Wp/kum/Аманхор
Аманхор — къумукъланы халкъ игити, гьикаяланы къагьруманы.
Яшавуну суратлавундан
[edit | edit source]1670-нчи йылда тувгъан. О замандагъы Аштархан шагьардагъы мактапларда охуп, яхшы билим алгъан. Атасы оьлген сонг, анасы ва къызардашы булан гёчюп, гьалиги Къызлар шагьарны боюндагъы юртларда яшагъан. Аманхор ханланы заманында халкъ чегеген зулмуланы яш чагъындан тутуп гьис этген. Артда буса, Татарханны хансарайында къуллукъ этеген йылларында, гьакимлик сюреген нажжас тайпаланы ишлерин оьз гёзю булан гёрген. Оьзюне ёлдашлар табып, ол зулмучулагъа къаршы ябушгъан. Къызлар бойдагъы ярлы халкъ бийлеге-ханлагъа къаршы башгётереген гюнлерде Аманхор ябушувну башын тутгъан. Башгётерив тюп болмагъа башлагъанда, оьзю янгыз Татарханны хансарайына гирип, ону оьлтюрген. Тек янгыз бир хан оьлген булан халкъ эркинликге чыкъмай. Шо саялы да Аманхор ондан сонг да зулмучулагъа къаршы ябушувун узата. Халкъны гертиликге гёзюн ачагъан йырлар, хабарлар ярата. Аманхорну игитлиги айлана якълагъа белгили бола. Кёп къумукъ йыравчулар Аманхорну къоччакълыгъын макътап йырлайлар. Ону 1706-нчы йылда асып оьлтюрелер. Аманхор язгъан йырлар, ол айтгъан хабарлар къолъязыв китапларда сакълангъан.
Адабиятда
[edit | edit source]Аманхор – А.Гь. Ибрагьимни 1915-нчи йылда язылгъан «Аманхор» деген романыны баш игити. Ахырда халкъ къагьруманы, пагьмулу шаир ва таварихчи Аманхор бийлени къолуна тюше.