Jump to content

Wp/kum/Тарковский Жамалутдин Далгъатны уланы Таргъулу

From Wikimedia Incubator
< Wp | kum
Wp > kum > Тарковский Жамалутдин Далгъатны уланы Таргъулу
Жамалутдин къатыны Фатимат бийке булан бирче

Тарковский Жамалутдин Далгъатны уланы Таргъулу (Жамалутдин Тарковский) (1849 йыл, Тёбен Къазаныш, Темир-Хан-Шура округу, Дагъыстан якъ — 1906 йыл, къабуру Тёбен Къазанышда) - шавхалланы тухумдан бийи, 1849-нчу йылда Абу-Муслим-хан Тарковскини уллусу уланы Далгъатны агьлюсюнде тувгъан.

Оьрюм вакъты

[edit | edit source]

Мадрасаны тамамлагъан сонг, Темирханшурадагъы орта дуньяви охувханасын да битдирип, оьзюне 18 йыл болагъанда, Ставропол шагьарда оьр асгерли уста охувханагъа тюшюп, ону оьр къыйматлар булан битдире ва хыйлы йыллар асгер къуллукъда ишлей. 33 йыллыкъ чагъында ол асгер къуллукъдан майорну рутбада истифагъа чыгъа.

Темир-Хан-Шура наиблик

[edit | edit source]

Бир девюрде Темир-Хан-Шура айрыча бийлик болгъан, жамиятны башында да ахырынчы Шавхал Шамсутдин Таргъулу (Жамалутдинни атасын Далгъатны иниси) бий болгъан. Шамсутдин бий гечинген сонг Темир-Хан-Шура наиблиги къурулгъан. Эсгерилген наибликге 13 юрт таби бола болгъан. 1882-нчи йыл Жамалутдин Таргъулу Дагъыстанны губернаторуну буйругъу булан Темир-Хан-Шура наибликге наиб этилип белгилене. Жамалутдинни яш йыллары Къазанышда оьтген, ону шаршарларында, тап-таза, гюмюш йимик оьзен сувларында киринген. Жамалутдинни яш заманындан берли халкъ булан тыгьыс байлавлугъу болгъан, уллулардан оланы хабарларындан оьз халкъыны азиз яшавуну гьакъында кёп эшитген ва гёрген. Яшдан берли юреги халкъны яшавун яхшылашдырывгъа бакъдырылгъан Жамалутдин-наиб Дагъыстанны халкъы, айрокъда къумукъ халкъ Русиядан айрылмагъа ярамайгъанны тюшюнген ва шо ойну халкъгъа англатып юрюген.

Шо саялы буса ярай, Жамалутдин наибни девюрюнде Дагъыстанны атлы асгеринде юзлер булан къазанышлылар къуллукъ этген. Оланы хыйлылары оьр асгер рутбелеге ете болгъан. Шо девюрде Русияны асгеринде къуллукъ этген къазанышлыланы 12-си полковник рутбагъа ете болгъан.

Жамият чалышывчулукъ

[edit | edit source]

Наиб юртдагъы абурлу, билимли адамлардан ойчухана къургъан. Ол жамиятда этмеге тюшеген уллу ишлени ойчуханада ойлашып эте болгъан. Ону заманында юртну халкъыны яшаву яхшылашсын учун кёп иш этилген, о девюрде юртда дюньяви охувхана къурулгъан. Ханкёпюр де Жамалутдин наибни тал

бына гёре этилген. Сонг да, Оьркъазанышгъа барагъан ёлдагъы, Карантайгъа чыгъагъан ердеги таш кёпюрлер де наибни девюрюнде этилген. Ол ёллар къурувгъа кёп агьамият берген. Темирханшурагъа барагъан таш ёлну янгыртып къургъан, огъар халкъны къуршап, чакъа тёкдюрген, сонг Къарабудагъгент наиблик булан аралыкъ болсун учун Камайны, Сапар чапчакъны боюнда Ханёл деген ёл къургъан. Авлакъланы сугъармакъ учун татавуллар да ишлетген. Уллугент татавул Жамалутдин наибни заманында къурулгъан. О татавул тав тюпден Атланавулгъа ерли ишленген.Татавулну ишлейгенде, оьзю ёлбашчылыкъ этген. Ойлашып къараса, о тынч иш тюгюл. 20 чакъырым мезгилде къол булан татавул ишлемек. Шо ишни ол юртну халкъы бай болсун, мадарлы яшасын деп этген. Шо татавулдан 700 гектар ердеги сабанлыкълар сугъарылмагъа башлангъан ва гьар гектардан алынагъан тюшюмню къадары артгъан, халкъыны байлыгъы да артмагъа башлагъан. О заманлар болгъунча къазанышлылар гьайванчылыкъ булан машгъул болгъан, ашлыкъны башгъа ерлерден гьайван малгъа алышдырып юрюген. Наибни девюрюнде бизин юртну халкъыны кёп байлыгъы болагъанлыкъны исбат этеген бир нече далиллер бар. Пачалыкъ архивни 1913-нчю йылдагъы далиллерине гёре, шо йылларда Къазанышны 98 минг малы, 20 минг къара тувары, йылкъысында 12 минг ат болгъан. Наиб Жамалутдин юртгъа ичеген сув тартгъан, бир нече ерлеге булакълар чыгъаргъан.

Китаплар

[edit | edit source]

Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wp/kum/Тарковский_Жамалутдин_Далгъатны_уланы_Таргъулу&oldid=6258778"