Wp/cnr/Jovan Tomašević
Jovan Tomašević (1892—1924) bio je pravnik i organizator komunističke partije u Crnoj Gori.
Biografija
[edit | edit source]Rođen je 13. februara 1892. godine u selu Gornji Brčeli u Crmnici. Gimnaziju je učio u Cetinju, Sremskim Karlovcima i Beogradu, đe je maturirao i upisao Pravni fakultet. Bio je aktivan u redovima studentske omladine koja je vodila borbu protiv autokratskog režima knjaza Nikole. Tada je u vezi s tzv. Bombaškom aferom 1907. protiv knjaza Nikole bio osuđen u odsustvu na deset godina robije. Dobio je amnestiju 1910. godine povodom proglašenja Crne Gore kraljevinom, nakon čega se vratio kući i učestvovao je u Prvom balkanskom ratu kao borac. Tada je radio kao učitelj u Gornjim Brčelima. Jula 1914. godine bio je mobilisan u Crnogorsku vojsku, a nakon austrougarske okupacije Crne Gore, prebacio se preko Albanije u Marsej. Tamo je neko vrijeme bio zapošljen kao fizički radnik u fabrici, a 1918. diplomirao je prava na Univerzitetu u Poatjeu. Srpska vlada mu je ukinula stipendiju zbog podrške Oktobarskoj revoluciji. Za vrijeme trogodišnjeg boravka u Francuskoj Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava radničke klase, čiji je i sam bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj.
Početkom 1919. godine vratio se u Crnu Goru, đe se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su preko delegata bile zatim predstavljene na Osnivačkom kongresu SRPJ(k) 1919. godine u Beogradu. Kada je 4. aprila 1920. godine bio formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predśednik.Protivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podupirao i držao neophodnom potrebu za zajedničkom državom Južnih Slovena.
Na izborima za Ustavotvornu skupštinu 1920. godine, bio je nosilac liste KPJ za Crnu Goru, na kojoj je izabran sa još trojicom kandidata za poslanika. Tada je lista KPJ u Crnoj Gori osvojila 11 000 od ukupno 28 000 glasova.
Posle donošenja „Obznane“ i zabrane djelovanja KPJ, Tomašević je mnogo doprinio preorijentisanju KPJ u Crnoj Gori na rad u ilegalnim uslovima, na povezivanju ilegalnog rada s legalnim i razvio široku djelatnost u okviru Nezavisne radničke partije Jugoslavije. Tada je radio kao advokat u Cetinju, ali je stalno bio pod prismotrom policije zbog ilegalnog rada.Pisao je u radničkim listovima i časopisima, te ostavio u rukopisu studiju o crnogorskom nacionalnom pitanju. Umro je 3. aprila 1924. godine u Cetinju od tuberkuloze i posljedica policijskog nasilja.
Nakon Drugog svjetskog rata, njegova rodna kuća je uređena u memorijalni muzej. Nekoliko škola u Crnoj Gori nosi ime po njemu. Jedna od ulica u centru Podgorice nosi njegovo ime, a u blizini se nalazi i njegov spomenik.