Wp/kus/Joseph Kofi Adda

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Joseph Kofi Adda
Joseph Kofi Adda
human
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameJoseph Dɛmisim gbɛlima
Date of birth22 April 1956 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthNavrongo Dɛmisim gbɛlima
Date of death14 October 2021 Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, financial economist, business consultant Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 4th Parliament of the 4th Republic of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNew Patriotic Party Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima

Joseph Kofi Kowe Adda da anԑ Ghana pↄlitis nwԑ’ԑd, o da anԑ wadmaan tʋm bԑ wadmaanib yir la ka mԑ tʋm linԑ an  Minista Wabʋg Na’adↄↄg gↄmina saŋa Akufo-Addo win ti nwadig yinne la ni yʋʋm 2021 la ni. Ba da du’a o nԑ nwadis anaasi la dabisim pisi nԑ ayi' 22, yʋʋm 1956 ti paae nwadis piiga la dabisim pii nɛ anaasi yʋʋm 2021 la ni. O da anԑ onԑ mↄr gbaʋŋ kati wa’ae ligidi zanlim yԑla nԑ suranwԑ’ԑd.

Vʋm pin’ilʋg nԑ sakur yԑla

Ba du’a Joseph Adda nԑ n bԑ Navrongo, tempʋʋg tita’ar linԑ bԑ Kassena-Nankana sʋ’ʋlʋm Upper East Region Ghana la.[1]O da keŋi o secondary sakʋr nԑ St. John's School, Sekondi ka di’e digirii kasԑta gbaʋŋ linԑ an pↄlitis nԑ economics la n yi Indiana Wesleyan University, linԑ bԑ Marion, Indiana, United States la, lin da yi yʋʋm 1979 ti paae yʋʋm 1982 la ni la. Ka yʋʋm 1982 ti paae yʋʋm 1984 la ni, ka o da bԑ Columbia University, linԑ bԑ New York, ani ka o maal o mastԑs digirii zamisʋg linԑ an International Affairs, ka o zamisʋg nwa zug da anԑ ligidi mↄrim nԑ Banking yԑla.[2]O da tↄlisi ya ya’as n di’e kasԑta gbaʋŋ linԑ an African Studies n bԑ Nyunivԑsiti kan nɔɔ ni. Ka yʋʋm 1989 la ni, ka o di’e kasԑta gbaʋŋ linԑ ye o zamis French pian’ad la ka lԑn zamis linԑ ka ba buon ye civilization la yi Sorbonne University, Paris, France ni.[1]

Tʋʋma

Joseph Adda da tʋmnԑ an onԑ gↄsid nԑ onԑ an suranwԑ’ԑd.[3] O da tʋmnԑ an kpԑԑm n bԑ Ministry of Trade and Industry Ghana yʋʋm 1983 la ni. Ka yʋʋm 1983 nԑ yʋʋm 1984 la ni, ka o tʋm an onԑ an gbaʋŋ zamisʋg vԑԑns-vԑԑns n bԑ Third World Trade Institute, New York, USA. Ka yʋma ayi' nya’aŋ,ka o tʋm an kpԑԑm kanԑ an Darԑta n tis Equitable Financial Service, Inc., in New Jersey, USA.  Adda da lԑn tʋm n bԑ Essex County College, Newark, New Jersey, USA yʋʋm (1986 – 1988) la ni, ka tʋm bԑ Thomson McKinnon Securities Inc., New York (1989 – 1991) la ni ka tʋm nԑ Deloitte and Touche Consulting, (West Africa), n bԑ Ankara yʋʋma (1991 – 1994) la ni.  Lin yi wʋʋ yʋʋma 1994 la ni sa, Joseph Adda n an Darԑta tis Omni Consulting International (Ghana) Ltd tʋʋma la.[2]Ka lin da yi yʋʋma 1996 ti paae yʋʋma 2000 la ni, ka o tʋm n bԑ tʋʋmnamin zi’is kↄn’ↄb-kↄn’ↄb ka li kas-kas anԑ Minista banԑ gↄsid Ghana ligidi  yԑla la.[1]

Vↄt la yԑla

Adda yiiga kpԑn’em wadmaanib yir la da anԑ yʋʋma 2003 la ni. Ba da maali alԑm maligim vↄt vↄtʋg ka ba da vↄt ka o di n tis Navrongo Central linԑ bԑ Upper East Region Ghana sʋ’ʋlʋm la John Achuliwor onԑ da wadmaan la kʋm la nya’aŋ la.[4]O da lԑn di’e kʋk la ya’as yʋʋma 2004 vↄt la ni. O da zi’enԑ Wabʋg Na’adↄↄg la zugu nya’a di.[5][6][7]O sʋ’ʋlʋm la da paas wadmaanib kʋkʋs ayi la n yi kʋkʋs la kanl wʋsa linԑ da an piina atan’ la 13 Wabʋg Na’adↄↄg dim wadmaanib la da di n bԑ Upper East Region la.Wabʋg wadmaanib la da gat ba da mↄri 128 n yi wadmaanib kanl wʋsa linԑ an 230 kʋkʋs la wʋsa ni.[8]Vↄt linԑ ka o da paam anԑ 12,444 n yi vↄt la kanl wʋsa linԑ da an 31,657la

Kↄbiga pʋʋginԑ o da mↄri 39.3% vↄt la wʋsa ni.[9] Onԑ Gabriel Pwamang onԑ da PNC nid la, Andema Emmanuel onԑ da Ma’asim Tiig nid, Azantinlwo Anemana Jennifer Grace onԑ da CPP nid la, Bagonia Grace DPP nid la, Donald Amuah, Otito Werseh nԑ Achuliwor A. banԑ da zi’enԑ ba mԑŋ nyari, ba wʋsa da paamnԑ vↄt bam 6,512, 6,201, 140, 83, 2,262 nԑ 4,015 wʋʋ ba yʋda la tʋʋnl taaba si’em la yi vↄt la wʋsa ni. Kↄbiga pʋʋginԑ ba wʋsa da mↄri 20.6%, 19.6%, 0.4%, 0.3%, 7.1% and 12.7% wʋʋ ba yʋda la tʋʋnl taaba si’em la vↄt la kanl wʋsa ni.[6][5]

Pↄlitis nwɛ'ɛb yɛla

Gↄmina John Kufuor da gaŋi Adda ye o an minista kanԑ gↄsid saalib paŋ nↄbigir nԑ tʋʋma nↄgusʋg yԑla yʋʋm 2005 la ni.[10] Ka yʋʋm 2006 ani ka o si’iŋi o minista tʋʋma la.[11]Lin nya’aŋ ka Gↄmina Kuffuor tiak o tʋʋma la tis Felix Owusu-Adjapong ye o an minista la. Joe Adda da lԑn di’e kʋk la Wabʋg na’adↄↄg la li vɔↄdʋg linԑ da maal yʋʋm 2008 ni la.[12] Lin nya’aŋ ka o kↄ'ɔŋ kʋk la yʋʋm 2012 ka Mark Woyongo di ka bas o.[13]

O vʋm bԑllim

Adda da di pu’a mↄr biis ayi.[2]O da anԑ Kristo biig.[14] O da anԑ Catholic karim biig.[2]

O kʋm yɛla

Adda da kpinԑ nwadis piiga la ni dabisim pii nɛ anaasi Alamis daar, yʋʋm 2021 la ni n bԑ Legon Sibiti linԑ bԑ Ankara sʋ’ʋlʋm la ni.

Gbanvԑԑnsa

  1. 1.0 1.1 1.2 https://web.archive.org/web/20070415200335/http://www.ghana.gov.gh/governing/ministers/ada.php
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 https://web.archive.org/web/20160506160910/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=25
  3. https://web.archive.org/web/20071011103451/http://www.ghanadistricts.com/mps/?r=8&PHPSESSID=83d8e3e6fb8b173f937b3da4fd190fc5&mpd=174&PHPSESSID=83d8e3e6fb8b173f937b3da4fd190fc5
  4. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=34533
  5. 5.0 5.1 https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/uppereast/173/
  6. 6.0 6.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Kofi_Adda#:~:text=Personal%20tools-,Elections%202004%3B%20Ghana%27s%20Parliamentary%20and%20Presidential%20Elections.%20Accra%3A%20Electoral%20Commission%20of%20Ghana%3B%20Friedrich%20Ebert%20Stiftung.%202005.%20p.%C2%A0186.
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Kofi_Adda#:~:text=Personal%20tools-,Elections%202004%3B%20Ghana%27s%20Parliamentary%20and%20Presidential%20Elections.%20Accra%3A%20Electoral%20Commission%20of%20Ghana%3B%20Friedrich%20Ebert%20Stiftung.%202005.%20p.%C2%A0184.
  8. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  9. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/president/index.php
  10. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=74556
  11. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=103354
  12. https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
  13. https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
  14. https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Kofi_Adda#:~:text=Personal%20tools-,Ghana%20Parliamentary%20Register%2C%202004%2D2008.%20Ghana%3A%20The%20Office%20of%20Parliament.%202004.%20p.%C2%A083.