Wp/frs/Keemii

Keemii of skäiküen is däi natürwäitenskup, däi sük mit däi stuudje fan d' struktüer un upbaau fan stoffen, mit däi keemsk ferannerns, däi unner biistemt umstóónderğkaiden geböörent, un mit däi wetten, däi äien d'r fan upstellen kan, ofgeeven daajt. Däi ğeemii is hecht mit d' biijooloogii un d' natürküen biisibt. Dat rebäit fan d' wäitenskup, dat bâajd ferbinnen daajt is föör d' äien däi biijookeemii un föör d' anner däi natürkünnerğ keemii. Ook mit anner wäitenskuppen sünt an 't skeirebäit näej wäitenskuppen as däi geejookeemii un däi keemooinf'rmóóktik undstóón.

Däi keemii in höör fandóóğsk föörm as nau wäitenskup undstun in d' 17. un 18. jorhunnert allenkens fan 't anwennen fan 't räidelk denken, upbaauend up däi uutabserwäärens un eksperimenten fan d' alkemii.

Dat skäikünnerğ weeswaark höört tau d' wiğterğst rebäiten fan d' weertskup. 't móókt stoffen, däi föör 't ferstellen fan aldóóğsgaud, eetensrêev (ook as hülpmiddel d'r föör, as mäesstoffen un untüüğmiddels) of föör 't beetern fan sundhaid biihöft wordent.