Wp/kus/Tamale

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Tamale
Tamale
city, big city, metropolitan area
Official nameTamali Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish, Hausa, Dagbani Dɛmisim gbɛlima
DemonymTamali Dɛmisim gbɛlima
Official languageEnglish, Dagbani Dɛmisim gbɛlima
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Capital ofNorthern Region, Tamale Metropolitan District Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityTamale Metropolitan District Dɛmisim gbɛlima
Located in time zoneUTC±00:00 Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location9°24′27″N 0°51′12″W Dɛmisim gbɛlima
Contains the administrative territorial entityTamale South, Tamale North Constituency, Tamale Central Dɛmisim gbɛlima
Twinned administrative bodyLouisville, Fada N’Gourma, Niamey Dɛmisim gbɛlima
Shares border withSagnarigu Municipal District, Savelugu Municipal District, Nanton District, Kumbungu District, Tolon District Dɛmisim gbɛlima
Official websitehttp://www.tamale.ghanadistricts.gov.gh Dɛmisim gbɛlima
Map

Tamale (Dagbani: [ˈtamali]) anɛ tempʋtita'ari tis Northern Region, Ghana[1]. Di anɛ tempʋtita'ar kanɛ paas atan' Ghana ni, ka mɔr nidib wʋʋ 730,000[2]. Teŋpʋʋg la anɛ tempʋkanɛ nɔbigid tɔ'ɔtɔ gat West Africa wʋsa[3][1]. Ghana Tourism Board dim gaŋ teŋ la nɔɔr atan' ye di anɛ tempʋkanɛ an nyain Ghana ni[4]. Di bɛnɛ 600 km (370 mi) Accra ya-datiʋŋ.Tamale bɛnɛ Dagbon teŋgbang dinɛ an teŋgbang kʋdʋg Ghana wʋsa. Ba malima paŋ wʋsa bɛnɛ Dagbon Na'ab ni, Ndan Yaa Naa, onɛ bɛ Yendi (Yani). Yendi an buudi la teŋtita'ar nɛ ba Na'akʋk la zi'ig. Buudi pian'ad kanɛ ka Tamale dim pian'ad anɛ Dagbani[5].

Tamale bɛnɛ zi'ikanɛ kpi'enɛ sits Eropean la zʋgɔ, African Ya-tuona, nɛ African Ya-datiʋŋ da'asi mak nɛ Ghana Ya-dagɔbʋg teŋpʋʋs. Di anɛ political, economic nɛ financial zi'igi tis Ghana Ya-datiʋŋ.

Teŋpʋʋg la mɔri tiis nɛ kɔldaadi kanɛ kɛ ka Ghana la'as nɛ Africa Ya-tuona nɛ Ya-datiʋŋ. Teŋpʋʋg la tɔlʋŋ zi'ig bɛnɛ district kanɛ di'esid sʋ'ʋlʋm la wʋsa ligidi lʋga nɛ lʋga banɛ wʋsa bɛ Ghana nɛ Ghana nya'aŋ lʋga banɛ ka' gɔmma dinnɛ[6].

Teŋpʋʋg la saam gbɛɛnsa nɔbigi zu'oe sʋ'ʋŋa, nɛ mɛɛnsa dinɛ ka ba nɔk ligidi kpɛn'ɛs. Tamale nɔbignɛ yi nidib la'asʋg nɛ mɔɔd dɔɔd tempʋʋgin la paas nɛ na'asaamɛɛbnam wʋsa. Tamale mɛɛb banɛ an paala nɛ mɛ kʋda anɛ Tamale Stadium dinɛ an mɛ paalig (nannanna yʋ'ʋn an Aliu Mahama sports Stadium dinɛ ka ba nɔk Ghana Zugdaan Nya'andɔl onɛ dig o nu'ug zug yʋ'ʋri pʋd, Alhaji Aliu Mahama), ba nɔknɛ teŋin la bɔɔl nwɛ'ɛb paalʋ mɛ', Kaladan Paalʋ. Mɛɛb nwa nɔbigir bɛnɛ saŋkanɛ da an 2008 African Cup of Nations la. Tamale sports stadium ka ba da nɔk Zugdaan Nya'andɔl kʋdʋgi pʋd, Alhaji Aliu Mahama yʋʋm 2018 la ni. Pʋn'upʋnami an dinɛ ka nidib la mɔri kennɛ ba kena.

Nidib banɛ bɛ anina an Dagombas gaad 80% , ka nidib 90.5% an Mɔɔm[7]. Nɛ' bigis ye Tamale dim bɛdigʋ anɛ Mɔɔm, ka dinɛ paas anɛ Tamale Central Mosque, Afa Ajura Mosque (Anbariya Mosque), Afa Basha mosque (Nuuria mosque) nɛ Ahmadiyyah Muslim mission Mosque bɛ anina la.

Di pin'ilʋg

Tamale bɛnɛ kʋdʋmɛn tɔlʋg suokitta ni; di pin'ili nɔbignɛ an tɔlʋŋ zi'igi tis Northern region yʋma banɛ zulum sa. Ya-datiʋŋ–dagɔbʋg suor kanɛ yit Paga nɛ Bolgatanga wa'ae Salaga la, ka sieba mɔri ba la'adi kpɛn'ɛd Tamale na. Yaarim yitnɛ Daboya, tisid Tamale ya-datiʋŋ nɛ ya-tuona, ka dɔl suor kanɛ wa'ae Yendi la. Suokanɛ paas atan' ken Gushegu paad tepʋʋg la ni ka gat Gonja kingdom, Damongo. Zi'ikanɛ ka da' la bɛ nannanna ka lɛn an na'azaki tis Gulkpe naa, ka ya'ad Barclays Bank ka kpi'e gbana dɔɔg la, dinɛ bigis kʋdʋmɛn suokitta la.


Gbanvɛɛnsa

  1. 1.0 1.1 https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Tamale-West-Africa-s-Fastest-Growing-City-270959
  2. https://www.macrotrends.net/cities/21110/tamale/population
  3. https://population.mongabay.com/population/ghana/
  4. https://en.m.wikivoyage.org/wiki/Tamale
  5. https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/geography/tamale.php
  6. http://ghana-net.com/tamale.html
  7. https://tamalemetro.gov.gh/about-tama/