Wp/cnr/Pravoslavna Crkva u Crnoj Gori

Stvaranje Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori je naspecifičnija u cijeloj Istočnoj Crkvi, jedina od rijetkih ako ne i jedina bez majke-Crkve u pravoslavnom svijetu. Nastala pod dinastijom Crnojevića u slobodnoj teritoriji Zete/Crnoj Gori stvorena da ispovjeda Hrista i Hrišćanstvo u slobodnom narod koji je bio slobodan od Osmanlijskog carstva.

Crkvena uprava

Nakon Velike šizme Crkvena uprava Istočne Crkve službeno je u Konstatinopolju (Carigradu, današnji Istambul)) koja se formirala u istočnom dijelu Rimskog Carstva – Vizantiji. Istočna crkva kao i Zapadna se vodi Kanonskim pravom, tj. Nomokanon (gr. nomos – zakon, kanon – pravilo), te je za razliku od Rimokatoličke (Zapadne) Crkve je decentralizovana poslije priznavanja prvih arhiepiskopa (Bugarskog, Grčkog,...) a koji vrše službu na svojim jezicima pa tome i pisanje Crkvenih prava kao i Jevanđelja su pisani/prevođeni na domaćim jezicima Crkve đe stoluje.

Uspostavljanje Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori

Prvo postavljanje pravoslavne Crkve na teritoriji Zete/Crne Gore je bilo 1459. godine a koju uspostavlja Zetski/Crnogorski gospodar Ivan Crnojević kojemu je finansijska i vojna pomoć protiv Osmanskog carstva dobijao od saveznika Mletačke republike a koji su bili hrišćani Rimokatoličke crkve. Gospodar Crnojević je uspostavio Crnogorski Principat ili Vladikat, u kojemu je "Veoma važna činjenica da je mitropolite, od napuštanja zemlje potonjega Crnojevića, birao i postavljao Opštecrnogorski zbor. Ima više dokumenata u kojima crnogorski mitropoliti ističu legitimitet svoje vlasti, koju su dobili iz ruku dinastije Crnojevića". - navodi dr. Danilo Radojević, (1991) takođe je bio "jedinstveni primjer u svijetu, posebito u pravoslavlju. Već i ta istorijska činjenica je dovoljna za punu posebitost i zasebitost, odnosno samostalnost Crnogorske pravoslavne crkve“. - Sreten Zeković, 1997. Crnogorska Crkva/Cetinjska mitropolija nije od nikoga tražila tomos jer nikome nije bila podređena (unutar ničije granice), Ona se rodila kao Hristova Crkva unutar naroda za vrijeme sv. Ivana Crnojevića a čiju tradiciju su nastavili kasnije Petrovići i današnji pravoslavni Crnogorci.

Povelja Crnojevića

Ivan Crnojević je pravoslavnu Crkvu u Crnoj Gori uspostavio na temeljima nove neovisne Crkve zvana Cetinjska mitropolija koja je djelovala na području Zete / Crne Gore a ne na nasljeđu Nemanjićeve crkve. Crnojević je najveći kitor Cetinjskog manastira kojeg je izgradio u Cetinju a koji postaje vjerski i upravni centar Crne Gore. U Povelji Gospodara Ivana Crnojevića se ni jednim načinom ne spominje “svetosavska crkva”, eparhija ili išta tome slično.

"...ogradih hram u mjestu koje se zove Cetinje, u slavu i hvalu te Gospođe i majke Božije, u ime Njenog Roždastva. I napravih pri njemu manastir za upokojenje monaha, i nazvah ga Mitropolijom zetskom, ako bude ugodno milostivoj Gospođi. I priložih tome svetome hramu koliko mi bi moguće, u dogovoru sa mojom suprugom i sinovima." - Gospodar Ivan Crnojević u Povelji Cetinjskom manastiru, godine 6993. (tj.1485.) pisa se mjesec januara 4. dan na Rijeci

Cetinjska mitropolija i Pećka patrijaršija

Cetinjskoj mitropoliji biva nametnuta granica turske Pećke patrijaršije od 1557 do 1766 koju je uspostavio i odobrio sultan a koja nije imala jurisdikciju nad Cetinjskom mitropolijom niti se miješala u izbore Mitropolita, upravo jer su Crnogorci konstantno ratovali za svoju slobodu i nijesu dopuštali da plaćaju Turske harače niti da uđu pod Turske zakone, ni kao vazali, ni kao pokoreni narod! S toga padaju teze o tome da je Srpska crkva majka-Crkva Crnogorskoj crkvi jer Crnogorska crkva je postojala i prije Pećke patrijaršije a kojoj se nije poklonila. Ne postoji niti jedan dokument da je Vaseljenski patrijarh osporavao pravoslavnu Crkvu u Crnoj Gori dok Srpsku Crkvu u Srpskim zemljama i Primorju (Duklja/Zeta, današnja Crna Gora) u vrijeme Nemanjića jest. Naime Vaseljenski patrijarh nije priznavao Crkvu Nemanjića koju je dva puta anetemisao i raskolio

O nepodređenosti Crnogorske Crkve

"Carigradska patrijaršija nije pretendovala nad Crnogorskom crkvom, držeći se kanoničkog pravila da crkvene granice jedne nezavisne države nemaju ulaziti u granice druge nezavisne države". - Ž. M. Marinković i J. Igumanović, "Istorija opšte hrišćanske i Srpske pravoslavne crkve", (Beograd, 1934., str. 131.).

"naš gospodin Mitropolit ostao po sebi u ovdašnjoj crkvi u nezavisnosti ikakvoj vlasti kao drugi arhijereji", da "od najstarijeg vremena vjeru hrišćansku nijesmo od Rusa, nego od Grka primili", te da “mi narod crnogorski i brdski ne stojimo pod podanstvom Ruske imperije, nego samo pod moralnim pokroviteljstvom, i ovo ne po drugim pričinama, nego jedinstavno po jednovjerju i jednoplemenitosti", napisalo je crnogorsko Praviteljstvo te dalje navodi; - "Do sada naši Arhijereji nijesu bili povlačeni ruskom Sinodu na ispite, zato i ovog našeg Arhijereja nećemo pustiti da bi iko nad njim trijumfovao i sudio. Kad bi on u čemu prestupio i bio kriv, za što je nepravo oklevetan, mi bismo mu mogli sami suditi i ne kao arhijereju, nego kao najpoštenijem građaninu među nama".

Prvi spomen Crnogorske pravoslavne crkve

"S najvećim ushićenjem imao sam čest i sreću primiti Vašega Preosvjaščenstva prepočteno pismo od 27 prošastoga mjeseca o.g., u kome sam vidio Vaša blagoprijatna izraženija radi blagostojanija Crnogorske pravoslavne crkve, o kojoj Vaše Preosvjaščenstvo otečesko popečenije nosi. Ja Vam imenom mojim i imenom cijeloga Crnogorskoga naroda prepokorno blagodarim i molim Vaše Preosvjaščenstvo i u buduće sadržati mu arhijerejsku blagost i na Vaš blagoslov pošiljati." - u pismu koje je Petar II Petrović Njegoš 2. oktobra 1832. poslao Josifu Rajačiću, episkopu Eparhije dalmatinske u sastavu srpske autokefalne Karlovačke mitropolije.

Izvori

https://web.archive.org/web/20180202212719/http://www.portalanalitika.me/clanak/287748/durovic-crnogorska-crkva-nikome-nije-polagala-racune http://montenegrina.net/fokus/vladimir-jovanovic-njegos-1832-o-crnogorskoj-pravoslavnoj-crkvi/