Wp/krl/Väistärikki

Väistärikki

Väistärikki (Motacilla alba) on väistärikkien heimoh ta šamannimiseh šukuh kuuluja pitkäpurštoni čiučoilintuluatu. Livvissä linnun nimi on pästärikki ili pästärikkö ta šuvikarjalašša päistärikkö. Kiestinkissä ta Kontokissa lintuo kučutah nimellä päistärikki, ta Pistojärven puolešša šiitä šuatetah käyttyä niise nimityštä väistrikki.

Koko ta näkö

Väistärikki on 16,5-19 senttimetrin pituni ta 18-23 gramman painoni lintu, kumpasella isäččy on emäččyö šuurempi. Šelkä on harmua ta vačča valkie, piän etupuoli valkie ta piälakka mušta, šamoin kakla. Vanhan isäčyn rožissa on enämpi valkieta ta piälakalla enämpi muštua kuin emäčyllä ta nuorilla linnuilla. Häntä on pitkä, ta väistärikki häilyttäy šitä kävelleššäh omah luatuh.

Elinaloveh

Väistärikin elinaloveh

Väistärikin jiäliččie

Väistärikki pešiy luajalla alovehella Europašša, Aasijašša ta Pohjos-Afrikašša. Talvekši še muuttau šuveh Lähi-itäh ta Aasijah. Pešäh še luatiu koršista ta šammalista läš mihnih paikkah ta vuorittau šen villalla ta karvoilla. Emäččy muniu oraškuušša 2-7 jiäliččyä. Pojat rotiuvutah 10-15 suutkien jälkeh ta lähetäh pešäštä 11–16 suutkie jäleštä. Lintu šyöy hyönteisie ta muita šelkärankattomie, ka toičči niise leivänšoruja (muruja) ta ruuvvantähtehie.

Muut nimet

Šuurešša ošašša karjalan murtehie linnun nimi peruštuu nimien päistärikki ta väistärikki eri muunnokših. Niise Rantašuvi-Šuomen murtehissa lintu tunnetah nimellä väistäräkki, ka kirjakieleššä šen nimi on västäräkki. Salmissa lintuo on kučuttu niise nimellä jiänpotkiene.

Rahvahanperinneh

Väistärikki on ylehini lintu niise rahvahanperinteheššä. Tunnetuimpie šananparšie on laušahuš "kuu kiurušta kešäh, puoli kuuta peipposešta, väistärikistä vähäni, piäčkyseštä ei ni päivyä", mi tarkottau šitä, jotta kešän tuloh ei ole enyä pitkyä aikua väistärikin tulon jälkeh. Nimi "jiänpotkijaini" tuaš on tarkottan šitä, jotta väistärikki paluau jiän lähön aikah ili hajottau jiät. Šuomešša lintu on tunnettu šamua tarkottajalla nimellä kallonpotkuttaja.

Ympäri Šuomie on ušottu, jotta mitä enämpi väistärikköjä hyppelöy pellolla kynnännän ta kylvön aikah, šitä parempi vil'l'avuoši tulou. Sortavalašša lintuo on kučuttu jopa kylvettäjäkši. Karjalašša väistärikin toini nimityš on ollun vagolindu. Veššeläštä ta šukkelašta imehniseštä on šuatettu šanuo, jotta "on kuin väistärikki".

Väistärikki on Latvijan kanšallislintu.

Aihiešta muijalla

• Luontoportti (šuomekši)
• Suomen lintuatlas (šuomekši)