Jump to content

Wp/kri/Istri fò Sa Lon

From Wikimedia Incubator
< Wp | kri
Wp > kri > Istri fò Sa Lon

Fɔs, pipul dɛn we kɔmɔt na Afrika bin de de na Sa Lon, lɛk 2,500 ia so bifo dis tɛm. Di Limba dɛn na bin di fɔs trayb we dɛn bin no se bin de na Sa Lon. Di bɔku bɔku ren fɔrɛst we bin de na di tropik bin mek sɔm pat pan di rijyɔn nɔ de nia ɔda kɔlchɔ dɛn na Wɛst Afrika, ɛn i bin bi ples fɔ pipul dɛn we bin de rɔnawe pan fɛt-fɛt ɛn jihad. Na Pɔtyugis ɛksplɔrɔ Pedro de Sintra bin gi di nem Sa Lon, we bin mek map di rijyɔn insay 1462. Di Fritaun ɛstuari bin gi gud natura haba fɔ ship dɛn fɔ shel ɛn ful-ɔp wata fɔ drink, ɛn i bin gɛt mɔ intanashɔnal atɛnshɔn as di kɔstal ɛn trans-Atlantik tred bin tek ples fɔ trans- Sahara tred.

Insay di mid-16t sɛntinari, di Mane pipul dɛn bin kam atak dɛn, dɛn bin put klos to ɔl di indijinos pipul dɛn we bin de nia di si, ɛn dɛn bin mek Sa Lon soja. I nɔ tu te, di Mane dɛn bin miks wit di pipul dɛn we bin de na di eria ɛn di difrɛn chifdɔm ɛn kiŋdɔm dɛn bin kɔntinyu fɔ fɛt, ɛn bɔku pipul dɛn we dɛn bin kapchɔ bin sɛl to pipul dɛn we bin de sɛl slev na Yurop. Di Atlantik slev tred bin gɛt big impak pan Sa Lon, as dis tred bin go bifo insay di 17 ɛn 18 sɛntiwɔd, ɛn leta as wan sɛnta fɔ di tray we dɛn bin de tray fɔ agens slev we dɛn bin pul di tred insay 1807. Di British pipul dɛn we bin want fɔ pul slev dɛn bin dɔn ɔganayz wan kɔloni fɔ Blak Loyalist dɛn na Fritɔun, ɛn dis bin bi di kapital siti na British Wɛst Afrika. Wan nevl skwadron bin de de fɔ ambɔg slev ship dɛn, ɛn di kɔloni bin gro kwik kwik wan as dɛn bin de fri di Liberated Afrikan dɛn, ɛn Afro-Karibian ɛn Afrikan sojaman dɛn we bin dɔn fɛt fɔ Briten insay di Amɛrikan Rivɔlɔshɔn Wɔ bin jɔyn dɛn. Di wan dɛn we kɔmɔt frɔm di blak pipul dɛn we bin kam de, dɛn bin de kɔl dɛn ɔl togɛda di Krio ɔ Krio.

Insay di tɛm we dɛn bin de rul di kɔntri, di British ɛn Krio pipul dɛn bin de kɔntrol di eria we bin de rawnd dɛn mɔ ɛn mɔ, ɛn dɛn bin mek pis so dat dɛn nɔ go ambɔg di biznɛs, ɛn dɛn bin stɔp di we aw dɛn bin de sɛl slev dɛn ɛn di wɔ we dɛn bin de fɛt bitwin di chif dɛn. Insay 1895, Briten bin drɔ bɔda fɔ Sa Lon we dɛn bin deklare se na dɛn protɛkshɔn, we mek dɛn nɔ gri wit wɛpɔn dɛn ɛn di Hut Tax Wɔ we bin apin insay 1898. Afta dat, pipul dɛn nɔ bin gri wit wetin dɛn bin de tɔk ɛn dɛn bin de mek rifɔm dɛn as di Krio pipul dɛn bin de tray fɔ gɛt rayt fɔ du pɔlitiks, dɛn bin mek tred yunion dɛn agens di wan dɛn we bin de gi dɛn wok na di kɔntri we dɛn bin de rul, ɛn pipul dɛn we de wok na fam bin de luk fɔ mɔ jɔstis frɔm dɛn chif dɛn.

Sa Lon dɔn ple wan impɔtant pat pan di mɔdan Afrikan pɔlitikal fridɔm ɛn nashɔnalism. Insay di 1950 dɛm, wan nyu kɔnstityushɔn bin mek di Krawn Kɔloni ɛn di Protɛktɔrɔt jɔyn, we dɛn bin dɔn de rul sɛf sɛf bifo. Sa Lon bin gɛt indipɛndɛns frɔm di Yunaytɛd Kiŋdɔm pan 27 Epril 1961 ɛn i bin bi mɛmba fɔ di Kɔmɔnwelt ɔf Neshɔn dɛn. Etnik ɛn langwej divɛlɔpmɛnt stil de ambɔg di nashɔnal wanwɔd, wit di Mɛnde, Temne ɛn Krio pipul dɛn as rival pawa blɔk. Na lɛk af pan di ia dɛn we dɔn pas frɔm we dɛn gɛt indipɛndɛns, na gɔvmɛnt dɛn we de rul dɛnsɛf ɔ sivil wɔ dɔn de.

Di fɔstɛm istri

[edit | edit source]

Di tin dɛn we dɛn fɛn sho se pipul dɛn dɔn de liv na Siera Liɔn ɔltɛm fɔ at le 2,500 ia, pipul dɛn we kɔmɔt na ɔda pat dɛn na Afrika de muv wan afta di ɔda pipul dɛn. Di yus fɔ ayɛn bin bigin na Siera Liɔn bay di 9th sɛntinari, ɛn bay di ɛnd ɔf di 10th sɛntiwɔd na di kɔstal trayb dɛn bin de du agrikalchɔral wok.

Di dens tropik ren fɔrɛst na Siera Liɔn bin mek sɔm pat pan di land ayd frɔm ɔda Afrikan kɔlchɔ dɛn ɛn frɔm di we aw Islam bin de skata. Dis bin mek i bi ples fɔ pipul dɛn we bin de rɔnawe pan di Saheli kiŋdɔm dɛn, fɛt-fɛt ɛn jihad dɛn.

Yuropian kɔntakt wit Siera Liɔn bin de pan di fɔs wan dɛn na Wɛst Afrika. Insay 1462, wan Pɔtyugis man we nem Pedro de Sintra we bin de travul fɔ go fɛn tin dɛn, bin mek map fɔ di il dɛn we de rawnd di say we dɛn de kɔl naw Fritaun Aba, ɛn i bin gi di ples we gɛt difrɛn shep dɛn nem Sɛra Lyoa (Layɔn Mawnt).

Dis tɛm, bɔku bɔku indipɛndɛnt grup dɛn we nɔ bin gɛt ɛnitin fɔ du wit pɔlitiks bin de na di kɔntri. Dɛn bin de tɔk bɔku difrɛn langwej dɛn, bɔt rilijɔn dɛn bin fiba. Insay di kɔstal ren fɔrɛst bɛlt, pipul dɛn we de tɔk Bulom bin de bitwin di Sherbro ɛn Freetown esturies, pipul dɛn we de tɔk Loko-spika dɛn na di nɔt pat na di Freetown estuary to di Little Scarcies Riva, pipul dɛn we de tɔk Temne we dɛn kin fɛn na di Scarcies Riva in mawnten, ɛn pipul dɛn we de tɔk Limba we de fa fawe ɔp di Di tin dɛn we nɔ bɔku. Insay di savana we gɛt il dɛn we de na di nɔt pat pan ɔl dɛn land ya, di Susu ɛn Fula trayb dɛn bin de. Di Susu dɛn bin de trade ɔltɛm wit di pipul dɛn we de nia di si na di rod dɛn we de na di riva vali, ɛn dɛn bin de kam wit sɔl, klos dɛn we di Fula dɛn bin de mek, ayɛn wok, ɛn gold. ​

Yuropian kɔntakt (15t sɛntinari)

[edit | edit source]

Pɔtyugis ship dɛn bin bigin fɔ go na Siera Liɔn ɔltɛm insay di let 15t sɛntinari, ɛn fɔ sɔm tɛm dɛn bin de kip wan fɔt we bin de na di nɔt pat na di say we de kɔmɔt na di Fritaun. Dis estuary na wan pan di big big natura dip-wata haba dɛm na di wɔl, ɛn wan pan di smɔl gud haba dɛm na Wɛst Afrika in surf-battered "Windward Shore" (Liberia to Senegal). I nɔ tu te, i bi wan ples we Yuropian pipul dɛn we de wok na di bot lɛk fɔ go, fɔ go ayd ɛn fɔ ful-ɔp wata fɔ drink bak. Sɔm pan di Pɔtyugis selɔ dɛn bin de de fɔ ɔltɛm, dɛn bin de trade ɛn mared wit di pipul dɛn we de na di eria.

Slev wok

[edit | edit source]

Slev wok, ɛn mɔ di Atlantik slev biznɛs, bin rili afɛkt di rijyɔn—soshal, ikɔnomi ɛn pɔlitiks—frɔm di let 15t to di mid-19t sɛntinari.

Frɔm di ia 600, dɛn bin dɔn de sɛl slev dɛn na Wɛst Afrika we bin de trans-Sahara we bin de mek bɔku mɔni. We di Mali Ɛmpaya bin de ɔp (c. 1350) i bin de rawnd di rijyɔn we de naw na Siera Liɔn ɛn Laybiriya, pan ɔl we di slev biznɛs nɔ bin rili go insay di ren fɔrɛst we de nia di si. Di pipul dɛn we bin muf go na Siera Liɔn frɔm dis tɛm fɔ dɔn gɛt mɔ kɔntakt wit di indijinos slev biznɛs, ɔ dɛn bin fɔ dɔn du am ɔ rɔnawe pan am.

We di pipul dɛn na Yurop bin kam na Siera Liɔn fɔ di fɔstɛm, dɛn bin biliv se di Afrikan pipul dɛn we bin de na di eria nɔ kin bi slev. Wan man we nem Walta Rodni we de rayt bɔt istri bin tɔk se di Pɔtyugis pipul dɛn we bin de wok na di si bin de kip difrɛn ripɔt dɛn, ɛn so i go mɔs bi se if slev wok na bin impɔtant lokal institiushɔn, di ripɔt dɛn bin fɔ dɔn tɔk bɔt am. Dɛn bin tɔk bɔt wan rili patikyula kayn slev wok na di rijɔn, we na:

Pɔsin we gɛt prɔblɛm na wan kiŋdɔm kin go na ɔda kiŋdɔm ɛn put insɛf ɔnda di kiŋ in protɛkshɔn, we i bi "slev" fɔ da kiŋ de, i fɔ gi fri wok ɛn i fɔ sɛl.[7]

Rodni bin tɔk se i go mɔs bi se da kayn pɔsin de bin fɔ dɔn gɛt sɔm rayt dɛn ɛn i bin fɔ dɔn gɛt sɔm chans fɔ go ɔp in pozishɔn as tɛm de go.

I nɔ tu te, di Yuropian kɔlonizayshɔn fɔ di Amɛrika dɛn bin mek pipul dɛn want fɔ wok frɔm di kɔntri dɛn we bin de bigin fɔ rul; dis bin mek pipul dɛn na Yurop fɔ fɛn slev dɛn fɔ kɛr dɛn go na Amɛrika. Fɔs, Yuropian slev dɛn bin bigin fɔ atak vilej dɛn we de nia di si fɔ kidnap Afrikan dɛn ɛn sɛl dɛn fɔ bi slev. Bɔt i nɔ tu te, dɛn mek agrimɛnt wit di lokal lida dɛn pan ikɔnomi, bikɔs bɔku chif dɛn bin rɛdi fɔ sɛl pipul dɛn we dɛn nɔ want na dɛn trayb to pipul dɛn na Yurop. Ɔda chif dɛn na Afrika bin bigin fɔ reyd di trayb dɛn we bin de fɛt dɛnsɛf fɔ mek dɛn go sɛl di wan dɛn we dɛn bin kapchɔ pan dɛn kayn reyd dɛn de fɔ bi slev.[8]

Dis fɔs slev biznɛs bin rili bi ɛkspɔt biznɛs. I tan lɛk se di we aw di lokal Afrikan dɛn bin de yuz slev dɛn as wokman dɛn, na leta nɔmɔ bin bigin. I go bi se i bin fɔs apin ɔnda di bigman dɛn we de nia di si insay di let 18t sɛntinari:

Di wan dɛn we gɛt slev dɛn na bin wayt pipul dɛn ɛn fɔrina dɛn fɔs, bɔt di let ettin sɛntiwɔd bin si pawaful chif dɛn we bin de sɛl slev dɛn, we dɛn bin se gɛt bɔku bɔku ‘slev dɛn na os’.[9]

Fɔ ɛgzampul, insay di let 18t sɛntinari, Wiliam Klivlan, wan Skɔtish lida na Afrika bin gɛt wan big "slev tɔŋ" na di men land we de agens di Banana Ayland dɛm, we di pipul dɛm we bin de de "bin de wok fɔ plant bɔku bɔku rays fil dɛm, we dɛn bin de tɔk se na sɔm pan di big wan dɛm na Afrika da tɛm de".[10] Wan Inglish travulman bin rayt se wan indijinos slev tɔŋ bin de insay 1823. Dɛn bin sabi am insay di Fula langwej as rounde, ɛn i bin gɛt kɔnekshɔn wit di Sulima Susu in kapital siti, Falaba. Di pipul dɛn we bin de de bin de wok fɔ mek fam.

Rodney dɔn postulat tu we dɛn we slev fɔ ɛkspɔt bin fɔ dɔn mek wan lokal prɔsis fɔ yuz slev fɔ wok fɔ divɛlɔp:

  1. Nɔto ɔl di wan dɛn we dɛn bin dɔn kɛr go na di wɔ we dɛn bin de tɛl dɛn fɔ sɛl, na di Pɔtyugis dɛn bin fɔ dɔn bay dɛn, so di wan dɛn we bin kapchɔ dɛn bin gɛt fɔ fɛn ɔda tin fɔ du wit dɛn. Rodney biliv se fɔ kil dɛn nɔ bin bɔku ɛn dɛn bin fɔ dɔn yuz dɛn fɔ wok na di say we dɛn de.
  2. Wan tɛm de bitwin di tɛm we dɛn kech slev ɛn di tɛm we dɛn sɛl am. So bɔku tɛm, wan pul fɔ slev dɛn bin fɔ dɔn de wet fɔ sɛl, we dɛn bin fɔ dɔn put fɔ wok.[11]

Sɔm ɔda rizin dɛn de we kin mek di pipul dɛn na di eria tek slev wok fɔ mek dɛn ebul fɔ du wetin dɛn nid fɔ wok:

  1. Di pipul dɛn na Yurop bin gi ɛgzampul fɔ falamakata.
  2. We dɛn dɔn gri fɔ mek dɛn bi slev ɛni we, i kin brok wan moral bar fɔ mek dɛn nɔ yuz am ɛn mek i tan lɛk se fɔ adopt am na ɔda we dɛn na smɔl tin.
  3. Ɛkspɔt slev bin gɛt fɔ du wit fɔ bil wan kɔstɔm we dɛn bin fɔ dɔn tɔn to ɔda ɛnd dɛn afta dat, lɛk fɔ polis wan kapchɔ leba fɔs.
  4. Di sɛl we dɛn sɛl lokal tin dɛn (e.g., palm kernels) to Yuropian dɛn opin wan nyu spɛshal say fɔ ikɔmik aktiviti. Na mɔtalman, i bin mek pipul dɛn de aks fɔ agrikalchɔral wokman dɛn mɔ ɛn mɔ. Slev wok na bin we fɔ mek dɛn gɛda wan agrikalchɔral wok fɔs.[12]

Dis lokal Afrikan slev biznɛs nɔ bin rili harsh ɛn kruk pas di slev we di pipul dɛn na Yurop bin de du na, fɔ ɛgzampul, di plantɛshɔn dɛn na Amɛrika, Wɛst Indiz, ɛn Brazil. Di lokal slev biznɛs na wan man we nem M. McCulloch we de stɔdi bɔt mɔtalman, dɔn tɔk bɔt am:

Dɛn bin de put [S]lev dɛn nia di fresh land dɛn we dɛn bin de klia fɔ dɛn masta dɛn. Dɛn bin de tek dɛn as pat pan di os we dɛn ɔna gɛt, ɛn dɛn nɔ bin gɛt bɛtɛ rayt. I nɔ bin bi kɔstɔm fɔ sɛl dɛn pas fɔ siriɔs ɔfens, lɛk fɔ du mami ɛn dadi biznɛs wit friman in wɛf. Dɛn bin de gi dɛn smɔl smɔl land fɔ mek dɛn yuz dɛnsɛf, ɛn dɛn kin kip di mɔni we dɛn kin gɛt frɔm di tin dɛn we dɛn plant na dɛn land dɛn ya; bay dis we i bin pɔsibul fɔ mek slev bi ɔna fɔ ɔda slev. Sɔntɛnde, slev kin mared insay in masta in os ɛn go ɔp to pozishɔn we dɛn kin abop pan; wan instans de we slev tek chaj pan wan chi efdom di tɛm we di maynɔriti fɔ di ɛri. Bɔku tɛm, i nɔ bin izi fɔ no difrɛns bitwin slev dɛn pikin dɛn frɔm friman dɛn.[13]

Sɔntɛnde, dɛn bin de sɛn slev dɛn fɔ du wok dɛn we nɔ de na di kiŋdɔm we dɛn masta dɛn gɛt ɛn dɛn bin de kam bak bay dɛnsɛf.[14] We i bin de tɔk spɛshal bɔt di tɛm we bin de arawnd 1700, wan man we de rayt istri we nem Kristofa Fayf bin tɔk se, "Slev dɛn we dɛn nɔ bin de tek na wɔ na bin kriminal dɛn. Na di kɔstal eria dɛn, at ɔl, i nɔ bin izi fɔ mek dɛn sɛl ɛnibɔdi we dɛn nɔ chaj am fɔ kraym."[15] Fɔ dipen pan pɔsin bay wilful we mɛmba wetin dɛn bin dɔn tɔk bɔt na di fɔstɛm Pɔtyugis dɔkyumɛnt dɛn we dɛn bin tɔk bɔt na di biginin fɔ dis pat bin stil de insay di ia 1900. Dɛn bin de kɔl am pawning; Arthur Abraham bin tɔk bɔt wan kayn we we dɛn kin kɔl:

Wan friman we gɛt bɔku dɛt, ɛn we de fes di trɛtin fɔ di pɔnishmɛnt fɔ mek dɛn sɛl am, go go to wan man ɔ chif we jɛntri pas am wit beg fɔ pe[f] in dɛt dɛn ‘we a sidɔm na yu lap’. Ɔ i kin gi bɔy pikin ɔ ɔda pɔsin we dipen pan in ‘fɔ bi fɔ yu’, di jɛntriman ɔ chif. Dis infakt min se di pɔsin we dɛn bin dɔn pawn so, go ɔtomɛtiks ridyus to pozishɔn we i de dipen pan am, ɛn if dɛn nɔ ɛva fri am, in ɔ in pikin dɛn kin dɔn bi pat pan di masta in big famili. Bay dis tɛm, i nɔ bin izi fɔ mek di pikin dɛn difrɛn frɔm di rial pikin dɛn we di masta gɛt, bikɔs dɛn bin de gro ɔp fɔ si dɛnsɛf as brɔda.[16]

Sɔm pipul dɛm we de wach di tin kin tek di wɔd "slev" fɔ mek pipul dɛn nɔ no di tru tin pas fɔ gi infɔmeshɔn we dɛn de tɔk bɔt di lokal prɔsis. Ebraam se bɔku tɛm, "sɔbjɛkt, savant, klaynt, slev, pawn, dipɛndent, ɔ ritɛna" go bi mɔ kɔrɛkt.[17] Dɛn bin pul di slev wok na os na Siera Liɔn insay 1928. McCulloch ripɔt se da tɛm de, pan di big wan we de na Siera Liɔn tide etnolingwistik grup, di Mɛnde dɛm, we da tɛm de bin gɛt lɛk 560,000 pipul dɛm, lɛk 15 pasɛnt pan di pipul dɛm (i.e., 84,000 pipul dɛm) na bin domestik slev dɛm. I se bak se "singularly smɔl chenj bin fala di 1928 dikri; wan fayn nɔmba pan slev dɛn bin go bak na dɛn fɔs os, bɔt di big big pat bin stil de na di vilej dɛm we dɛn fɔma masta bin dɔn put dɛn ɔ dɛn mama ɛn papa."[18]

Slev wok we dɛn bin de kɛr go na ɔda kɔntri dɛn bin stil bi wan big biznɛs na Siera Liɔn frɔm di let 15t sɛntinari to di mid-19t sɛntinari. Akɔdin to Fyfe, "dɛn bin tɔk insay 1789 se 74,000 slev dɛn bin de ɛkspɔt ɛvri ia frɔm Wɛst Afrika, lɛk 38,000 na British fam dɛn." Insay 1788, wan Yuropian we bin de wok as slev we nem Matyus bin tɔk se di mɔni we dɛn kin ɛkspɔt ɛvri ia frɔm bitwin di Nunez Riva (110 km na di nɔt pat na Siera Liɔn) ɛn di Sherbro na 3,000.[19] Difrɛn Wɛstinian neshɔn dɛn bin stɔp fɔ tek pat pan di Atlantik slev tred smɔl smɔl, frɔm Amɛrika ɛn Briten insay 1808.

Mane invayshɔn dɛn (di ia 1600)

[edit | edit source]

1600–1787, ɛn di ɔda wan dɛn

[edit | edit source]

Di Prɔvins fɔ Fridɔm (1787–1789)

[edit | edit source]

Kɔnsɛpshɔn fɔ di Prɔvins fɔ Fridɔm (1787)

[edit | edit source]

Ɛstablishmɛnt, pwɛl pwɛl ɛn ri-establishmɛnt (1789)

[edit | edit source]

Fritɔun Kɔloni (1792–1808)

[edit | edit source]

Kɔnsɛpshɔn fɔ di Fritaun sɛtilmɛnt (1791)

[edit | edit source]

Di pipul dɛn na Nova Skɔtian bin sɛtul (1792)

[edit | edit source]

Di siti we di Jamaican Maroons bin setul (1800)

[edit | edit source]

Abolishɔn ɛn slev-in-transit (1807 - 1830s)

[edit | edit source]

Fɔmɛshɔn fɔ di Siera Liɔn Krio etnik (1870 go bifo)

[edit | edit source]

Di tɛm we dɛn bin de rul di kɔntri (1808–1961)

[edit | edit source]

Dɛn bin mek di British Krawn Kɔloni (1808)

[edit | edit source]

Intavɛnshɔn ɛn akwyeshɔn fɔ di hinterland (1800s–1895)

[edit | edit source]

Fɔ mek di British Protɛkta ɛn fɔ gɛt mɔ land (1895)

[edit | edit source]

Hut Taks Wɔ we bin apin insay 1898

[edit | edit source]

Krio disɛnt insay di ay kɔlonial tɛm (1898–1956)

[edit | edit source]

Siera Liɔn insay Wɔl Wɔ Tu

[edit | edit source]

1960 Indipɛndɛns Kɔnfrɛns

[edit | edit source]

Opɔzishɔn to di SLPP gɔvmɛnt

[edit | edit source]

Fɔs indipɛndɛns (1961–1968)

[edit | edit source]

Sir Milton Margai administreshɔn (1961–1964)

[edit | edit source]

Shɛf Albɛrt Margai administreshɔn (1964–1967)

[edit | edit source]

Tri sojaman kɔp (1967–1968)

[edit | edit source]

Stivins gɔvmɛnt ɛn wan pati stet (1968–1985)

[edit | edit source]

Momoh gɔvmɛnt ɛn RUF ribelɔn (1985–1991)

[edit | edit source]

Sivil wɔ (1991–2002)

[edit | edit source]

NPRC Junta (1992–1996) ɛn di ɔda wan dɛn

[edit | edit source]

Ritɔn to sivil rul ɛn fɔs Kabbah Prɛsidɛnshi (1996–1997)

[edit | edit source]

AFRC junta (1997–1998) Di wan dɛn we de wok fɔ di gɔvmɛnt

[edit | edit source]

Prɛsidɛnt Kabbah in kam bak ɛn di ɛnd fɔ sivil wɔ (1998–2001)

[edit | edit source]

2002 te naw

[edit | edit source]

Kabbah ri-ilɛkt (2002–2007)

[edit | edit source]

Koroma in gɔvmɛnt (2007–2018)

[edit | edit source]

Julius Maada Bio prɛsidɛnshi (2018-prɛzɛnt)

[edit | edit source]

Luk bak

[edit | edit source]

Sɔs dɛn

[edit | edit source]

Notis dɛn

[edit | edit source]

Fɔ rid mɔ

[edit | edit source]
[edit | edit source]