Wp/kri/Krio Langwej
| Krio(tòk) | |
| Kòntri | Sa Lon |
| ISO 639 | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | kri |
Krio(tòk) òr Sa Lon Kriol òr Salontòk na dhi lingua franka, èn na dhi de facto natiònkain tòk tòko thruhaut Sa Lon na Wèst Afrika. Krio toko bay 97% Sa Lonim populatshòn èn i de wanifay dhi differènt èthniadèm na dhi kòntry, abòvòll fòr dhèm markit èn fòr dhèm sòkietaskain interaktshòn with dhèm kòmpin. Krio na dhi men tòk fòr kòmmunikashòn amòng Salonmandèm insai èn autsai dhèm kòntry. Dhi tòk na dhi fùrstòk dhi Sa Lon Kriol pipul òr Kriodèm, (wan kòmmunitas mekapo bay bòt sòm 300,000 pipuldèm we na dhi kamaftarmandèm dhi frio slevdèm we kòmòt Karibia, Nòrth Amèrika èn dhi Wanifayo Kingdòm), èn i spiko lèkkè sèkòndtòk bay òdhar Sa Lonmandèm, na dhèm milliòndèm, we bilong dhi kòntryim òdhar èthniadèm. Inglandtòk na Sa Lonim òffiskain tòk, wheras Krio, na spait im kòmmòn yuzazh òllsai na dhi kòntry, nò gèt nò offiskain status.
Història
[edit | edit source]Bifor na dhi Kriodèm nòmòr bin de tòk am bikòs na dhèm tòk bùt naw òll èthnia de tòk am. Fùrstèm we dhi markitmandèm we kòmòt Europa bin de kam Afrika, dhi watarsai pipuldèm mek wan pijin fòr ebul fòr tòk with dhèm. Dhèn dhi slevdèm we bin de Amèrika dhèm kam fòr bil Fritòng èn dhi pijin we dhèm bin de tòk miks with dhi fùrs pijin èn bòku Afrikatòkdèm plùs Frankiatòk èn Pòrtugaltòk fòr mek Krio. Tidey Krio (Salontòk) na tòk with im yon ruldèm èn struktura èn na wan pan Sa Lonim natiònkain tòkdèm.
Distributshòn
[edit | edit source]Grammatika
[edit | edit source]Wòrdbes
[edit | edit source]Dhi men tòk we dhèm tek mek Krio na kolonitèmkain Inglandtòk. Frankiatòk èn Portugaltòk bòksùp insai plùs bòt sòm twelv òdhar Afrikatòkdèm lèkkè Yoruba, Akan, Mènde èn Fula. I fiba dhi Patwa we dhèm de tòk na Karibia en Nigèriakain Pijin.
Raitstayl
[edit | edit source]Na dhi Latiumkain Alfabèt dhèm de tek rait Salontòk. Pantap dhat sòmtèm dhèm kin yuz sòm lèttardèm we dhèm pull kòmòt na dhi Afrika Refèrèns Alfabèt so na dhi wan hol alfabèt dhis.
| A a | B b | Ch ch | D d | E e | Ɛ ɛ* | F f | G g | H h | |
| I i | J j | K k | L l | M m | N n | Ŋ ŋ* | Ñ ñ* | O o | Ɔ ɔ* |
| P p | R r | S s | T t | U u | V v | W w | Y y | Z z |
(*Dem wan-dem-ya komot na African Refrence Alphabet.)