Wp/lki/1 فروردین
فەروەردین ئە تەقویم رەسمی ئێران إژ شروو ساڵ ۱ رووژ چئە (گزریآئە) ؤە إ دؤمآ ساڵ ۳۶۴ رووژ مەنئە (ئە ساڵ عادی) یاگە ۳۶۵ رووژ (ئە ساڵ کبیسه).
پئش هەتئەل(پئش آمدەل)
[edit | edit source]- ۱ - جؤمە برابر ئەگرد ۱۹ مارس ۶۲۲ میلادی ؤ ۲۹ شعبان ساڵ ۱ پئش إژ (وِرإ) هجرت(بار کردن)پخەمبەر حەزرەت مِحەمەد (ص) ، سرآغاز ؤ بنیآد گاه‌شماری(ویر شؤمآری) هجری خورشیدی (هؤەر ویری) ئە. مبدأ گاهشماریەل هجری مسڵمانەل، هجرت(بار کردن)پخەمبەر حەزرەت مِحەمەد (ص) إژ مەکە ورإ مەدینە گإ ئە شەریوەر (س‍پتامبر/ربیع‌الاول) ئە ساڵە پێش هەت(هات،آمد).
- ۱۲۹۰ - چؤی قؤشەنگ(قوا)بێگانە ئە خاک ئێران ئر بین ، خەڵک ئێران جەشن نؤڕووژۆ(عێد نؤڕووژ) نەگرت.ئە مکێس(دعوت)عؤڵەما(آیەت اللەل)ڕووژ ئەؤەل فەروەردین آزیەتی (عزاداری) هەمەگانی إعڵام بی.
- ۱۲۹۶ - وثوق الدوله رئیس‌الوزراء ئە یەکاگرتن(تشکیل)سپاێ ۱۱هزار نەفرە جنوب (هووارگە)ژێر نەظەر فرماندهی بریتانیا قەبوول کردێ. نمایندگیەل سیاسی روس ؤ بریتانیا ئە ۱۰ مرداد ساڵ پێش درخواست یەکاگرتن(تشکیل)سپاێ جنوب (هووارگە)ژێر نەظەر فرماندهی بریتانیا ؤ فرەآبین نیروەل قزاق ئە فرماندهی روسەل دآووینە سپهسالار اعظم رئیس‌الوزراء.
- ۱۳۰۰ - اعلام یەکاگرتن(تشکیل)ادارهٔ بلدیه ئە تێران و شەرەلێ تر ئە دەستوور سید ضیاءالدین طباطبایی نخست‌وزیر أسکە
- ۱۳۱۰ - آغاز انتشار(بەشآکردن) رووژنامە الیک قدیمی‌ترین ؤ کۆنەتەرین رووژنامە ارمنی
- ۱۳۱۱ - تبدیل واحد پول ایران إژ قران وه ریال
- ۱۳۱۴ - تغییر نام پارس و پرشیا به ایران و اعلان آن به سراسر جهان به دستور رضا شاه پهلوی
- ۱۳۱۸ - آغاز بهره‌برداری از راه‌آهن سراسری ایران با حرکت نخستین قطار مسافربری از تهران به اهواز
- ۱۳۶۹ - استقلال نامیبیا از آفریقای جنوبی به عنوان آخرین مستعمرهٔ آفریقایی
ئەدی ەەتێەل
[edit | edit source]- ۱۰۶۴ - یوهان سباستین باخ، آهنگساز آلمانی (مرگ ۱۱۲۹)
- ۱۳۰۱ - دکتر قمر آریان پژوهشگر و نویسنده ایرانی، از نخستین فارغ‌التحصیلان زن از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
- ۱۳۰۳ - مرضیه، خوانندهٔ ایرانی سرشناس
- ۱۳۰۳ - عباس بلوکی‌فر، نقاش قهوه‌خانه‌ای (درگذشتهٔ ۱۳۸۸)
- ۱۳۰۵ - محمد صادقی تهرانی، از فقها و مراجع تقلید شیعه، صاحب تفسیر «الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه» و مترجم قرآن کریم «ترجمان وحی»
- ۱۳۰۶ - ژاله علو، بازیگر و گویندهٔ ایرانی
- ۱۳۰۷ - عبدالحسین جلالیان، شاعر ایرانی
- ۱۳۱۰ - جمشید لایق، بازیگر ایرانی تئاتر، سینما و تلویزیون (درگذشتهٔ ۱۳۸۸)
- ۱۳۱۲ - پریرخ دادستان استاد روانشناسی دانشگاه تهران، آزاد اسلامی و دانشگاه شهید بهشتی
- ۱۳۲۲ - کتایون مزداپور، زبان‌شناس ایرانی و پژوهشگر زبان‌های باستانی
- ۱۳۲۶ - عبدالحمید آقارحیمی - نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه کرمان (شهر بابک)
- ۱۳۲۹ - کاظم هژیرآزاد، بازیگر تئاتر و سینمای ایرانی
- ۱۳۳۸ - سلمان هراتی، شاعر معاصر ایرانی
- ۱۳۴۴ - مهشید افشارزاده، بازیگر ایرانی
- ۱۳۴۸ - علی دایی، بازیکن و مربی فوتبال ایرانی
- ۱۳۵۵ − حسن ریوندی، استندآپ کمدی، مجری
- ۱۳۵۶ - محمدرضا گلزار، بازیگر ایرانی سینما
- ۱۳۵۷ - زهره فکورصبور، بازیگر ایرانی سینما و تلویزیون
- ۱۳۵۷ - رانی موکرجی، بازیگر هندی
- ۱۳۶۳ - روح‌الله بیگدلی، بازیکن فوتبال اهل ایران
- ۱۳۶۵ - میلاد زنیدپور، بازیکن فوتبال اهل ایران
- ۱۳۶۵ - علی حمودی، بازیکن فوتبال ایرانی
- ۱۳۶۸ - میثم حسینی، بازیکن فوتبال اهل ایران
- ۱۳۷۱ - اکبر ایمانی، بازیکن فوتبال اهل ایران
- ۱۳۱۰-پرویز کلانتری نقاش، طراح، نویسنده و روزنامه نگار معاصر ایرانی است.
إ دؤنیاچئەل(مردئەل)
[edit | edit source]- ۱۳۴۴ - مرتضی محجوبی، نوازندهٔ ایرانی پیانو و آهنگساز بسیاری از برنامه‌های گل‌ها (زادهٔ ۱۲۷۹)
- ۱۳۷۰ - لئو فندر، ابداع کننده سازهای تو پُر و بنیان‌گذار شرکت لوازم موسیقی فندر، میوزیک‌من و جی اند ال
- ۱۳۷۵ - کلارا آبکار، نگارگر ایرانی
- ۱۳۸۵ - سروش خلیلی، بازیگر ایرانی (زادهٔ ۱۳۱۵)
- ۱۳۸۸ - خدیجه ثقفی، همسر روح‌الله خمینی
- ۱۳۹۰ - محمد صادقی تهرانی از فقها و مراجع تقلید شیعه، صاحب تفسیر «الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه» و مترجم قرآن کریم «ترجمان وحی»
تعطیلیەل
[edit | edit source]- عید نوروز در ایران و چند کشور دیگر.
جستارهای برابەر
[edit | edit source]https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B1_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||