Wp/lki/دی

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | lki
Wp > lki > دی
آذر - دی - بهمن
ش ی د س چ پ ج
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30  
بر اساس ۱ فروردین ۱۳۹۴شمسی

دی (له زوان فارسی افغانستان: جدی[1])، له زوان پشتو مرغومی و له زوان کوردی به‌فرانبار، دهمین مانگ سال خورشیدییه و له تقویم رسمی ایران و افغانستان همواره ۳۰ روژ داره و ژ روژ ۲۷۷م سال شروع بوویه و له روژ ۳۰۶م سال پایان مەیابه. دی نخستین مانگ فصل زستانه.

برج فلکی دی‌مانگ برج جدی (بزغاله)یه که دهمین برج فلکی ژ دایرةالبروجه. نماد برج دی، بزغاله (له انگلیسی Capricorn) ناویده مەبێت. عنصر ای برج خاکه.

له تقویم رسمی ایران ناو ای مانگ ژ ناو مانگ دهم تقویم اوستایی نو برگرفته بوویه. له تقویم زرتشتی روژ هشتم، پانزدهم و بیست و سوم هر برج نیز دی ناو داره. ابوریحان بیرونی مەگویه دی مانگ را خُورمانگ نیز مەگوین و روژ اول مانگ را خره‌روژ یا خوره‌روژ ناون.

له آیین زرتشتی له هرکام ژ دی‌روژان ژ دی‌مانگ، جشنی برگزار مەبێت که کوشیار گیلانی له زیج جامع ای روژان را دی جشن مەناوه. نخستین جشن که له روژ نخست دی‌مانگ (اورمزد یا هرمزد) یعنی نخستین روژ پس ژ جشن یلدا برگزار مەبێت، دی دادار جشن یا «جشن خرم روژ» یا خوار روژ (روژ خورشید)، و یا نود روژ (۹۰ روژ تا نوروز) ناو داره. روژ هشتم ژ دی مانگ یا روژ «دی به آذر»، اولین جشن دیگان برگزار مەبێت که ابوریحان بیرونی له کتاب قانون مسعودی ژ ای جشن با عنوان «عید دی الاول» ناو برده و کوشیار ژ او با ناو «دی جشن» ناو برده. روژ پانزدهم ژ دی مانگ یا روژ «دی به مهر» جشن دیگان دوم (/دیبگان/بتیکان) برگزار مەبێت. له روژ بیست و سوم ژ دی‌مانگ یا روژ «دی به دین»، سومین جشن دیگان برگزار مەبێت. له بندهشن گولەل بادرنگ و کاردک و شنبلید به ترتیب وێژه روژان «دی به آذر» و «دی به مهر» و «دی به دین» معرفی بووین.

رویدادەل[edit | edit source]

  • ۱۹۱۳ - چاپ نخستین جدول کلمات متقاطع له نیویورک ورلد.
  • ۱۹۴۷ - اختراع ترانزیستور.
  • ۲۰۰۵ - شروع تخاصم میان چاد و سودان
  • ۱۹۴۱ - امپراتوری ژاپن له جریان جنگ جهانی دوم، هنگ کنگ را تصرف کرد.
  • ۱۹۵۱ - اعلام استقلال لیبی ژ ایتالیا.
  • ۱۹۶۸ - فضاپیمای آپولو ۸ با ۳ سرنشین وارد مدار مانگ بوو و ده بار به دور او چرخی.
  • ۱۳۴۱ - مأموریت نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بۆ حفظ صلح له کنگو. [2]

مناسبتەل[edit | edit source]

  • ۱- روژ میلاد خوار، جشن خرم روژ
  • ۵ - بازارجشن
  • ۱۴ - سیرسور، جشن گیاه‌خواری
  • ۲۰ - قتل میرزا تقی خان امیرکبیر (احتمالا)
  • روژ دا/مادر له اندونزی.

ناوگزارەل[edit | edit source]

روژ ثبت احوال له ایران به مناسبت سالروژ صدور اولین شناسنامه بۆ شخصی به ناو فاطمه ایرانی

زادروژەل[edit | edit source]

  • ۱۸۵۸ - جاکومو پوچینی، موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز گەورە ایتالیایی.
  • ۱۶۰۵ - تیانچی، پانزدهمین امپراتور خانەدان مینگ.
  • ۱۷۹۰ - ژان فرانسوا شامپولیون زانِستشمند، زوان‌شناس و شرق‌شناس فرانسوی.
  • ۱۹۱۸ - هلموت اشمیت، سیاست‌مدار آلمانی.
  • ۱۹۴۳ - سیلویا، شهبانوی سوئد.
  • ۱۹۰۵ - هوارد هیوز، هوانورد، مهندس و کارگردان آمریکایی.
  • ۱۹۴۳ - تاریا هالونن، یازهمین رئیس جمهور فنلاند.
  • ۱۳۰۰ - عباس سحاب جغرافی‌دان و نقشه‌نگار (کارتوگراف)، بنیان‌گذار زانست نقشه‌نگاری به شیوهٔ نوین له ایران.
  • ۱۳۰۸- محمد نوری، خوننده و آهنگساز ایرانی
  • ۱۳۱۳ - فروغ فرخزاد شاعر
  • ۱۳۱۸ - تولد سیروس طاهباز جمع‌کننده آثار نیما یوشیج
  • ۱۳۳۰ - نصرالله معین، خوننده سرشناس موسیقی پاپ فارسی
  • ۱۳۳۸ - حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان
  • ۱۳۴۱ - سهراب رحیمی شاعر
  • ۱۲۷۰- محمدعلی جمال‌زاده: اصفهان - داستان‌نویس
  • ۱۳۶۹-امین بیگ زاده: وازیگر، فیلم نامه نویس و تجار.

درگذشتەل[edit | edit source]

  • ۱۹۸۹ - ساموئل بکت نمایش‌نامه‌نویس، رمان‌نویس و شاعر ایرلندی.
  • ۱۵۲۴ - واسکو دا گاما دریانورد و کاشف پرتغالی له هند.
  • ۱۹۵۷ - اوکاوا شومیو، نویسنده و سیاست‌مدار ژاپنی و یکی ژ ترجمان قرآن به زوان ژاپنی
  • ۲۰۰۷ - اکبر رادی نمایشنامه‌نویس ایرانی.
  • ۲۰۰۸ - ساموئل هانتینگتون، زانستمند علوم سیاسی زانستگاه هاروارد.

منابع[edit | edit source]

  1. رئیس استخبارات پاکستان به کابل سفر کرد، بی‌بی‌سی فارسی
  2. لطفی‌نیا، سلیمان. «روزشمار تاریخ». هفته‌نامهٔ امرداد، شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهٔ ۲۸۹، ص ۸.