Wp/ann/Abuja

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | ann
Wp > ann > Abuja

Abuja ìre ama-ibot mè ama-ile òmimin ichit me ido Naijiria.[1] Ìkup me agan̄ FCT me agan̄ etete me ido ya. Îre ama-ile etọtọt inama. Ebene inama ọmọ me emen 1980 cha, igọọk me lek <master plan> eyi International Planning Associates (IPA), òrere igba-mbubek [consortium] ebi Amerika ita ìkirọ mbubek òfolek idọdọmọ [planning] mè igwook-uwu [architecture]. Mbubek ìgbagbaan̄ irọ igba-mbubek yi ìre Wallace, Roberts, McHarg&Todd (WRMT – ukpa [group] ebi ìgwook-uwu) kire ogwu-isi [as lead], Archisystems International (òkup me irak [a subsidiary of] Howard Hughes Corporation) mè Planning Research Corporation. Agan̄ Central Business District eyi Abuja, îre Kenzo Tange, ogwu Japan ògwook-uwu, ogwook isibi [designed it].[2][3][4] Abuja ìbọkọ irek Legọs ikana ama-ibot Naijiria me 12 Disemba, 1991.[5][6] Legọs me lek kan̄ ìbọkọ Kalaba irek ya me acha 1906 mgbọ ebi ibot ikwaan̄ mkpulu-usun̄ Biriten ebenbe ama-ibot mkpulu kiban̄ isa ifo Legọs. Mgbọ ebenbe ama-ibot isan̄a, Kalaba îkeke inye kire ama mgba-uji (ere ekikọp oduuk, timbà mè mgbe akwọọk [beeswax]) mege inire acha 1916, mgbọ Pọt Akọt, usọk-oniin̄ teren òlilibi 145 km ifo agan̄ ichep-ura.[7]

Otunchit Ama-ile Abuja

Ere ìsisibi isi me ama-ile Abuja ìre: Ewuuk Aso, Akit Ogwu Ibot Mkpulu [presidential complex], Uwu Ikan Ido [National Assembly] mè Uwu Oyerebet Ile [Supreme Court]. Ewuuk Zuma ìkup me agan̄ inyọn̄ ama-ile ya, me uga okporo òkisi Kaduna.<ref11,12>

Me orirọ ifuk-ene eyi acha 2006, otu-ifuk ene ìkup me ama-ile Abuja ìre 776,298.<ref13> Ọmọ ore òso jeeta me etete akọp ama-ile ìmimiin̄ ichit me Naijiria.

Igọọk me etip ebi Yu-en, bene me 2000 re 2010, Abuja ìsa 137% imin igak adasi, eya onenirọ ọmọ ge me lek ama-ile ìgwagwat lek ichit [fastest growing] me linyọn̄.<ref14> Me acha 2015, <growth rate> ama-ile Abuja ìre 35%, mè itet irek kan̄ ikaan̄ kire ama-ile ògwagwat lek ikimin ichit me kọntinenti Afirika, mè ge etete echi ìkigwat lek itibi imin me linyọn̄.<ref15,16> Me acha 2016, otu-ifuk ebi ìluluk me agan̄ ebi ene ewabe me ama-ile Abuja ìre efie gweregwen; Legọs gaalek ogak ọmọ me otu-ifuk ene me etete ebi kè ama-ile me Naijiria.<ref3,17>


Nrọnnye[edit source]

  1. Template:Citation/core/sandbox
  2. Template:Citation/core/sandbox
  3. Template:Wp/ann/Cite news
  4. Template:Citation/core/sandbox
  5. Roman Adrian Cybriwsky, Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture, ABC-CLIO, USA, 2013, p. 2
  6. Template:Wp/ann/Cite book
  7. https://www.britannica.com/place/Calabar accessed 21 July 2022, 10:20am