Wp/kus/Timkat

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Timkat
Timkat
party
Country of originEthiopia Dɛmisim gbɛlima
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Dɛmisim gbɛlima
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01491, https://ich.unesco.org/fr/RL/01491, https://ich.unesco.org/es/RL/01491 Dɛmisim gbɛlima

Timket (Ge'ez: ጥምቀት T’imk’et) anɛ Ethiopian Orthodox Tewahedo Church nɛ Eritrean Orthodox Tewahedo Church malʋŋkanɛ ka ba maani bɛ Epiphany. Ba maani linɛ yʋʋmpaal nwadig wʋsa dabpiinɛ awai daar wʋsa bɛɛ dabpisi daar yʋʋm sieba ni dinɛ an yinne nɛ Terr dabpiinɛ yinne daar Ge'ez calendar ni.

Timkat malʋŋ la tiendnɛ Yesu ku’om sʋʋb bɛ River Jordan. Nidib mi’ malʋŋ la nɛ din zi’eni tisid Wina’am ku’om sʋʋb la (nwɛnɛ Kristo biis bɛdegʋ maan si’em bɛ Holy Land la ba ya’a kaae/ keŋ Jordan).

Timkat malʋŋ maalʋg saŋa, Tabot, dinɛ an zanbini zi’eni tis Wina’am nɔnaar daka dinɛ bɛ Ethiopian altar nam wʋsa ni la (nwɛnɛ Westhern altar kugir), ba viligi dinɛ nɛ fukanɛ ligiid zu’oe ka maan maan la zii li o zugin.[1] Tabot, dinɛ ka sɔ’ wʋsa pʋ nyɛt na’ana ka di ya’a ka’anɛ maan maanib la, zi’eni tis Kristo tʋm pa’al ye onɛ an Messiah la on da ken’ Jordan ye o sʋ Wina’am ku’om la. Divine Liturgy malʋŋ la maanɛ kɔlʋg dɛn’ɛr bɛɛ bɛʋgin bɛkɛʋg nwɛnɛ kɛfa ayi. Ka ba barik kuosuokanɛ kpi’e anina la keŋ paae bɛkɛog ka kabig ku’om la missig banɛ bɛ ani la, ka ba sieba sig ku’omin la mi’isi ba mɛŋ, ka di pa’an Wina’am ku’om sʋʋb kaanbʋg. Amaa malʋŋ la pʋ naae anina; Donald N. Levine vɛnligi pa’al ban da maani li si’em yʋʋm tusir, kɔbiswai nɛ pisyuobʋ nam la ni.

Timkat 2020

Timqat Daar niŋtaŋ, nidib bɛdegʋ na la’as malʋŋ zin’igin la, ka banɛ kul yin ye bag bis bi’ela la lɛbna, ka ba bi’el Kasi daka la keŋ ka la keŋ karimdɔɔgin nɛ vɛnlim nɛ di’ema. Ka Wina’am nidib la ye fu-wa’ad  nɛ ma’asim tiis ka yʋ’ʋm Wina’am yʋʋma ka kpɛɛmnam la gaad tuoni ken baalim-baanlim, ka dasam yʋʋmid yʋ’ʋma baanlim, yʋ’ʋm banɛ pʋ vuuda ka biis la mɛ zɔti giligid nɛ tʋʋma kɔn’ɔb kɔn’ɔb ka mɛ tun’e paas tʋʋma la ni. Ban yɛɛ ba fu-vɛnlis la,pʋ’ab la mɛ maan sumalisim ba yɔlisim dabisir yʋʋm pʋʋgin la. Ka dasam nɛ pʋ’asada mɛ wa’ad ka ian’ad agɔl nɛ teŋin wa’ad ka pʋ gɛɛnda. Malʋŋ kaŋa mɛ da paasi an UNESCO intangible heritage. Ba ya’a ti mɔr Kasi nɔnaar daka la lɛbisi li zin’igin, sɔ’ wʋsa lɛbidnɛ kun yin ye o maal sumalisim. Vʋ’ʋsim daar kaŋa anɛ vʋ’ʋsim daar titada la yinne li ya’a pʋn ka’a vʋ’ʋsim daar tita’arɛ.[2]

Footo pa'an Timkat malima

UNESCO da zaŋ Timkat nɛ yʋʋm tusia ayi nɛ piinɛ awai (2019) la ni paas Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.[3]

Gbanvɛɛnsa

  1. https://books.google.com/books?id=llmCOvtWcUcC
  2. https://books.google.com/books?id=uP16oAEACAAJ
  3. https://ich.unesco.org/en/lists