Wp/chn/ɬinkit-tilixam
14,000 ɬinkit (Lingít kʰapa ɬaska ləlang) tilix̣am ɬaska miɬayt kʰapa alaska-iliʔi, pi 2,110 kʰapa yukʰan-iliʔi. anqati ɬaska munk stik-laplash pus munk haws, hilu leklu. Alta hayu ɬinkit-man ɬaska munk-pish, pi hayu ɬinkit-ɬuchman ɬaska munk upqʼənəx̣. ~600 ɬinkit ɬaska kəmtəks ɬinkit-ləlang.
anqati ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək lakachi iləp wam-iliʔi, pi kʰapa wam-iliʔi ɬaska məkʰmək samən, samən-ulali, ulx̣ayu, pi sop-ulali. qʰenchi wam-iliʔi chaku, ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək skaləmən pi ulx̣ən, pi kʰapa kʰanawi-kʰul ɬaska məkʰmək mawich pi itsx̣ət.
ḵwáan
[edit | edit source]hayu manaqi-tənəs tilixam-kʰompani, əbə ḵwáan kʰapa ɬinkit-ləlang, ɬaska miɬayt, yakwa mayka nanich kʰanawi ɬaska.
| nim kʰapa ɬinkit-ləlang | qʰata wawa ukuk nim | nim kʰapa chinuk | qʰa ɬaska miɬayt |
|---|---|---|---|
| G̱alyáx̱ Ḵwáan | "qaɬyáx̣ qʰwáan" | samən-stalu tilixam | Yakataga-Controller Bay, alaska-iliʔi |
| Xunaa Ḵáawu | "xunaa kʰáawu" | kʰul-win-iwa tilixam | Hoonah, alaska-iliʔi |
| S'awdáan Ḵwáan | "sʼawtáan qʰwáan" | kakwa-"djeyd"(ixt pchix stun)-iliʔi tilixam | Sedum, alaska-iliʔi |
| Tʼaḵjik.aan Ḵwáan | "tʼaqchikʰʔaan qʰwáan" | wik-saya-saltsəqw-tʰawn tilixam | Tuxekan, alaska-iliʔi |
| Laax̱aayík Kwáan | "ɬaax̣aayík qʰwáan" | kʰapa-ays-iliʔi tilixam | Yakutat, alaska-iliʔi |
| Tʼaaḵu Ḵwáan | "tʼaaqu qʰwáan" | kʼəlakʼəlama-"tumach-tsəqw"-maɬx̣wəli tilixam | Taku, alaska-iliʔi |
| Xutsnoowú/Xudzidaa Ḵwáan | "xutsnuuwú qʰwáan" | chetwut-skukum-haws tilixam
(əbə "chaku-kʰapa-pʰaya-stik tilixam") |
Angoon, alaska-iliʔi |
| Hinyaa Ḵwáan | "hinyaa qʰwáan" | tsəqw-inatay tilixam | Klawock, alaska-iliʔi |
| G̱unaax̱oo Ḵwáan | "qunaax̣uu qʰwáan" | kʰanumakwst-"stik-sawash" (Athapascans) tilixam | Dry Bay, alaska-iliʔi |
| Deisleen Ḵwáan | "teesɬiin qʰwáan" | hayash-ushkʰələx̣-lop tilixam | Teslin, yukʰan-iliʔi |
| Sheetʼká Ḵwáan | "shiitʼkʰá qʰwáan" | stik-lima-ɬax̣ani-bit tilixam | Sitka, alaska-iliʔi |
| Shtaxʼhéen Ḵwáan | "shtaxʼhíin qʰwáan" | tʼɬiɬ-tsəqw tilixam | Wrangell, alaska-iliʔi |
| Séet Ká Ḵwáan | "síit kʰá qʰwáan" | ayaq-tsəqw tilixam | Petersburg, alaska-iliʔi |
| Jilḵáat Ḵwáan | "chiɬqʰáat qʰwáan" | tʼuʔan-hayu-ipsut-samən tilixam | Klukwan, alaska-iliʔi |
| Áa Tlein Ḵwáan | "áa tɬeen qʰwáan" | hayash-leyk tilixam | Atlin, kʰinchuch-kolombi-iliʔi |
| Ḵéex̱ʼ Ḵwáan | "qʰíix̣ʼ qʰwáan" | gitəp-san tilixam | Kake, kʰinchuch-kolombi-iliʔi |
| Taantʼa Ḵwáan | "tʰaantʼa qʰwáan" | qʼwəlan-ulx̣ayu tilixam | Tongass skukum-haws (anqati)
kʰichx̣aan, alaska-iliʔi (alta) |
| Jilḵoot Ḵwáan | "chiɬqʰuut qʰwáan" | hilu nsayka kəmtəks | Haines, alaska-iliʔi |
| Áakʼw Ḵwáan | "áakʼw qʰwáan" | tənəs-leyk tilixam | Auke Bay, alaska-iliʔi |
| Kooyu Ḵwáan | "kʰuuyu qʰwáan" | kʼwətʰin tilixam | Kuiu-aylən, alaska-iliʔi |
| Saanyaa Ḵwáan | "saanyaa qʰwáan" | qʰa-wam-chaku tilixam | Cape Fox tʰawn (anqati)
Saxman, alaska-iliʔi (alta) |
ɬinkit pi ɬaska iwa
[edit | edit source]kʰanumakwst ɬinkit-tilixam, "kʼakʼaʔ"-tilixam pi "chakchak/lilu" tilixam ɬaska miɬayt. ixt "kʼakʼaʔ" mayka pus ixt "kʼakʼaʔ" mayka mama, pi ixt "chakchak/lilu" mayka pus ixt "chakchak/lilu" mayka mama. ɬush pus ixt "kʼakʼaʔ" yaka malyi ixt "chakchak/lilu". qʰənchi tilixam ɬaska chaku-tənas, chaku-miməlust, iskam nim, əbə malye, ɬinkit-tilixam ɬaska munk hayash "koo.éex'", ixt luʔlu qʰa tilixam ɬaska paɬach hayu ikta. kʰapa bastən-wawa ɬaska kəmtəks ixt "koo.éex" kakwa ixt "potlatch".
nawitka, tilixam ɬaska kəmtəks ɬinkit-tilixam pus ɬaska "totim-stik". ɬaska munk kʰalakwati-stik pus munk "totim-stik."
ləlang
[edit | edit source]nanich ukuk pipa: Lhinkith-lvlang
ikta ɬaska məkʰmək
[edit | edit source]iysi pus mayka iskam məkʰmək qʰa ɬinkit-tilixam ɬaska miɬayt. ɬinkit-tilixam ɬaska wawa: "qʰənchi saltsəqw chaku-kikwəli, latam chaku-reti", pi "kʰəpit piltən ɬaska chaku-miməlust-qʰiwa-hilu-məkʰmək kʰapa Lingít Aaní "ɬinkit ɬaska iliʔi". pus kʰəpit mayka məkʰmək "pulali-iliʔi-məkʰmək-iktas" (una, lakachi, smitʼaqs, saltsəqw-tipsu, ɬəqʼəɬ tʼsikʰwən-lima, pi ikta kakwa ukuk), tʼɬunas ɬaska kəmtəks: hilu ikta əbə dala mayka.
anqati ɬinkit-tilixam ɬaska munk qʼəlax̣ kʰapa ixt stalu pus iskam hayu samən. wəx̣t anqati ɬinkit-tilixam ɬaska məkʰmək hayu ulx̣ən, ulx̣ayu, ulali, pʰawich, mawich, itsx̣ət, pi ina. wik ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək kwanis.
alta hayu ɬinkit-tilixam ɬaska məkʰmək lays (koox) pi pʰaylət-libiskʰwi (gháatl).