Wp/kum/Къаплан Мурат Рашитханны уланы
Къаплан Мурат Рашитханны уланы (1915-1980) — белгили къумукъ алим.
Яшав йолу
[edit | edit source]1915-нчи йылда тувгъан. Атасы Тав Републигини Ичкери Вазири Рашитхан Къаплан бий оьлген йыл Мурат Маскевдеги политехник институтну битдире. Ишге де тюшгенче ол Воркутагъа сюргюн этиле. Шодан таба ол Уллу Ватан давгъа да гете. Орденлеге, медаллагъа ес болгъан Мурат капитан чин булан уьюне эсен-аман къайта.
Илму гьаракат
[edit | edit source]Сонг да, техник илмуланы докътору, профессор Мурат Къаплан С.П. Королёвну илму ойчусу, космос техникни баш касбучусу, ренкли телегёрювню баш эксперти болуп илмуда бек агьамиятлы янгылыкълар ярата. Маскевде радио байлавлукъну илму-ахтарыв институтунда ишлей туруп, Мурат «Комсомолец» деген детектор-алывчу яратып (1948 й.), конструкторланы арасында оьтгерилген бютюнсоюз конкурсда алдынлыкъ ала.
1963-нчю йылдан башлап шо институтну илму яндан мудирини орунбасары, «Молния-1» деген биринчи байлавлукъ ватандаш сателитни ишин юрютювде баш конструктору болуп чалыша. Ол совет космос тармагъында инг уллу алимлерини бириси. Мурат Къапланны башчылыгъы булан «Молния-1» сателитден таба дюньяда биринчилей болуп Маскев-Владивосток космос телекёпюр оьтгерилген.
Ол ССЖБ-ни Пачалыкъ савгъатыны (1968, 1975 йй.) эки керен лауреаты да дюр. Эки керен Загьмат Къызыл Байракъ орден булан (1963, 1973 йй.) савгъатлангъан. Кёп илму ишлени, «Автоматическая подстройка частоты» деген кёп тыш пачалыкъ тиллеге де гёчюрюлген китапны ва башгъаларыны да муаллифи. Айтылагъан кюйде, Мурат белгили Н. Гребнёвну къызардашы булан уьйленген болгъан. 1949-нчу йыл тувгъан уланына оьзюню атасы Рашитханны аты да тагъыла. Мурат 1980-нчи йылда Маскевде гечинген ва онда гёмюлген.