Wb/nia/Larumbögia

From Wikimedia Incubator
< Wb‎ | nia
Wb > nia > Larumbögia
Belu (töi ilmiah Arctictis binturong) nifaliaro ba Overloon, Belanda

So niha meföna sabölö sibai wealu. Töinia Larumbögia. Anau si'ai mbunia, mato döfa. Wa'onekhe Larumbögia wolohi belu awö zigölu samini-mini'ö ya'ira yaŵa ba lu'u hogu geu.

Samuza ma'ökhö möi malu Larumbögia, idölö ia ba mbörö zinarikhi sesolo ba salaŵa si'ai. No fambalu-mbalu zinarikhi andrö, ba dölania no fafali-fali mohi-mohi, ŵeŵe sesolo, sanöi, sofeta ba gamaudu ngai lu'u yaŵa ba hogu zinarikhi.

Imane tödönia Larumbögia: Da u'anöisi ŵeŵe sesolo andre ba welalö miyaŵa. Iböbö dalunia awi oholu, itawi mbelewa garinia si fao saembu.

Hadia me niha sabölö wanöi ia, ha sabata ba no irugi yaŵa hogu zinarikhi. I'ila mbelu, no iköröbui ia ba gotalua lu'u, o'afu nasa. Laŵa'ö, amuhua si'ai giö mbelu andrö me ha sisiö mbunga göra ba ha samuhua ba sami-ami simane gae mbanua sasoso ba hogu; lö la'a zataha.

Ba hiza, no fangai ira döla ŵeŵe andrö mbelu. Fatua i'eŵa mbelu andrö faoma belewa gari, no ŵa'i aetu ŵeŵe no mege nöi-nöinia. Ahulu Larumbögia belu, ba hiza i lö lalania wangawuli tou. Töla geu göi ba tebai sa'ae nibosi, lö lemba-lemba danga, mato daöfa manalagu wa'esolo.

Abu sibai dödö Larumbögia. Haniha zangila ya'ia, samösa lö'ö bakha ba hunö gatua da'a. Ifakhölö-khölö manö ia ba lö niha.

Harazaki tohare Liwua, ono alawe sinofu Larumbögia, ono namada Bela Zihönö, si taro si tou ba Hulo Wunga ba ngai nasi ba luaha Mbo Zihönö. No i'agö lali geu tobini Liwua, no i'agö lali geu telumö.

Ba me irongo wengu-wengu Larumbögia, ba tobali dödönia. Ifakhölö ia yaŵa ba hogu geu. Mangenu-ngenu Larumbögia, mowengu modaŵa-daŵa, mombölö-mbölö, mege-ege, imane:

Ha wa'ara tö aekhudo sitou ba mate ndra'o.
Alai dödögu,
alai dödögu,
alai dödögu luo mahemolu.
Lö sa'ae tatu khögu luo na atoru.

Me irongo wengu-wengu andrö Liwua, ba asöndru dödönia. Mangera-ngera ia, ifaigi lala ena'ö tola mangawuli tou Larumbögia. Andrö imane wama'ema ngenu-ngenu andrö:

Hadia öwai mbu si döfa yaŵa ba högöu
ödödöni mato otu
öfatohu-tohu ngarohua
öfali-fali ba durua
böi fangalömbu fosi'ua
ö'oya'ö wamatohu
fa ikhamö mbörö geu.
Öfotambua bulu lehu soköli
fa lö humombo ba nangi mbanua.
Ötorugö sitou ba mbörö geu sebua.

Me irongo li andrö Larumbögia, ba imane: Te duhu.

uzara-zara wanutunö, idödöni ŵa'i mbunia Larumbögia; ara si'ai, aefa matonga luo wa'ara. Simane nirongonia mege, ifatohu-tohu irege anau, balönia ifotambua bulu lehu ba idada sitou ba mbörö geu, ida'i-da'i wanorugö lö oroma ba hörö.

No tohöna itarogö sitou Liwua ba mbörö zinarikhi. Ituyu mbulu lehu nidada Larumbögia, ifakhai ba duturu geu.

Mofanö ia, i'ozaragö mbulu göna ba mbenua, io'oi faoma abotola wiga, idödöni mbanania, ba i'ohe ba mbörö geu sebua. Ituyu mbulu lehu no mege nifakhainia ba duturu geu ba ifatohu mbu andrö ba mbana göna no mege, ba imane: Döni yaŵa sa'ae rozi mbumö, dai-dai, no ufakhai ba mbana göna. A'aro'ö wamali'ö, a'aro'ö ba mböböa fa böi atoru.

I'o'ö da'ö Larumbögia, iböbögö ba ndraha-ndraha geu tandrayania.

Mowengu-wengu zui Larumbögia imane:

Hadia uwai da'a,
ambö na'i nöi-nöi galaŵa,
ambö na'i ngali mbenua.
No ise-ise si'ai.

Ifa'ema zui linia Liwua imane: Böi busi dödöu, base'ö ua.

Idölö ia Liwua, i'ozaragö zinali gai behua nisaitagö balö ba gasö matua. Ita'i-ta'i ia möi mufatohu ba mbalö zinali göna. Imane zui: Döni yaŵa zinali gai behua. Öfabu'u-bu'u ba öfali'ö ba ndraha geu sebua.

Ba me no awai da'ö ba ifa'ema zui Larumbögia: Hadia uwai da'a, ambö nöi-nöi ŵeŵe soköli, ambö nöi-nöi dutura.

Ifuli ifa'ema zui Liwua, sinofunia: Böi busi dödöu, base'ö ua. Taha mbawa ndri sangusu-ngusu, taha mbawa zikhö sondrökhi-ndrökhi.

Sowaru sikhö sa'ae Larumbögia, lö oroma hörö, hatö fa'aekhu sitou. Hatö böbö talu oholu daha-tahania. Mangele mböböi sataha-taha, mangele mböböi adoru-doru.

Ita'i-ta'i ia Liwua, möi itaba zinali tali gu'ö. Ifatohu-tohu ngarohua, ifakhai ŵeŵe toli. Iböbö mbalö i'aro'ö. Ifa'ema li Larumbögia sowengu sodaŵa-daŵa, sege-ege lö sangondrasi, si lö oroma ba zikhö, imane: Hayae, söbi yaŵa da'a, fali-fali'ö zui ba ndraha geu sanandraya.

Isöbi zinali tali gu'ö Larumbögia, ifatohu ba mbalö zinali gai behu. Iböbö ifurugö mbalö, ifotambua tuturu geu.

Ifa'ema zui Larumbögia khö Liwua, sinofunia, i'angenusi, ifalala wodaŵa:

Ma'ifu tö ya'i mena'ö, ba tobönö lemba-lemba danga, alio ndra'o ufazaumba.

Ifa'ema zui Li wua, io'erei wama'ema, imane: Lau, damöido uhalö zinali zao sitou ba zinga dundraha, nitawigö ba göfa.

Fagohi Liwua ibua'ö mbeka, irugi sitou ngai nasi. Itaba dali zao böbö dundraha, i'ohe ba mbörö geu sebua. Lö tatu sa'ae he alau wagohisa, manendre fa'alai nagu, alabu fa'alai ina.

Mu'ao ia imane, Haya'e dali zao saro. Ta'i-ta'i ohe yaŵa, döbi faoma sinali gu'ö, öfali-fali'ö ba mbörö.

Hadia sa'ae niŵa'ö, si fao sikhö soya ba nösinia, ituyu Larumbögia mbalö zinali zao sesolo, idada mitou faoma sinali soya ŵeŵe no mege.

Ihalö mbelu samuhua ifazaumba sitou. Ba aefa da'ö i'a'aro'ö mböbötalunia oholu, ifazaumba sitou mbelewa garinia. I'anete sitou ndraha geu, italagui mbalö zinali soya si no teböbögö yaŵa ba ndraha geu. Hadia zabölö si to'ölö wanöi, iruru'ö ia misitou ba mbörö geu sebua.

Mowaru ia sikhö soyo, ituyu khönia mbelu, i'ohe yomo, ibe fangowuloi niha sato, fangosara dödö makhelo, fondrara dödö wobaraho, enaö a'ozu ira fao-fao.


  • Nidunö-dunö andre tehalö moroi ba Facebook (Larumbögia), nisura Marius Telaumbanua (A. Pasca).

Fabaliŵa lala[edit | edit source]

Bale zato: OlayamaAngombakhataBawagöli zatoMonganga afoNahia wamakoriNga'örö spesialNgawalö wanoloSafuria tebulöSanandrösaSangai halöŵö