ရေတပထမာဂစ္ဆတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ (ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၉-၂၀)။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၅။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄-စရေရို့လည်းကြည့်။ တနည်းလည်း ဘုရားသျှင်ရေ လူသာမန်ရို့ စကားတခွန်းပြောချိန်တွင် ၁၂၈-ခွန်းပင် ပြောဆိုနိုင်အောင် လျင်မြန်ရေ စကားတော်ဟိရကား မာဂဓမတတ်ရေ တရားနာသူရို့အတွက်၎င်းရို့ နားလည်နိုင်မည့် ဘာသာတိဖြင့် လျင်မြန်စွာ ပြန်ဆိုဟောကြားတော်မူရေဟုလည်း ယူဆနိုင်ရေ၊ အကြောင်းကား ကုလသမဂ္ဂစရေ အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာ လူမျိုးစုံစည်းဝီးသည့် ဌာနရို့၌ မိန့်ခွန်းပြောသူဧ (သတ်မှတ်ထားရေဘာသာဖို့တွင် တစ်ခုခုရေ)ဘာသာ စကားကို အခြားဘာသာတစ်ခုသို့ ပြန်ဆိုပြောကြားပီးသူတိဟိရာ ၎င်းရို့ပြန်ဆိုမှုရေ မူလပြောသူနန့် တပြိုင်နက်တည်း ပြောနေရေထင်ရလောက်အောင် လျင်မြန်ရေကို တွိ့ရရေကြောင့်တည်း။ ၎င်းရို့ပင် ဒေမျှ စွမ်းဆောင်နိုင်ကေ အစိန္တေယျ ဂုဏ်တော်သခင် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်သျှင် အဖို့မှာကား ဆိုဖွယ်ရာ မဟိပြီ။
- ↑ ၂။ ပါကတ, ရေရသေနီ, မာဂဓီ, အဒ္ဓမာဂဓီ, ပေသာစီ, စူလိကာပေသာစီ, အပဗ္ဘံသရို့ကား ပြာကြိုဋ်ဘာသာ မျိုးရို့တည်း ။
- ↑ ၃။ မဂဓုပ္ပန္နေဘာသံ တံ၊ မာဂဓိံ သမ္မစက္ခတေ။ (ဆဗ္ဗာသာစန္ဒြိကာ၊ နှာ-၄)
- ↑ ၁။ မာဂဓီ တု နရိန္ဒာနံ၊ အန္တေပုရနိဝါသိနံ။ (၁၇၊ ၅၀။)။ သုရင်္ဂါခနကာဒီနံ၊ ရေဏ္ဍကာရ’ဿရက္ခိနံ။ ဗျသနေ နာယကာနံ စ၊ အတ္တရက္ခာသု မာဂဓီ။ (၁၇၊ ၅၆။)
- ↑ ၂။ ရက္ခသဘိက္ခုကပဏစေဋာဒျာ မာဂဓိံ အာဟု။
- ↑ ၃။ ဓီဝရာဒျတိနီစေသု၊ မာဂဓီ ဝိနိယုဇ္ဇတေ။ (ဆဗ္ဘာသာစန္ဒြိကာ၊ နှာ-၅)
- ↑ ၄။ ဒုတိယ ပရိစ္ဆေဒ၊ ၉-ဂါထာ။
- ↑ ၁။ဒေနှိုင်းယှဉ်ချက်ကို မောဂ္ဂလ္လာန်နိသျနိဒါန်းမှ ယူရေ၊ ဒေမျှဖြင့် တင်းတိမ်ခြင်းမဟိရေ ပုဂ္ဂိုလ်ရို့ရေ အရေကကျောက်စာရို့ကိုလည်းကောင်း, ကုမာရပါလစဟိတ, မတ္တိကာသကဋိကာ စရေ ပြာကြိုဋ် ကာဗျ, နာဋကကျမ်းရို့ကိုလည်းကောင်း, ပြခပြီး ပြာကြိုဋ်သဒ္ဒါကျမ်းရို့ကိုလည်းကောင်း, ယှာဖွီကြည့်ရှုလေ့လာကြရာဧ။
- ↑ ၂။ ပထမာ ဧကဝုစ်ဧ ဧ-အပြုကို ပါဠိတော်၌လည်း အနည်းအကျဉ်းတွိ့ရရေ။ သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ သတ္တမေ။ (ဒီ၊၁၊၅၃။ မ၊၂၊၁၈၅)။ နတ္ထိ အတ္တကာရေ နတ္ထိ ပရကာရေ နတ္ထိ ပုရိသကာရေ။ (ဒီ၊၁၊၅၀)။ ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ၊ သေ ပဏီတတရေ။ (ဒီ၊၂၊၂၂၂)၊ ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ ယထ ဖုဿိတဂ္ဂေ။ (ခုဒ္ဒက၊၇။ သုတ္တနိ၊၃၁၄။) ။ (၎င်းဋ္ဌရို့၌လည်းကြည့်)။ ဘောဂဝတီ နာမ မန္ဒိရေ၊ ဝါသာ ဟိရညဝတီတိ ဝုစ္စတိ။ နဂရေ နိမ္မိတေ ကဉ္စနမယေ၊ မဏ္ဍလဿ ဥရဂဿ နိဋ္ဌိတံ။ (ဇာ၊၂၊၂၇၈) ။ န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ (ကထာဝတ္ထု။ ၁-စရေ)။ ယေ လောကာမိသသံယောဇနေ၊ သေ ပဝုတ္တေ။ ...ယေ အာနေဉ္စသံယောဇနေ၊ သေ ဘိန္နေ။ .....ယေ အာကိဉ္စညာယတနသံယောဇနေ၊ သေ ဝန္တေ။ ... ယေ နေဝသညာနာသညာယတနသံယောဇနေ၊ သေ ဥစ္ဆိန္နမူလေ တာလာဝတ္ထုကတေ...။ (မ၊၃၊၄၂-၃)
- ↑ ၁။ သို့ရာတွင် ပါဠိတော်ရို့၌ မာဂဓီဆန်ရေ အသုံးအနှုန်းအချို့ကိုကား တွိ့နိုင်ရေ၊ ၎င်းရို့မှာ အထက်၌ ဖော်ပြခရေ ပထမာသိ-ဝိဘတ်ဧ ဧ-အပြုစရေရို့ပင် ဖြစ်ရေ။