Wb/nia/Hoho ba zi mate

From Wikimedia Incubator
< Wb‎ | nia
Wb > nia > Hoho ba zi mate

Hoho ba zi mate andre no sambua hoho nihalö moroi ba Nias Tengah. H. Lagemann zi föföna sibai mangowuloi ya'ia ba iraka ba sambua majalah Gereja sotöi Toeria me 1908. Aefa da'ö te'ali hoho andre ba Li Jerman ba laraka ia bakha ba ha'uga ngawua mbuku tanö'ö.

Ba hiza teks hoho andre tou tehalö moroi ba zinura M. Thomsen[1] No te'atulö'ö gila-ila zura/ejaan bakha ba teks andre molo'ö ejaan bahasa Indonesia: ch > kh, j > y, ba munönö dandra wamasafi (-) ba wehede nifomendrua (kata ulang).

Teks hoho andre tefazökhi faoma OCR (optical character recognition) mangoguna'ö program tesseract moroi khö Google. Börö da'ö oi so so manö zi fasala wangi'ila hurufo. No sa mufareso ia ba hiza itaria so so manö zaefa moroi ba wamaigi. Börö da'ö böi alaŵösi wangatulö'ö na so zi fasala. Teks andre soguna khöda fefu, ba na itugu sökhi ia, itugu moguna ia khöda fefu.


Hoho ba zi mate[edit | edit source]

Na la'olayagö zi mate nifedadao ba zarambia.

Börö:

Laeduru ana'a,
laeduru firö

tegaölö ba mbatö
u'osisi'ö, lö manö.

Gema:

He ndrögö satua si mate niha,
he ndrögö satua, ono!

Böi busi dödö yaŵa gate,
Böi busi dödö yaŵa mbo,

böi tetuo mbalö zusu,
böi tetuo gangango,

böli fahö dödömö förögi,
böli fahö dödömö rozö,

böli taŵi mbagimö sinandra,
böli taŵi'ö tali zao!

Tenga ha khömö sambua ya'ugö,
tenga ha ya'ugö sambua mboto:

Idörö-dörö mbalö gana,
idörö-dörö wo'omo,

me so wökhö sobo galitö,
me so wökhö sobo ndriho.

No i'agö mbu'u dölö-tölö,
no i'agö gaeruma noso,

andrö moloi noso sosigu wache,
andrö moloi noso so'umbu duo.

Mena si mate nihalö nemali,
mena satua nihalö mbaloho!
Ba oya zi fa'ohi — lö baluse,
ba oya zi fa'ohi — lö toho,

oya zebua fa'aila dödö,
oya zebua fa'aila mbo.

So zanörö tuwu-tuwu,
so zanörö tu'asa nomo,

so zondra'u ahe göli kara,
so zondra'u ahe göli dao,

ya'ia nono matua sabölö töla,
ya'ia nono matua salio boto.

Andrö mena' zi faohi — lö baluse,
andrö mena' zi faohi — lö toho,

me so zanaba ni'otölu ölö,
me so zanaba ni'owua dawuo.

Ba ŵara — he tawisa ba wökhö,
ba ŵara — he tawisa ba noho?

Ba awai lö nidöna-dönagu — lö amate,
ba awai nidöna-dönagu — lö asao.

Ba tumahö na salaŵa helanö,
ba tumahö na tuha terongo,

ba oi ebua ö gulö-ulö,
ba oi ebua ö deteho.

Aefa da'ö ba maoso gere hoho,
dumadao zato; itaria lalau datawo

Ere hoho:

Hadia manö uhalö manö-manö,
hadia manö udoro famaedo?

Ha Lawaendröna Baho Dema,
ha Lawaendröna Defaoso.

Me möi ia malu fa'isi hae
me möi ia malu fa'isi ho

yaŵa ba gatua sotanaya'ö.
yaŵa ba gatua sota'urao,

yaŵa ba mboto Hili si Tedölö,
yaŵa ba mboto Hili Soboto.

Me faohi nasunia "La'ito",
me faohi nasunia "Bölihao",

me faohi ikaka-kakaoni,
me faohi ihoho-hoho,

maoso Lawaendröna Baho Dema,
maoso Lawaendröna Defaoso,

ibali'ö dohonia here'e,
ibali'ö dohonia hulayo.

Ibali böhö-böhö zökha,
ibali si satua laoyo.

No fakhamö ia gamatela zumbila,
no fakhamö ia gamatela moyo,

mane baru gafasi gulö-ulö,
mane baru handru deteho.

Ifuli ia baomonia ledaŵa,
ifuli ia baomonia tuho,

iwa'ö khö ndrongania tambali dödö,
iwa'ö khö ndrongania tambali mboto;

"No fakhamö ndra'o gamatela zumbila,
no fakhamö ndra'o gamatela moyo,

Alai ndra'o na si manö ndra'ia,
alai ndra'o na si manö ndra'o!

Hendre mena' zi lö amate niha,
hendre mena' zi lö asao zato?"

Iŵa'ö Siwaria, Lakha zi Hönö,
iŵa'ö Siwaria, Lakha Zato:

"Lö sa khögu hilu lala gamatela,
lö sa khögu hilu gaetula noso,

Oi wö lala hö niha ba danö,
oi wö lala hö niha ba ndrao,

fangesolo gulö-ulö,
fangatabö deteho."

Ibözi dödö, i'orua mbö'ötö,
ibözi dödö, i'orua da'io.

Imane:
"Hendre zi lö amate niha,
hendre zi lö asao zato?"

Iŵa'ö khö namania börö zatua,
iŵa'ö khö namania börö zeroro:

"Da'u'agö onomö matua,
da'u'agö onomö latandro,

na so hilu lala wa'amate,
na so hilu gaetula noso."

Iŵa'ö amania börö zatua,
iŵa'ö amania börö zeroro:

"Lö sa hilu lala gamatela,
lö sa khögu hilu gaetula noso,

oi lala hö niha ba danö,
oi lala hö niha ba ndrao,

oi lala gamatela zumbila,
oi lala gamatela moyo."

Awena itörö raeŵe-raeŵe ora,
awena itörö watao si fadoro,

i'agö lala luo, me aekhu,
i'agö lala luo, me so.

Iŵa'ö ba mbawa si tesa'a,
iŵa'ö ba mbawa luo Zaho:

"Da'u'agö khöu fenali mbetu'a,
da'u'agö khöu fenali mbeto."

Iŵa'ö khö Lawaendröna Baho Dema,
iŵa'ö khö Lawaendröna Defaoso:

"Ötaögö nikharu betu'a,
ötaögö niduwagö do?"

Labe'e salahi gölu sotöra,
labe'e salahi gölu muko,

salahi wenali mbetu'a,
salahi wenali mbeto.

Awena omuso dödönia yaŵa gate,
awena omuso dödönia yaŵa mbo.

Itali zinali Bakaulu,
itali zinali Saho,

i'ohe ziraha manawa,
i'ohe ziraha tuho.

Yaŵara ua si manö Lawaendröna:
Awai manö zi lö amate niha!

Fagölö sa niha ba guli danö,
fagölö sa niha ba guli ndrao:

Oi ebua hö ö gulö-ulö,
oi ebua hö ö deteho,

fangesolo ndrara baene,
fangebua gombu ndraso,

famahalö danö saukha,
famanöi danö saoko.


  1. M. Thomsen, Ein Totengesang von der Insel Nias, bakha ba Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 137(1981), no. 4, Leiden, nga'örö 443-455.



Fabaliŵa lala[edit source]

Fanolo ba wanura: Lala wanuraFama'oli nösiNgawalö templatNgawalö kategori

Bale zato: OlayamaAngombakhataBawagöli zatoMonganga afoNahia wamakoriNga'örö spesialNgawalö wanoloSafuria tebulöSanandrösaSangai halöŵö