Wp/frs/Astroonoomii

Däi astroonoomii is däi wäitenskup, däi sük mit 't biikiiken un stuudäären fan âal geböörnisen buuten däi stoomkring fan d' êer ofgeeven daajt. Säi stuudäärt näit bloot steerns un melkpóóden in d' weerldruum, man ook däi pleneeten fan 't sünnensüsteem. 'N pâart fan däi astroonoomiiis däi steernfüüsik (astrofiisiik), 'n däil fan d' füüsik, däi d' undwikkelns, däi sük in d' weerldruum ofspöölent, mit füüsikóólsk wetten probäärt tau ferkloren. Fööl astroonoomen hebbent düs ook 'n wäitenskupelk achterkâant in d' füüsik of in d' móómóótik.

Up d' anner kâant is däi astroonoomii äin fan däi min wäitenskuppen, wor ook hubbii-astroonoomen of lüü, däi d'r kiin wäitenskupelk küen fan hebbent, 'n aktiif ruel in spöölen köönent, f'rdan bii 't uutabserwäären fan astroonoomsk geböörnisen, as kumeeten un meeteejooren. Däi nóómen fan fööl (föörtiids) kumeeten sünt bii föörbild mäisttiids fan hubbii-astroonoomen ofled't, däi disser kumeet föör 't êerst keer gewoer worden sünt.

Häil anners as eertiids word't däi astroonoomii as natürwäitenskup fandóóeğ häil nau fan d' astrooloogii (dat steerndüüden) ofswet't, däi fan d' poosiisje un 't loop fan d' steerns eerdsk geböörnissen ofläiden un fööruuttellen wil. Dit ofswetten word't ook döörset't, um dat 't steerndüüden 'n skiinselwäitenskup is, wiilst däi astroonoomii up 'n wäitenskupelk boom däi liiktäikens, biiweegens un biiluukens mank däi steerns un pleneeten unnersöyken daajt. Do wordent astroonoomii un astrooloogii näit selden mit nanner ferwesselt.