Wp/kum/Мёчиев Казим

Казим Мёчиев (къарачай-малкар. Мёчюланы Беккини яшы Кязим ) (1859-1945) – малкъарлы шаир. Мёчиев Казим 1859-нчу йылда Холам-Бызынгы авузуну бек бийикде орналгъан эли - Шыкъыда тувгъан. (Адабият арада ол 1866-нчы йылда тувгъан деп де юрюле). Кязим бир башлап мадрасада охугъан сонг, къумукъну Эндирей деген юртунда устазлардан дарс алгъан.

20 йыллыкъ чагъына етгенде охувлу-билимли улан темирчи касбуну юрютеген атасына къол ялгъама башлай. Бара-бара оьзю де айтылгъан темирчи бола. Балкъарлы язывчу ювукъларыма мен масхара-герти ёлунда: "Буса шаир Кязимни фамилиясы ону касбусундан гелгендир. Олай болгъанда, огъар къумукъча "Меччиев" десе де къыйышмай тюгюл", - деп де айтдым. Болма да ярай.

Кязим Мечиев табиатны алдында адамны къудратлы гючюн, адамны гьакъыл-оюну теренлигин, ол яратгъан имаратлар оьлмейгенин йырлагъан. Не заман, не ерлерде онгайлы болса да, ол оьзюню билимлерин артдырма чалышгъан. Европа культурасы булан толумлу танышлыгъы болмаса да, Кязим шаркъ (гюнтувуш) пачалыкълагъа кёп керенлер сапар чыкъгъан. 1903-1910-нчу йылларда ол оьзге бусурманлагъа къошулуп гьаж къылма баргъан. Ону булан Маккагъа баргъанлар, гьажын да къылып, борчун кютюп гери къайттъан буса, Кязим о сапарында эки-уьч йыллар къалып, билимлерин артдыргъан, уьйдеги китапханасына сыйлы китаплар излеген. Гюнтувуш алимлени, шаирлени атларын уллу гьюрмет булан эсгерген ва кёбюсю асарларын сапарны вакътисинде ярата гелген. Къайсы пачалыкъда болсада, языкъ халкъны къысматын ойлашып, ону оьз халкъыны къысматы булан янаша салып къыйналгъан ва эркинликге, чыдамлыкъгъа, сабурлукъгъа чакъыргъан. Халкъыны оюн-дертин йырлайгъан сюзюк юрек булан Аллагьына сужда къылгъан. 1945-нчы йылда Талды-Кургъан деген къазахстанлы областда гечинди.

Китаплар

Теппеев А., Кязим Мечиев. К 120-летию со дня рождения основателя балкарской литературы. Нальчик, 1979.
Бабаев И., Поэтге сынташ (Памятник поэту) / К 125-летию Кязима Мечиева // МТ. 1984. № 4. С. 24
Бегиев А., Мечиланы Кязимни чыгъармачылыгъыны юсюнден (О творчестве Кязима Мечиева) // МТ. 1996. № 4. С. 4—18

Байланывлар